«Αυτή η καρέκλα δεν κατασκευάστηκε. Τυπώθηκε». Αυτό είναι ένα από τα επιτυχημένα μότο της έκθεσης που παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στο -1 της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Και το καλό είναι πως δεν είναι επιτυχημένο στην υπερβολή του· αντίθετα, είναι απολύτως ακριβές. Καρέκλες, διακοσμητικά, τεχνητά μέλη, κοσμήματα και έργα τέχνης, όλα δημιουργημένα από τρισδιάστατους εκτυπωτές, φέρνουν μπροστά στα μάτια μας μια εικόνα από το μέλλον – ή μήπως όχι;
«Δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία. Η τρισδιάστατη εκτύπωση είναι εδώ και είναι απόλυτα χρηστική. Οι τιμές των εκτυπωτών και του ανάλογου λογισμικού έχουν μειωθεί σημαντικά σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και εγώ τουλάχιστον στη δουλειά μου το βλέπω ήδη ως το επόμενο βήμα», μας είπε ο σημαντικός Γάλλος designer Φρανσουά Μπρουμέν, με τον οποίο είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε λίγο πριν από τα εγκαίνια της έκθεσης που θα διαρκέσει μέχρι το τέλος Ιανουαρίου. Ο ίδιος παίρνει μέρος με διαδραστικά έργα, τα οποία δίνουν τη δυνατότητα στον επισκέπτη να μιλήσει ή να φυσήξει σε ένα μικρόφωνο για παράδειγμα και στη συνέχεια να δει στην οθόνη το σχηματοποιημένο μοντέλο της φωνής του, που μπορεί κατόπιν να εκτυπωθεί. Οσο για την ευκολία του πράγματος, οι επισκέπτες της έκθεσης μπορούν να δουν από κοντά τους τρισδιάστατους εκτυπωτές σε πλήρη λειτουργία και ακόμα να δημιουργήσουν τα δικά τους αντικείμενα.
Οι εφαρμογές δυνητικά άπειρες. Η έκθεση της Στέγης χωρίζει το υλικό της σε 4 βασικούς άξονες (design, αρχιτεκτονική, επιστήμη, τέχνη) δίνοντας παραδείγματα των διαφορετικών «τόπων» που το 3D printing ήδη κατακτά. Από την εν εξελίξει εκτύπωση ενός ολόκληρου παραποτάμιου σπιτιού στο Αμστερνταμ (ανάλογα έργα έχουν ήδη γίνει στην Κίνα) μέχρι το τρισδιάστατο υπερηχογράφημα, που θα δώσει μεταξύ άλλων τη δυνατότητα στις τυφλές μητέρες να «δουν» το έμβρυο που κυοφορούν, τα εκθέματα σε συνδυασμό με τα επεξηγηματικά βίντεο εντυπωσιάζουν. Ταυτόχρονα, ορθά σκεπτόμενοι, οι άνθρωποι του γραφείου αρχιτεκτονικής εσωτερικών χώρων Parlon-Παρμενίδης, που ανέλαβε τη διαμόρφωση του υπογείου της Στέγης για την έκθεση, προτίμησαν έναν πιο φιλικό για τον άνθρωπο και «σπιτικό» σχεδιασμό αντί για κάτι φουτουριστικό, το οποίο θα επέτεινε το αίσθημα όποιου τεχνολογικού φόβου. Από την άλλη, σε έναν από τους «σπιτικούς» τοίχους, μια οθόνη προβάλλει το σχέδιο των Foster and Partners σε συνεργασία με το European Space Agency, για μια σεληνιακή βάση κατασκευασμένη από φουσκωτά τμήματα και εκτυπωμένο σεληνιακό βράχο…
Ερωτήματα
Ακόμα και χωρίς τον φόβο, πάντως, τα ερωτήματα που γεννιούνται παρακολουθώντας την έκθεση είναι πολλά. Ποιο είναι άραγε το επόμενο βήμα; Θα μπορούμε σε μερικά χρόνια να τυπώνουμε τα δικά μας έστω μικροπράγματα ή ρούχα χρησιμοποιώντας τους προσωπικούς μας οικιακούς εκτυπωτές; Αν π.χ. χαλάσει το κουμπί της κουζίνας μου θα μπορώ να τυπώσω ένα καινούργιο ή θα πρέπει ίσως να αγοράσω έναν κωδικό λογισμικού από την εταιρεία κατασκευής; Και τι θα γίνει όταν η πειρατεία εξαπλώσει (αναπόφευκτα) και εκεί το πεδίο των δραστηριοτήτων της; «Στόχος της έκθεσης δεν είναι να δώσει απαντήσεις, αλλά μάλλον να δημιουργήσει τέτοιες ερωτήσεις στο κοινό και να ανοίξει το θέμα προς τα έξω», μας είπε η Μελίτα Σκαμνάκη, η οποία μαζί με τον Wilhelm Finger επιμελείται την έκθεση. Και συνέχισε επισημαίνοντας πως «βρισκόμαστε στη μέση μιας επανάστασης, οπότε καλό είναι να μην παίρνουμε απόλυτες θέσεις. Δείχνει αρκετά πιθανό πάντως το 3D printing να μεταβάλει σημαντικά τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ σχεδιαστή και καταναλωτή, όπως και εκείνες μεταξύ τέχνης και design». Θέλοντας εξάλλου να ελαφρύνουν το κλίμα, οι επιμελητές έχουν συμπεριλάβει στο τέλος της έκθεσης ένα χρονολόγιο, αποτυπωμένο στον τοίχο της αίθουσας, με διάφορους αφορισμούς (του τύπου «τα κινητά τηλέφωνα δημιουργούν εκρήξεις») οι οποίοι συνόδευσαν την εμφάνιση νέων εφευρέσεων και αποδείχθηκαν τελικώς αβάσιμοι. Τέλος, καλούν τους επισκέπτες να καταγράψουν στον ειδικό διαδραστικό πίνακα τις δικές τους σκέψεις πάνω στην τρισδιάστατη εκτύπωση.
Εκθεση3D Printing στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (Συγγρού 107-109) έως τις 31 Ιανουαρίου.
Απορίες κατά πόσο μπορεί να θεωρηθεί έργο τέχνης
Στο θέμα της τέχνης, όντως τα ερωτήματα και οι απορίες πυκνώνουν. Μπορεί ίσως η τρισδιάστατη εκτύπωση να δώσει νέα δημιουργικά εργαλεία στους καλλιτέχνες και κατά πόσο θεωρείται έργο τέχνης ένα αντικείμενο που δημιουργήθηκε εξ ολοκλήρου στον υπολογιστή και απλώς τυπώθηκε; Στην έκθεση της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, πάντως, μπορούμε να δούμε και άλλα έργα, τα οποία αποτελούν συνδυασμό εκτύπωσης και κατόπιν επεξεργασίας από τον δημιουργό. Ενα από αυτά, το goth-παραμυθένιας αισθητικής γλυπτό του Danny Van Ryswyk, ξεχωρίζει χάρη στην εκπληκτική λεπτομέρεια της μορφής (δείγμα των εξαιρετικών δυνατοτήτων του εκτυπωτή) αλλά και τον όμορφο επιζωγραφισμό από τον ίδιο.
Ανθρώπινη καρδιά από τρισδιάστατο εκτυπωτή
Πέραν των εκθεμάτων στην ίδια τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, ιδιαίτερη σημασία έχει και άλλο ένα, το οποίο θα βρίσκεται μέχρι τις 31 Ιανουαρίου στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο. Πρόκειται για την τρισδιάστατα εκτυπωμένη καρδιά, την οποία δημιούργησε μαζί με τους συνεργάτες του ο Ρίτσαρντ Αρμ, ερευνητής του βρετανικού πανεπιστημίου Nottingham Trent. Η καρδιά, η οποία είναι φτιαγμένη από μικροκυψέλες σιλικόνης, ικανές να μιμούνται επακριβώς την υφή των διαφορετικών μερών του ανθρώπινου οργάνου, μπορεί να βοηθήσει στην υλοποίηση λεπτών χειρουργικών επεμβάσεων καθώς και στην πιο αποτελεσματική εκπαίδευση των υποψήφιων καρδιοχειρουργών. Ο ίδιος ο κ. Αρμ δήλωσε πως «αυτή η μελέτη δείχνει ότι είναι δυνατό να αναπαραγάγουμε την ανθρώπινη καρδιά, μέσα και έξω, κάνοντάς την απόλυτα ρεαλιστική».