Ενα Σαββατοκύριακο στη Ρόδο, με αφορμή μια ομιλία για την αστική αυτογνωσία, ως μοχλό ανάπτυξης, γνωριμία με ανθρώπους της πόλης, περπάτημα και ώσμωση με μια πόλη τεραστίων δυνατοτήτων, γεννούν «νέα σκέψη». Αυτή η σκέψη είναι πλούτος, είναι νέο προϊόν, είναι υλικό που γονιμοποιείται, μεγαλώνει, παρασύρει, τροποποιείται, αλλάζει και εκτινάσσεται.
Η Ρόδος με απασχόλησε για πρώτη φορά ως περίπτωση πόλης, που μπορεί να καταστεί ηγέτιδα στη δικτύωση, ελληνική και διεθνή, με άλλες πόλεις παρόμοιων χαρακτηριστικών, από την Κέρκυρα, το Ναύπλιο και τη Βαλέτα ως το Miami South Beach και το Εστορίλ ή το Ντουμπρόβνικ. Η εξωστρέφεια και η δικτύωση στην εποχή της νέας αστικής αυτογνωσίας (η νέα συνείδηση του πολίτη σε ένα φορτωμένο σήματα περιβάλλον) είναι ένας μοχλός προς τα άνω, ένας τρόπος ανέλκυσης μιας κοινωνίας μακριά από την τυποποίηση και την ανακύκλωση μιας κουρασμένης εικόνας.
Αλλά, βέβαια, δεν είναι η «εικόνα», αλλά οι άνθρωποι που τη συνθέτουν. Ευτυχώς, στη Ρόδο, υπάρχει αυτό που θα χαρακτήριζα «κρίσιμη μάζα», η οποία υποχρεωτικά πρέπει να ανθεί έξω από κρατικές δομές και γραφειoκρατικούς αναχρονισμούς. Η μη κερδοσκοπική εταιρεία RICHeS (Rhodes International Culture & Heritage Society) συνθέτει τις ιδέες και τις δράσεις αφοσιωμένων πολιτών της Ρόδου, Ροδιτών ή όχι, όπως οι Χρίστος Μαλιαράκης, Erik Bruns, Νεκταρία Δασακλή και πολλοί άλλοι, που στον όποιον ελεύθερο χρόνο τους, χωρίς κανένα κέρδος, δημιουργούν ευκαιρίες στους πολίτες για ιστορική αυτογνωσία. Είδα την εξαιρετικού επιπέδου έκθεση που είχαν δημιουργήσει «Ο ταλαντούχος γιατρός Hedenborg» (που είχε ζήσει στη Ρόδο από το 1840 ώς το 1864) και έλαβα μέρος στη σειρά ομιλιών Studium Generale, που γίνονται για δεύτερη χρονιά, με ομιλητές από διάφορες ειδικότητες. Στις 14 Μαρτίου, στο πλαίσιο αυτής της σειράς, θα μιλήσει η ιστορικός Χρύσα Μαλτέζου με θέμα «Η Βενετία των Ελλήνων».
Το θέμα είναι να υπάρχει ζύμωση και αλληλοτροφοδότηση. Παρότι έκπληκτος είδα τη Ρόδο άδεια από ξένους τουρίστες (ενώ θεωρεί κανείς αυτονόητο τον χωρίς διακοπή τουρισμό σ’ ένα μέρος σε αυτό το γεωγραφικό πλάτος, με αυτό το brand name), η πόλη είναι εξόχως γοητευτική. Την πρόβαλα σε μια οθόνη μέλλοντος, όπου είδα την ανάδειξη του πλούτου της, που είναι το σύνθετο ιστορικό παρελθόν της. Για τη Ρόδο θα έπρεπε να ταξιδεύουν απ’ όλον τον κόσμο όχι μόνο όσοι τη χρησιμοποιούν ως διασκεδαστήριο, αλλά οι φιλίστορες και οι καλλιεργημένοι αστοί. Υπάρχει όλη η υποδομή και η πόλη απαντά στα ερωτήματα της διεθνούς σκέψης για την πολυπολιτισμικότητα, τη συνοχή, τη συνύπαρξη.
Δεν νοείται να μην προβάλλονται η Ιταλοκρατία και τα οθωμανικά μνημεία ως κομμάτια μιας περήφανης, ενιαίας ροδιακής ταυτότητας. Ολα είναι «Ρόδος» και γι’ αυτό σαγηνεύει η πόλη.
Αδιανόητα κωλύματα
Ομως, είναι εξωφρενικό να μην έχει επιτευχθεί ακόμη απεμπλοκή του έργου για την αποκατάσταση του Εθνικού Θέατρου, που θα μπορούσε να φιλοξενήσει συναυλίες και παραστάσεις θεάτρου και όπερας διεθνούς επιπέδου. Η πολιτιστική ανάπτυξη που φέρνει θέσεις εργασίας, κύρος και φήμη, είναι μέρος ενός σύγχρονου, ανοικτού διαλόγου με όλους μέτοχους: την κεντρική πολιτική σκηνή, την τοπική αυτοδιοίκηση, την Περιφέρεια, το Πανεπιστήμιο, τον κόσμο του τουρισμού, τους συνειδητοποιημένους ιδιώτες.
Είναι πλήρως απογοητευτική η κατάσταση στην Παλιά Πόλη, που ανήκει στη λίστα παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco από το 1988. Πέραν από τα απίθανα και πέραν πάσης φαντασίας ωράρια μουσείων και κέντρων πληροφόρησης σ’ ένα από τα πιο τουριστικά μέρη της Ελλάδος, υπάρχει η αποτρόπαιη ηχορύπανση το καλοκαίρι, η κουλτούρα του πλαστικού, του κράχτη, του τσαντιριού κάθε μικροπωλητή, της ευτέλειας. Δυστυχώς, είναι η αλήθεια. Πηγαίνετε στο Συντριβάνι, τώρα που είναι ακόμη όλα κλειστά. Δείτε τα πλαστικά «τεντόπανα», τις επιγραφές και σκεφτείτε τον Αύγουστο!
Οι επιγραφές του Δήμου είναι όλες βανδαλισμένες. Είναι κρίμα να έχεις μια πόλη με αυτό το απόθεμα και να μην μπορείς να την κάνεις πρωταγωνίστρια σ’ έναν ανταγωνιστικό κόσμο. Αλλά πολλά μπορούν να γίνουν. Και καλά μυαλά υπάρχουν και διεθνής εμπειρία άφθονη.