ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Μερικές ημέρες πριν από την Εαρινή Σύνοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής Ντέιβιντ Λίπτον συγκέντρωσε τους επικεφαλής όλων των αποστολών για μια ενημέρωση ενόψει της συνόδου. Σε αυτή συζητήθηκαν τα μηνύματα που ήθελε να περάσει το Ταμείο για την παγκόσμια οικονομία, οι προτεραιότητες και οι ανησυχίες του. Οταν η ομιλία τελείωσε χωρίς ούτε μία αναφορά στην Ελλάδα, ένας από τους ακροατές σήκωσε το χέρι του. «Και για την Ελλάδα ποιο είναι το μήνυμά μας;», ρώτησε. Ακολούθησε μια αμήχανη σιωπή. Η «γραμμή» του Ταμείου κυκλοφόρησε στα στελέχη του μόλις την Τετάρτη.
«Ελπίζουμε να τα βρούμε με την Ελλάδα. Αν δεν υπάρξει συμφωνία και φύγει από το ευρώ, αυτό θα είναι επώδυνο για τη χώρα, αλλά η Ευρωζώνη θα το αντέξει. Θα πρέπει μάλιστα να αξιοποιήσει την ευκαιρία για να προχωρήσει σε μια μεγαλύτερη ενοποίηση». Αυτό ήταν σε ελεύθερη μετάφραση το μήνυμα του επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ, Ολιβιέ Μπλανσάρ, και είναι ενδεικτικό του οριακού σημείου στο οποίο είχαν φτάσει πριν από τη σύνοδο οι διαπραγματεύσεις. Προοδευτικοί οικονομολόγοι εκτιμούσαν ιδιωτικά ότι η απροθυμία της κυβέρνησης να συγκεκριμενοποιήσει τις προτάσεις της, ώστε να προχωρήσουν οι συζητήσεις, της κοστίζει και τους τελευταίους φίλους στο εξωτερικό. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παραπονούνταν ότι το οικονομικό επιτελείο ούτε που απαντά στα emails τους. Την Παρασκευή, πάντως, ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ εκτιμούσε μεν ότι η κυβέρνηση είναι άπειρη και πρέπει να δουλέψει περισσότερο, αλλά δήλωνε ότι πρέπει να της δοθεί χρόνος και τόνιζε την πρόθεσή του να μείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη.
Ημέρες 2010
Η σύνοδος στην Ουάσιγκτον θύμισε ημέρες 2010, καθώς μια πιθανή χρεοκοπία της Ελλάδας κυριαρχούσε στις συζητήσεις και δεκάδες δημοσιογράφοι αναζητούσαν τον κ. Βαρουφάκη. Κοινή ήταν η εκτίμηση ότι βρισκόμαστε σε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ελληνικής κρίσης. Η προοπτική μιας χρεοκοπίας και ο κίνδυνος εξόδου από την Ευρωζώνη ενέτειναν άλλωστε τις πιέσεις του ΔΝΤ, της Γερμανίας αλλά και των ΗΠΑ, κατά τη συνάντηση με τον Αμερικανό υπουργό Τζακ Λου, προς την ελληνική κυβέρνηση για μια συμφωνία.
Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ έδωσε το στίγμα των δικών της προθέσεων, δηλώνοντας ότι δεν θα επιτραπεί στην Ελλάδα να καθυστερήσει την αποπληρωμή της δόσης προς το ΔΝΤ και ότι το Ταμείο θα προστατεύσει τη φήμη του. «Ποτέ μια προηγμένη οικονομία δεν έχει ζητήσει καθυστέρηση στην καταβολή δόσης», είπε, ενώ υπογράμμισε ότι οι αναβολές των πληρωμών σε κάποιες αναπτυσσόμενες χώρες «ουδέποτε είχαν παραγωγικά αποτελέσματα», προσθέτοντας ότι έχει μεταφέρει στον κ. Βαρουφάκη αυτή τη θέση. Σύμφωνα με πληροφορίες που οι δύο πλευρές διέψευσαν δημοσίως, ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών συζήτησε αυτό το ενδεχόμενο στη συνάντησή του με την κυρία Λαγκάρντ την περασμένη εβδομάδα, αλλά εισέπραξε την άρνηση του Ταμείου.
Στη νέα συνάντηση που είχαν την Πέμπτη, η κ. Λαγκάρντ συμφώνησε με τον κ. Βαρουφάκη να έχουν καλύτερη επαφή για την καθημερινή εξέλιξη της διαπραγμάτευσης και σχεδίασαν την πορεία των συζητήσεων έως την 24η Απριλίου. Στο ίδιο κλίμα ήταν η ωριαία συνάντηση του υπουργού με τον πρόεδρο της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, την επόμενη ημέρα, στην οποία συζήτησαν τη διαδικασία διαπραγμάτευσης «μέρα προς μέρα» μέχρι τις 24 Απριλίου. Ο κ. Ντράγκι χαρακτήρισε «δημιουργική» τη συνάντηση.
Οι τόνοι
Εν μέσω όλων αυτών, ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Τμήματος Πόουλ Τόμσεν επιχείρησε να ρίξει τους τόνους την Παρασκευή, δηλώνοντας ενθαρρυμένος διότι πρόσφατα «βελτιώθηκε» η διαδικασία των διαπραγματεύσεων με την Ελλάδα. Οι τεχνικές συζητήσεις ξανάρχισαν μόλις την Τετάρτη στην Αθήνα, ενώ οι διαπραγματεύσεις στο Brussels Group αναμενόταν να ξεκινήσουν το Σαββατοκύριακο. Οπως τόνισε, «είναι σημαντικό να εντατικοποιηθούν, καθώς χρειάζεται να γίνει πολλή δουλειά προκειμένου να ολοκληρωθεί εγκαίρως η αξιολόγηση». Ο ίδιος πάντως απέρριψε το ενδεχόμενο να ολοκληρωθούν μέχρι το Eurogroup της Ρίγας στις 24 Απριλίου.
Ενας από τους φίλους που δήλωνε αποφασισμένος να βοηθήσει από τη θέση του για την επίτευξη συμφωνίας είναι ο διευθυντής του Τμήματος για την Παγκόσμια Οικονομία και την Ανάπτυξη του Ινστιτούτου Brookings Κεμάλ Ντερβίς. Ο κ. Ντερβίς οργάνωσε στο ινστιτούτο, με διαφορά ούτε μισής ώρας, τις ομιλίες των δύο «αντιπάλων»: των υπουργών Οικονομικών Ελλάδας και Γερμανίας.
Ο κ. Β. Σόιμπλε επέμεινε ότι μια έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα έρθει μόνον αν το θελήσουν οι ίδιοι οι Ελληνες, ενώ ξεκαθάρισε ότι οι επόμενες εκταμιεύσεις θα έρθουν μόνον ως απόρροια της ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων και αφού η Ελλάδα υλοποιήσει όσα συμφώνησε και το επιβεβαιώσουν οι θεσμοί. Σύμφωνα με την ανάλυσή του, το πρόβλημα της Ελλάδας είναι η έλλειψη ανταγωνιστικότητας και όχι το υψηλό χρέος. Στη δική του ομιλία, ο κ. Βαρουφάκης εκτίμησε ότι θα υπάρξει συμβιβασμός αλλά τόνισε ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν θα προσυπογράψει στόχους που δεν μπορούν να επιτευχθούν. Περιέγραψε δε τα Μνημόνια που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια ως «μια συνταγή που κανένας λογικός άνθρωπος δεν μπορεί να θεωρήσει επιτυχημένη».
Οι αμερικανικές προειδοποιήσεις και η ανησυχία του προέδρου Ομπάμα
Οι ΗΠΑ, που βλέπουν την ελληνική υπόθεση μέσα από το διπλό πρίσμα της γεωπολιτικής και της οικονομίας, στηρίζουν μεν την Ελλάδα, αλλά ταυτόχρονα ζητούν από την κυβέρνηση Τσίπρα να προχωρήσει άμεσα σε μεταρρυθμίσεις και να αποκαταστήσει τη συνεργασία με τους πιστωτές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στη συνομιλία που είχαν στον Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος Ομπάμα εξέφρασε στον υπουργό Οικονομικών Γ. Βαρουφάκη την ανησυχία του για τον κίνδυνο ατυχήματος. Την επομένη, σε συνέντευξη Τύπου με τον Ιταλό πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι, ο κ. Ομπάμα δήλωσε ότι «η Ελλάδα πρέπει να ξεκινήσει μεταρρυθμίσεις, να συλλέξει φόρους, να μειώσει τη γραφειοκρατία, να (υιοθετήσει) πιο ευέλικτες πρακτικές στην αγορά εργασίας». Ταυτόχρονα, πάντως, ανέφερε ότι όταν τηλεφώνησε στον Αλέξη Τσίπρα για να τον συγχαρεί, αναγνώρισε την ανάγκη του νέου πρωθυπουργού να δώσει ελπίδα στον λαό και εξέφρασε την υποστήριξή του σε «κάποια ευελιξία» γιατί, όπως ανέφερε, η λύση δεν μπορεί να είναι μόνο να «στύβεις την πέτρα».
Αμερικανός αξιωματούχος εκτίμησε ότι «είναι πολύ σημαντικό οι Ελληνες, οι Ευρωπαίοι και οι θεσμοί να εντείνουν τις διαπραγματεύσεις» και προειδοποίησε ότι αν δεν βρεθεί μια στρατηγική που να επιτρέπει στην Ελλάδα να καλύπτει τις υποχρεώσεις της, θα υπάρξουν «πολύ σκληρές οικονομικές προκλήσεις για την Ελλάδα, που θα επιτείνουν την αβεβαιότητα για την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία».