Στην καρδιά της Αλεξάνδρειας, το «ελληνικό τετράγωνο». Μία μικρή Ελλάδα στην Αίγυπτο: από το Προξενείο και το Εντευκτήριο μέχρι τα Ιστορικά Εκπαιδευτήρια της Τοσιτσαίας-Πρατσικείου Σχολής και του Αβερώφειου Γυμνασίου-Λυκείου. Τις ελληνικές επιχειρήσεις αλλά και κατοικίες. Τον Οίκο Ευγηρίας «ΜΑΝΝΑ». Το σπίτι του παγκοσμιοποιημένου ποιητή Καβάφη. Το Ιδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού. Και φυσικά, την έδρα του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής. Με τον ελληνικό πληθυσμό να βαίνει μειούμενος, καθώς σήμερα αριθμεί λιγότερα από 1.000 άτομα, όταν στο παρελθόν υπερέβαινε τις 150.000, η ανάγκη των Αιγυπτιωτών για επαφή με την πατρίδα όχι μόνο παραμένει ζωντανή αλλά ανατροφοδοτείται – και μάλιστα σε τακτική βάση. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, η παρουσία της Ομάδας Τέχνης Πάροδος σε ετήσια βάση εδώ και 21 χρόνια.
«Ηταν το 1993, όταν στην Αλεξάνδρεια συγκεντρώθηκαν πάνω από 3.000 Ελληνες για να γιορτάσουν τα 150 χρόνια από την ίδρυση της Κοινότητας. Προτείνοντας στον τότε πρόεδρο Στέφανο Ταμβάκη να αναπτύξουμε με τους συνεργάτες μου μία σειρά από δράσεις ψυχαγωγίας και καλλιτεχνικής έκφρασης για τα παιδιά και τους νέους Αιγυπτιώτες, η ανταπόκριση ήταν θετική. Αποτέλεσμα; Από το ’94 μέχρι σήμερα να επισκεπτόμαστε ανελλιπώς την Αλεξάνδρεια κάθε χρόνο» θα πει ο κ. Ηλίας Πίτσικας, παιδαγωγός, εμψυχωτής θεατρικού παιχνιδιού και συντονιστής της ομάδας Πάροδος. Τη διαχρονικότητα του έργου της στην Αλεξάνδρεια εξασφαλίζουν με την ενεργό υποστήριξή τους η Ελληνική Κοινότητα, οι εκπαιδευτικοί αλλά και οι βαθμοφόροι του ΣΕΠ και του ΣΕΟ.
«Μέρες Χαράς και Δημιουργίας 2015» ονόμασαν τον κύκλο των δράσεων οι νέοι καλλιτέχνες, που περιελάμβανε εργαστήρι κατασκευής, θεατρικό παιχνίδι, σκηνικό δρώμενο και χορό για τα μικρότερα παιδιά, ενώ τα μεγαλύτερα συμμετείχαν σε εργαστήρι κίνησης και θεατρικής έκφρασης, σε χορογραφία. Παράλληλα, δημιούργησαν μία ταινία μικρού μήκους. Με την ηλικιακή γειτνίαση μεταξύ των παιδιών της Αλεξάνδρειας και της Αθήνας να εγγυάται την αρμονική σύμπραξη των δύο πλευρών, η δημιουργία καθίσταται ευκολότερη. Και οι σχέσεις, βαθύτερες. Ο Αγγελος Γεωργόπουλος είχε ξαναπάει στην Αλεξάνδρεια, ενώ φέτος μαζί με τον Γιώργο Μενεγάκη ήταν υπεύθυνοι για την ταινία μικρού μήκους: «Τα συναισθήματα ακόμη πιο έντονα, η ατμόσφαιρα ιδιαίτερα εποικοδομητική. Με τα παιδιά στην Αίγυπτο έχουμε πλέον οικοδομήσει μία σχέση, επικοινωνούμε και στη διάρκεια της χρονιάς μέσω Facebook. Είναι συγκινητικό όταν βλέπω μηνύματα από τον Ισμαήλ ή τον Μοχάμεντ – "Μας έχετε λείψει πολύ!", "Πότε θα ξανάρθετε;"… Αισθάνομαι πως γι’ αυτούς είμαστε ένας κρίκος που τους συνδέει με τα πάτρια, με το παρελθόν». Ανάλογα σχόλια κάνει η Ελένη Βασιλονικολού, που είχε την ευθύνη της χορογραφίας: «Δεθήκαμε πολύ! Σίγουρα θα ξαναπάω!».
Η Πάροδος πραγματοποίησε, όμως, άλλες δύο σημαντικές συναντήσεις: «Η επίσκεψη στο Γηροκομείο ήταν για μένα η πολυτιμότερη ανάμνηση. Αφού είπαμε τα τραγούδια που είχαμε προετοιμάσει, οι ηλικιωμένοι προσπαθούσαν να μας δώσουν στίχο για να πούμε κι άλλα. Τραγουδούσαμε όλοι μαζί, ήταν πολύ συγκινητικό…» παρεμβαίνει η Αναστασία Σαμαρτζή. Η δεύτερη «στάση», στο Ιδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού. «Περίπου 50 Αιγύπτιοι μαθαίνουν ελληνικά. Κάναμε ένα εργαστήρι με τους μισούς σπουδαστές, τραγουδήσαμε ελληνικά. Κάποιοι πηγαίνουν στο γηροκομείο για να κάνουν πρακτική στη γλώσσα με τους ηλικιωμένους», αναφέρει ο υπεύθυνος της ομάδας.
Πώς βλέπουν την Ελλάδα οι συνομήλικοί τους Αιγύπτιοι; «Για εκείνους, υπάρχει η Ελλάδα του καλοκαιριού και η Ελλάδα του χάους», αποφαίνεται ο Δημήτρης Καρατζάς. «Μου έκανε εντύπωση πως, ενώ πολλά παιδιά ασχολούνται με τα οικονομικά, όταν τους ρώτησα "πού θέλετε να εργαστείτε;", απάντησαν όλοι "σίγουρα όχι στην Ελλάδα!"».
Για τον κ. Καρατζά, η φετινή ήταν η δεύτερη επίσκεψη. Το κράμα ετερόκλητων ερεθισμάτων ήταν εκείνο που χαράχτηκε στη μνήμη του: «Μυρωδιές στα σοκάκια, προσευχές, μία ατμόσφαιρα μοναδική – ένα καλοσυγκεντρωμένο χάος! Οσο για το κέρασμα; Το νιώσαμε… για τα καλά. Εκεί που καθόμασταν, πάντα κάποιος πλήρωνε χωρίς να το καταλαβαίνουμε – από την Ελληνική Κοινότητα». Αρρηκτος ο δεσμός μεταξύ Ελλήνων και Αιγυπτίων εδώ και αιώνες. Το αντιπροσωπευτικό στιγμιότυπο που αναφέρει ο κ. Πίτσικας τα λέει όλα: «Καθώς τρώγαμε σε ένα αραβικό εστιατόριο, με ρωτάει ο μαγαζάτορας: "Από πού είστε;". "Από την Ελλάδα", απαντώ. Αλλάζει η έκφρασή του, συγκινείται και ψιθυρίζει: "Πες στα παιδιά ότι ο παππούς μου και ο παππούς τους ήταν φίλοι στην Αλεξάνδρεια».
Αδιάκοπη προσφορά από το Αβερώφειο
Επτά χρόνια θητείας έχει ήδη συμπληρώσει η κ. Δέσποινα Κολοκοτρώνη, εκπαιδευτικός, διευθύντρια στο Αβερώφειο Γυμνάσιο – Λύκειο.
«Στo σχολείο, φοιτούν 40 μαθητές, ελληνικών ή μεικτών οικογενειών – Ελληνοϊταλών, Ελληνογερμανών… Επιπλέον, ορισμένα Αιγυπτιόπουλα, τα οποία είχαν δεχθεί ελληνική παιδεία όταν οι γονείς τους μετανάστευσαν στην Ελλάδα, επέστρεψαν όμως στον τόπο τους λόγω κρίσης και τα ίδια δυσκολεύονταν να ενταχθούν σε αραβικό σχολείο» διευκρινίζει. (Αλλά και στο δημοτικό, την Τοσιτσαία-Πρατσίκειο Σχολή, η μαθητική κοινότητα των 26 περίπου παιδιών, λειτουργεί με αντίστοιχη σύνθεση).
Αντιλαμβανόμενη την ανάγκη των μαθητών να διατηρούν ζωντανή τη σχέση τους με τη μητέρα Ελλάδα, η κ. Κολοκοτρώνη υποστηρίζει μία σειρά από δράσεις, εντός αλλά και εκτός σχολικού ωραρίου. Σύμφωνα με την ίδια:
«Εχουμε χορευτική ομάδα όπου τα παιδιά διδάσκονται ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς. Ελλείψει Ελληνα γυμναστή φέτος, τους χορούς διδάσκει συνάδελφος που κατέχει το αντικείμενο. Μας προσκαλούν από συλλόγους για τοπικά φεστιβάλ, πλαισιώνουμε διάφορες εκδηλώσεις. Θα έλεγα ότι είναι "διάσημη" η χορευτική ομάδα του Αβερωφείου!», καμαρώνει και συνεχίζει: «Τα παιδιά μας τραγούδησαν ελληνικά με ζωντανή ορχήστρα σε μία πολιτιστική διοργάνωση. Πέρσι ανεβάσαμε την παράσταση αρχαίου δράματος "Αντιγόνη". Την ίδια παράσταση, έχουμε προσκληθεί φέτος από το Ιδρυμα Κακογιάννη, να παρουσιάσουμε στο πλαίσιο φεστιβάλ, στην Ολυμπία 6-10 Μαΐου. Τώρα, τα παιδιά οργανώνουν μία "Ελληνική Βραδιά", όπως την έχουν ονομάσει, με ελληνικά λαϊκά τραγούδια αλλά και παραδοσιακούς και λαϊκούς χορούς».