Ο πειρασμός είναι μεγάλος να ερμηνεύσουμε τις εκλογές αυτές ως αφετηρία μιας νέας εποχής. Απέναντι σ’ αυτή τη ροπή, θα ισχυριστώ πως μου θυμίζουν έντονα ένα συνδυασμό δύο προηγούμενων εκλογών, του 1981 και του 2009.
Το κοινό στοιχείο με τις εκλογές του 1981 είναι η αναρρίχηση στην εξουσία ενός νέου πολιτικού σχηματισμού με ριζοσπαστικό λόγο και δηλωμένες προθέσεις ανατροπής υπό την ομπρέλα ενός προγράμματος γενικευμένων υποσχέσεων και παροχών. Το σύνθημα του ’81 ήταν η «Αλλαγή» και του ’15 η «Ελπίδα». Από την άλλη, όπως το ΠΑΣΟΚ τότε, έτσι και ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα αποτελείται από ένα μείγμα παλαιών και νέων προσώπων με έντονο το στοιχείο του λαϊκισμού και του κρατισμού. Η μεγάλη διαφορά είναι πως το 1981 το οικονομικό περιβάλλον επέτρεπε πειραματισμούς: λεφτά υπήρχαν. Οχι πλέον.
Το κοινό στοιχείο με τις εκλογές του 2009 είναι η κυριαρχία της άγνοιας κινδύνου και του ερασιτεχνισμού. Ο Γιώργος Παπανδρέου αγνόησε τις προειδοποιήσεις για την κατάσταση της οικονομίας και πίστεψε πως θα μπορούσε να αποφύγει τις αναγκαίες προσαρμογές. Με τον τρόπο αυτό χειροτέρεψε την ήδη εκτροχιασμένη οικονομία που κληρονόμησε από τον Κώστα Καραμανλή και οδήγησε τη χώρα στην ουσιαστική χρεοκοπία. Οπως και το ΠΑΣΟΚ τότε, έτσι και ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα υπόσχεται ένα μη ρεαλιστικό πρόγραμμα παροχών που θέτει τη χώρα σε μια επικίνδυνη τροχιά. Εύλογα αναρωτιέται κανείς πώς θα λειτουργήσει ο Αλέξης Τσίπρας όταν αναπόφευκτα φτάσει η στιγμή της αλήθειας, το δικό του Καστελλόριζο. Και με τι συνέπειες για τη χώρα.
Αντίθετα, οι σημερινές εκλογές διαφοροποιούνται έντονα από αυτές του Ιουνίου 2012, αποδεικνύοντας πως οι επικλήσεις στους κινδύνους φθείρονται με τον χρόνο και πως δύσκολα υποκαθίσταται η έλλειψη οράματος και συνετής διαχείρισης. Ο,τι και να πει κανείς για τα περιορισμένα περιθώρια που είχε και παρά το ότι κράτησε τη χώρα μέσα στην Ευρώπη σε μια κρίσιμη στιγμή, είναι γεγονός πως η Νέα Δημοκρατία απέτυχε για άλλη μια φορά στη διακυβέρνηση της χώρας.
Καταλήγω παραφράζοντας το σχόλιό μου στην «Κ» το βράδυ των εκλογών του 2009. Δύο ερωτήματα προκύπτουν για τον ΣΥΡΙΖΑ. Πώς ακριβώς θα αντιδράσει όταν βρεθεί αντιμέτωπο με τα ίδια αδιέξοδα που ταλάνισαν τις προηγούμενες κυβερνήσεις; Και εάν αντιδράσει ορθά, πώς θα καταφέρει να πείσει την κοινωνία να το ακολουθήσει σε ένα δρόμο που προβλέπεται ιδιαίτερα δύσκολος;
* Ο κ. Στάθης Ν. Καλύβας είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Yale.