«Χωρίς το άπειρο, τα μαθηματικά δεν υπάρχουν». Ορθιος ανάμεσα σε πίνακες ζωγραφικής και αντικείμενα που εξάπτουν την περιέργεια, ο Αρης Μαυρομμάτης μιλάει με ενθουσιασμό για τους μαθηματικούς της αρχαιότητας και το πέρασμα «από τον δογματικό μύθο στην αναζήτηση της αλήθειας» και εξηγεί ότι «χωρίς το άπειρο, τα μαθηματικά δεν υπάρχουν». Την ίδια ώρα, στον κάτω όροφο του Μουσείου Ηρακλειδών, μια τάξη παιδιών Δημοτικού απολαμβάνει το παιχνίδι με τα πρωτότυπα εκθέματα, σχεδιασμένα ειδικά για να μετατρέψουν τη διαδρομή προς τη γνώση σε αξέχαστη βιωματική εμπειρία. Και εδώ βλέπουμε «το πέρασμα από το ωραίο στην ιδέα», συνεχίζει ο καθηγητής Μαθηματικών, δείχνοντας ένα αντίγραφο του «Μυστικού Δείπνου» του Λεονάρντο ντα Βίντσι και ένα έργο του Αμερικανού εννοιολογικού καλλιτέχνη Sol LeWitt, ενώ προσπαθεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον του κοινού με έναν καταιγισμό ερωτήσεων. Μόνο που τα μέλη της ολιγομελούς ομάδας, που κοιτάζουν καχύποπτα τις περίπλοκες κατασκευές πασχίζοντας να ανασύρουν τις όποιες μαθηματικές γνώσεις τους από τα αζήτητα της μνήμης, δεν είναι φοιτητές, αλλά δημοσιογράφοι στην πρώτη τους ξενάγηση στη διαδραστική έκθεση «Παίζω και καταλαβαίνω».
Ηδη 10.000 από δημόσια και ιδιωτικά σχολεία είχαν την ευκαιρία να υπολογίσουν το ύψος μιας πυραμίδας, να ανακαλύψουν τις ιδιότητες του φωτός, να κατανοήσουν στην πράξη το πυθαγόρειο θεώρημα, να αντιληφθούν πώς δημιουργούνται οι οφθαλμαπάτες, να προγραμματίσουν ένα ρομπότ και να συμμετάσχουν στα υπόλοιπα πειράματα της έκθεσης, η οποία λειτουργεί με τη σημερινή της μορφή από τον Οκτώβριο του 2014 και συνεχίζει να εμπλουτίζεται. Από τις 21 Μαρτίου και κάθε Σαββατοκύριακο, οι αίθουσες του κτιρίου ανοίγουν και για το ευρύ κοινό, δηλαδή για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας με τους γονείς τους, αλλά και για όλους όσοι ενδιαφέρονται να εμπλουτίσουν τις επιστημονικές γνώσεις τους με τον πιο ψυχαγωγικό τρόπο.
Στην παρούσα συγκυρία «σκεφτήκαμε ότι ο κόσμος χρειαζόταν κάτι διαφορετικό, πέρα από την τέχνη», υπογράμμισε στη διάρκεια της παρουσίασης ο ιδρυτής του μουσείου, Παύλος Φυρός, αιτιολογώντας την απόφαση διακοπής του αμιγώς εικαστικού προγράμματος και τη στροφή προς την παιδεία. Συνέχεια του προγράμματος «Τέχνη και Μαθηματικά», που ξεκίνησε το 2005 σε σχεδιασμό και επιστημονική επιμέλεια των ερευνητών της Διδακτικής των Μαθηματικών Αρη Μαυρομμάτη και Αποστόλη Παπανικολάου, η μόνιμη διαδραστική έκθεση επεκτάθηκε σταδιακά καταλαμβάνοντας ολόκληρο το κτίριο. Και ξαφνικά, σύμφωνα με τον κ. Φυρό, «οι εικαστικές εκθέσεις εμπόδιζαν λίγο τα μαθήματα».
Η περιήγηση αρχίζει από τον πρώτο όροφο του μουσείου, όπου οι πρωταρχικές μαθηματικές έννοιες γίνονται εύκολα κατανοητές χάρη σε μια σειρά από «έξυπνες» διαδραστικές κατασκευές, πλαισιωμένες από επεξηγηματικά κείμενα και έργα τέχνης, που αναδεικνύουν τη σχέση των καλλιτεχνών με τα μαθηματικά. Ο δεύτερος όροφος εστιάζει σε πιο σύνθετες έννοιες, όπως το άπειρο, το χάος και η γεωμετρία των Πυθαγόρειων φιλοσόφων. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, το μουσείο έχουν επισκεφθεί συνολικά 60.000 μαθητές, ενώ μόνο την τρέχουσα σχολική χρονιά αναμένονται περίπου 16.000.
Η έκθεση «γεννήθηκε από μια αναγκαιότητα», τόνισε ο κ. Μαυρομμάτης. «Την ανάγκη της γνώσης», και όχι «την ανάγκη της πληροφορίας», η οποία ρέει άφθονη στην εποχή του Διαδικτύου. Κρίνοντας πως η μαθηματική παιδεία στην Ελλάδα είναι ανεπαρκής, οι δύο μαθηματικοί και επιστημονικοί σύμβουλοι του μουσείου οραματίστηκαν ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που όχι μόνο θα καλύπτει τα γνωστικά κενά των παιδιών στα πεδία της επιστήμης, των μαθηματικών, της τέχνης και της φιλοσοφίας, αλλά ταυτόχρονα θα καλλιεργεί την κριτική σκέψη. Οπως το έθεσε ο κ. Μαυρομμάτης, «θέλουμε να δημιουργήσουμε παιδιά που να σκέφτονται ελεύθερα. Κυρίως να σκέφτονται, και δεύτερον να σκέφτονται ελεύθερα», αναφέρει ο κ. Μαυρομμάτης.
Η έκθεση «Παίζω και Καταλαβαίνω» θα είναι επισκέψιμη κάθε Σάββατο και Κυριακή από τις 11 π.μ. έως τις 7 μ.μ. στο κεντρικό κτίριο του Μουσείου Ηρακλειδών (Ηρακλειδών 16, Θησείο). Είσοδος έξι ευρώ για τα παιδιά και δωρεάν για τους συνοδούς τους. Την ημέρα των εγκαινίων, στις 21 Μαρτίου, η είσοδος θα είναι ελεύθερη.