Τι είναι η εξάρτηση και γιατί τόσοι άνθρωποι είναι εξαρτημένοι από κάτι; Ο νευρολόγος Joe Dispenza δίνει σε ένα άρθρο του στο YourTango μια απλή ερμηνεία για το πώς δημιουργείται και πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε. Σύμφωνα με τον γιατρό «η εξάρτηση είναι κάτι που δεν μπορούμε να σταματήσουμε» και ένας εξαρτημένος άνθρωπος έχει σωματικές ή πνευματικές συνήθειες που δημιουργούν εξάρτηση. Οι επιστήμονες ερευνούν την εξάρτηση από το 1930 θεωρώντας την τότε ένα ελάττωμα στον χαρακτήρα του εξαρτημένου ατόμου. Το 2011, όμως, μια νέα έρευνα έδωσε ένα νέο ορισμό στην εξάρτηση: Είναι μια πρωτογενή, χρόνια ασθένεια του συστήματος επιβράβευσης του εγκεφάλου, της μνήμης, της κινητοποίησης και όλων των σχετικών τμημάτων του κυκλώματος.
Η εξάρτηση είναι μια πολύπλοκη ασθένεια που οδηγεί στη δυσλειτουργία όλων των τομέων στη ζωή του ατόμου (πνευματικούς, βιολογικούς, σωματικούς και κοινωνικούς τομείς). Πρόκειται για μια προσπάθεια του ατόμου να πάρει ικανοποίηση και επιβράβευση από μια ουσία (εξάρτηση στα ναρκωτικά) ή μια διαδικασία (τα ψώνια, ο τζόγος). Μάλιστα, σύμφωνα με μια μελέτη που έγινε το 1999, ο εγκέφαλος και το σώμα είναι άμεσα συνδεδεμένα, οπότε για να αντιμετωπίσουμε μια εξάρτηση πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα ολιστικά εξετάζοντας τόσο το σώμα όσο και το μυαλό του.
Όπως και μια φοβία έτσι και η εξάρτηση είναι μια ‘συνήθεια’ του οργανισμού μας. Όταν επαναλαμβάνουμε μια συνήθεια ή ένα συναίσθημα για μεγάλο χρονικό διάστημα, το νευρικό σύστημα δημιουργεί ‘μονοπάτια’ στο σώμα μας που εγκαθιστούν αυτή τη συνήθεια σε τέτοιο βαθμό που δεν την αντιλαμβανόμαστε. Με λίγα λόγια, οι αιτίες μιας εξάρτησης δεν είναι πάντα ελεγχόμενες από εμάς. Τα γονίδια παίζουν καθοριστικό ρόλο στο αν ένας άνθρωπος θα εκδηλώσει μια εξάρτηση ενώ και περιβαλλοντολογικοί παράγοντες επηρεάζουν την βιολογία του ατόμου και επιβαρύνουν την γονιδιακή τάση που έχει προς την εξάρτηση.
Ο τρόπος που μεγαλώνει ένας άνθρωπος, η διαπαιδαγώγηση που έχει αλλά και οι εμπειρίες που αποκομίζει από τη ζωή του μπορεί να επηρεάσουν την προδιάθεση που έχει για κάποιες συγκεκριμένες συμπεριφορές, μεταξύ των οποίων και η εξάρτηση. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτή η πολυπλοκότητα που παρουσιάζει η εξάρτηση μπορεί να οδηγήσει σε μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση. Το άγχος, για παράδειγμα, μπορεί όχι μόνο να οδηγήσει σε μια εξάρτηση αλλά να επηρεάσει ακόμα και ένα απεξαρτημένο άτομο αρνητικά ώστε να επιστρέψει στις παλιές κακές του συνήθειες.