Ταξιδεύουμε μέχρι τα γαλλοελβετικά σύνορα και μαθαίνουμε τα πάντα για την κατασκευή των περίφημων ελβετικών ρολογιών.
Τι μπορεί να συνέβη πριν από διακόσια και πλέον χρόνια στους κατοίκους αυτής της μικρής ορεινής πόλης και ασχολήθηκαν με την κατασκευή ρολογιών; Γιατί αυτοί και όχι κάποιοι άλλοι; Γιατί εδώ σ’ ετούτο το απομονωμένο μέρος; Οι απορίες που μας δημιουργούνται φτάνοντας στην άγνωστη εν πολλοίς La Chaux-de-Fonds, που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.000 μ. -και με την πρώτη ματιά δεν δείχνει να έχει τίποτα ιδιαίτερο-, είναι εύλογες. Το δε νέο ότι συμπεριλαμβάνεται στη λίστα της UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς για την ανάπτυξη της ωρολογοποιίας είναι ένας παραπάνω λόγος για να προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε τα μυστικά της.
Η La Chaux-de-Fonds δεν είναι ένας τυχαίος τόπος. Με την ιστορία της να κρατάει ήδη από τον 14ο αιώνα, ξεκίνησε ως ένα μικρό χωριό, στο οποίο εγκαταστάθηκαν αγρότες και κτηνοτρόφοι – ορισμένοι μάλιστα, όπως οι Εβραίοι που κατέφθασαν αργότερα, είχαν εκδιωχθεί από άλλες περιοχές της κεντρικής Ευρώπης. Δημιούργησαν μια ισχυρή κοινότητα, που έφτασε μέσα από επαναστάσεις αλλά και σκληρή δουλειά να γίνει μια πόλη με μοναδική δραστηριότητα και ισχυρή οικονομία. Ηταν εκείνος ο αγροτικός πληθυσμός που εξεγέρθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα απέναντι στους αριστοκράτες του γειτονικού και εύφορου Neuchâtel και χάρη στους αγώνες του κατάφερε να ρίξει τη μοναρχία. Και ήταν πολύ περισσότερο εκείνοι οι επίμονοι άνθρωποι που είχαν συγκεντρωθεί εδώ και αναζήτησαν μια απασχόληση για τους δύσκολους, μεγάλους σε διάρκεια χειμώνες του τόπου τους, τους μήνες εκείνους δηλαδή που δεν υπήρχαν αγροτικές εργασίες για να γίνουν.
Κάπως έτσι, άρχισαν να ασχολούνται συστηματικά με την ωρολογοποιία. Μια τέχνη που θέλει υπομονή, προσοχή στη λεπτομέρεια, ακρίβεια και λεπτοδουλειά. Φαίνεται πως οι κάτοικοι της La Chaux-de-Fonds διέθεταν όλες τις παραπάνω χάρες. Ακόμη περισσότερο, όμως, ο ίδιος ο τόπος είχε ένα μεγάλο προσόν: είχε (και έχει) δυνατό, καθαρό φυσικό φως – απολύτως απαραίτητο στους ωρολογοποιούς που δουλεύουν με εκατοντάδες μικροσκοπικά κομμάτια και εξαρτήματα.
Γρήγορα η ωρολογοποιία έγινε η βασική απασχόληση των κατοίκων της La Chaux-de-Fonds, ενώ μετά από μια μεγάλη πυρκαγιά που ισοπέδωσε τα πάντα και κατέστρεψε σχεδόν όλες τις φάρμες της, εν έτει 1794, η πόλη που αναπτύχθηκε στη συνέχεια -βάσει μάλιστα ενός υποδειγματικού ρυμοτομικού σχεδίου (από εδώ κατάγεται παρεμπιπτόντως και ο σπουδαίος αρχιτέκτονας Le Corbusier)- περιλάμβανε αρ νουβό κτίρια με μεγάλα παράθυρα και ανοίγματα, πρωτίστως για να μπαίνει το φως στα εργαστήρια των τεχνιτών.
Η δε ωρολογοποιία συνέχισε να αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς και μέσα στα χρόνια που ακολούθησαν τα μικρά εργαστήρια έδωσαν τη θέση τους σε ολόκληρες βιομηχανίες. Το 1900 η πόλη αριθμούσε ήδη 40.000 κατοίκους, ενώ ουκ ολίγοι εξ αυτών ήταν μετανάστες εργάτες που είχαν καταφθάσει εδώ για δουλειά από την Ιταλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και τις υπόλοιπες ελβετικές πόλεις.
Κι ενώ η La Chaux-de-Fonds δεν είναι η μοναδική πόλη στην Ελβετία, και ασφαλώς στον κόσμο, όπου έχει αναπτυχθεί η ωρολογοποιία, είναι ωστόσο μια πόλη-σταθμός στην ιστορία αυτής της μοναδικής τέχνης, όπου ακόμα διατηρούν τις εγκαταστάσεις τους ορισμένοι από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές, όπως οι TAG Heuer, Ebel, Rolex, Cartier, Patek Philippe, Berlink. Παρόλο που πολλές ελβετικές εταιρείες μέσα στα χρόνια εξαγοράστηκαν, αλλάζοντας χέρια και πατρίδα και αφήνοντας στην Ελβετία μόλις το 3% της παγκόσμιας παραγωγής ρολογιών, με αυτή μονάχα την παραγωγή οι ελβετικές εταιρείες κάνουν περίπου το 50% του παγκόσμιου τζίρου!
Οι αριθμοί εντυπωσιάζουν, όπως εντυπωσιάζει και η «υψηλή» ωρολογοποιία εταιρειών όπως της παλαιότερης Girard-Perregaux (έτος ίδρυσης: 1791, www.girard-perregaux.com), που είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στην έδρα της στη La Chaux-de-Fonds, ή τα χιλιάδες εκθέματα του Διεθνούς Μουσείου του Ρολογιού (Musée International D’Horlogerie, mih.ch) που φιλοξενεί η πόλη και μας ταξιδεύουν στην ιστορία του χρόνου, στη δημιουργία των ρολογιών και ολόκληρης της τέχνης τους.
Biel ή Bienne
Στην Biel θα έρθετε για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι για να επισκεφτείτε το μικρό μπουτίκ μουσείο της Omega, στο οποίο θα δείτε ορισμένα από τα εμβληματικότερα ρολόγια της εταιρείας, που μετράει 120 χρόνια ιστορίας, και μεταξύ αυτών και το ρολόι που ταξίδεψε στο φεγγάρι με την αποστολή «Απόλλων» της ΝASA.
Αν είστε τυχεροί μάλιστα, η ξενάγηση θα γίνει στα Ελληνικά από τον Ελληνα διευθυντή του μουσείου (www.omegamuseum.com).
Και ο δεύτερος, για να κάνετε μια ωραία μεγάλη βόλτα (και γιατί όχι να μείνετε κιόλας) σε αυτή την άγνωστη αλλά πολύ ωραία μικρή πόλη, της οποίας οι κάτοικοι μιλούν και γαλλικά και γερμανικά, καθώς βρίσκεται στο σημείο όπου συναντιέται η γαλλόφωνη με τη γερμανόφωνη Ελβετία και διαθέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ιστορικό κέντρο εντός των τειχών, αλλά και ένα καλοφτιαγμένο νεότερο κέντρο.
Στο Neuchâtel για σοκολάτες
Ετούτη η πανέμορφη γαλλόφωνη πόλη στις όχθες της μεγαλύτερης αμιγώς ελβετικής λίμνης είναι τόπος ευλογημένος και σε κάθε περίπτωση θα μπορούσε να αποτελεί προορισμό από μόνη της. Στο Neuchâtel θα βρείτε πεντανόστιμα τυριά αλλά και φημισμένα κρασιά, ενώ τα προηγούμενα χρόνια ήταν γνωστό σε όλο τον κόσμο για τη σοκολατοβιομηχανία Suchard. Εδώ γεννήθηκε η αγαπημένη των παιδικών μας χρόνων σοκολάτα γάλακτος Milka κι εδώ ήρθαμε σήμερα για να μάθουμε τα πάντα για τη σοκολάτα, αλλά και να δημιουργήσουμε τα δικά μας σοκολατάκια, συμμετέχοντας στο εργαστήριο της Catherine (www.chocoemotions.com) – ιδανική δραστηριότητα τόσο για παιδιά όσο και για μεγάλους!
Δεδομένου ότι πριν από κάμποσα χρόνια η Suchard εξαγοράστηκε από την Craft και το εργοστάσιο στο Neuchâtel σταμάτησε να λειτουργεί, η Catherine αποφάσισε ότι δεν θα έπρεπε να χαθεί η σοκολατένια παράδοση της πόλης της κι έτσι πήρε την πρωτοβουλία να δημιουργήσει ένα εργαστήριο, στο οποίο οι συμμετέχοντες μαθαίνουν την ιστορία της Suchard που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το Neuchâtel, αλλά και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη σοκολάτα γενικά.
(σ.σ. Ας μην πούμε εδώ πόση σοκολάτα καταναλώνεται στη διάρκεια του μαθήματος… Ας πούμε, όμως, ότι το Neuchâtel έχει και πολλά άλλα να δει και να κάνει κανείς, γι’ αυτό και -αργά ή γρήγορα- θα επιστρέψουμε!)
Μετάβαση
Οπουδήποτε και να θελήσετε να πάτε στην Ελβετία, ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσετε το ταξίδι σας (για λόγους οικονομίας χρόνου, τουλάχιστον) είναι με την πρωινή πτήση της Swiss για Ζυρίχη, η οποία αναχωρεί στις 6.30 τα ξημερώματα και φτάνει στην ελβετική μητρόπολη στις 8.20 (τοπική ώρα).
Από εκεί με ένα προπληρωμένο Swiss-Pass μπορείτε να ταξιδέψετε παντού στη χώρα από 3 έως 15 συνεχόμενες μέρες, οπότε θα ανεβοκατεβαίνετε ανενόχλητοι σε τρένα, λεωφορεία και πλοία σε τιμές που ξεκινούν από 198 ευρώ (CHF 210) για το τριήμερο. Με αυτό το όχι και τόσο προσιτό αλλά πολύτιμο πάσο μπορείτε επίσης να κινείστε δωρεάν με τα τραμ και τα αστικά λεωφορεία 75 ελβετικών πόλεων, να έχετε έκπτωση 50% στα εισιτήρια των ορεινών σιδηροδρομικών διαδρομών και ελεύθερη είσοδο σε περισσότερα από 480 μουσεία της χώρας. Το Swiss-Pass έχει και άλλες επιλογές, σε περίπτωση που το θέλετε για 3 έως 6 μη συνεχόμενες ημέρες ή μόνο για 2 μετακινήσεις σε διάστημα ενός μήνα, ενώ συμφέρει επίσης αν ταξιδεύετε οικογενειακώς, με ειδικές προσφορές για παιδιά (www.swiss-pass.ch).
Για την επιστροφή σας, η βραδινή πτήση, πάλι από Ζυρίχη, αναχωρεί στις 21.05 από την Ελβετία και φτάνει στην Αθήνα λίγο μετά τα μεσάνυχτα (00.40). Κάνοντας δε αναζήτηση για τα μέσα Μαρτίου, το οικονομικότερο εισιτήριο που θα βρείτε μετ’ επιστροφής είναι τα 173,97 ευρώ, τιμή στην οποία περιλαμβάνεται κανονική αποσκευή (www.swiss.com).
Αλλες επιλογές που έχετε από την Αθήνα είναι οι επίσης καθημερινές πτήσεις της Swiss για Γενεύη, αλλά και οι απευθείας πτήσεις της Aegean τόσο για Ζυρίχη όσο και για Γενεύη (www.aegeanair.com).
Διαμονή – φαγητό
Οπως παντού στην Ελβετία, έτσι και σε αυτά εδώ τα μέρη υπάρχουν πολλές και ενδιαφέρουσες επιλογές τόσο για διαμονή όσο και για φαγητό. Εξαρτάται από το ποια διαδρομή θα ακολουθήσετε και ποια πόλη θα επιλέξετε ως ορμητήριό σας για να χαράξετε πορεία και να προχωρήσετε στις σχετικές κρατήσεις.
Οπωσδήποτε το Neuchâtel είναι πιο τουριστικό και άρα εδώ οι επιλογές διαμονής είναι περισσότερες. Εμείς πάλι μείναμε όλα τα βράδια στην «ωρολογοποιό» La Chaux-de-Fonds, ενώ αν είχαμε πιο πολύ χρόνο θα τον αφιερώναμε μάλλον στην ωραία και άγνωστη Biel. Σε ό,τι αφορά τη διαμονή σας, πάντως, τα καταλύματα ποικίλλουν, το ίδιο και οι τιμές τους, οι οποίες όμως δεν είναι απαγορευτικές. Ανάλογα με την κατηγορία που θα επιλέξετε ασφαλώς.
Το φαγητό, πάλι, σε όλη τη χώρα, αν πρόκειται για εστιατόριο τουλάχιστον, είναι σχεδόν πάντα καλό, αλλά ακριβό (ξεπερνά συνήθως τα 30-40 ευρώ κατ’ άτομο) – και είναι και αυτό που αυξάνει το συνολικό κόστος του ταξιδιού.
Δύο δοκιμασμένες επιλογές για διαμονή και φαγητό είναι:
Στην Biel, η Villa Lindenegg (Lindenegg 5, T/+41 323229466, www.lindenegg.ch) είναι και ξενοδοχείο, και μπιστρό. Εχει καταπληκτικό κήπο για τους καλοκαιρινούς επισκέπτες και ένα πολύ συμπαθητικό εστιατόριο, που λειτουργεί καθημερινά πλην Κυριακής (τους χειμερινούς μήνες) και Δευτέρας (όλο το χρόνο) και σερβίρει -μεταξύ άλλων- νόστιμες σπιτικές σούπες και πάστα σε ένα απλά διακοσμημένο φιλικό περιβάλλον. Επίσης, τις Κυριακές από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο μπορείτε να έρθετε εδώ για brunch.
Στο La Chaux-de-Fonds, το Grand Hotel Les Endroits (Boulevard des Endroits 94, Τ/+41 329250250, www.hotel-les-endroits.ch) βρίσκεται λίγο πιο πάνω και έξω από την πόλη, στα 1.111 μ.(!), και αξίζει να το επιλέξετε για το λεγόμενο «γκουρμέ πακέτο», που περιλαμβάνει μία διανυκτέρευση με πρωινό και γεύμα 7 πιάτων στο πολύ καλό εστιατόριο έναντι 225 ευρώ το άτομο.
Στο La Chaux-de-Fonds σημειώστε επίσης για φαγητό το Restaurant L’Aparte (Avenue Léopold-Robert 29, T/+41 329130376, www.laparte-restaurant.ch) για υψηλή γαλλική γαστρονομία.
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo: