Σε μια κρίσιμη ιστορική καμπή όπου η ανθρωπότητα είναι αντιμέτωπη με τεράστια ζητήματα όπως οι κοινωνικές ανισότητες, οι φυλετικές εντάσεις, η σύγκρουση των πολιτισμικών αξιών, η τέχνη οφείλει να δείξει τον δικό της δρόμο. Αυτό το είδος της ανταπόκρισης στην πραγματικότητα αλλά και την ανάπτυξη ενός πνευματικού διαλόγου περιμένουν όλοι να δουν στη φετινή 56η διοργάνωση της μεγαλύτερης εικαστικής έκθεσης στον κόσμο, της Μπιενάλε Βενετίας, η οποία εγκαινιάζεται επισήμως αύριο, 9 Μαΐου.
Τίτλος της: «All the world’s futures», με επιμελητή τον Νιγηριανό Οκουι Ενγουέζορ, που είναι ιστορικός τέχνης, συγγραφέας, ποιητής και μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Νέας Υόρκης και Μονάχου. Η οικουμενική και πολιτική του ματιά είναι η συνεισφορά του σε αυτή την ιδιαίτερη συγκυρία. Μαζί με τους επιμελητές των προηγούμενων διοργανώσεων, την Ελβετίδα Μπάις Κούριτζερ (2011) και τον Ιταλό Μασιμιλιάνο Τζόνι (2013), ο Νιγηριανός ολοκληρώνει μια τριλογία, όπου ο καθένας φώτισε με τον δικό του τρόπο τον ρόλο που πρέπει να παίξει η τέχνη στη διαχρονία ενός κόσμου που μεταβάλλεται, όπως δήλωσε ο πρόεδρος του ιστορικού θεσμού της Μπιενάλε, Πάολο Μπαράτα.
Ως γνωστόν, η έκθεση χωρίζεται χονδρικά σε δύο μέρη, αν αφήσει κανείς τις παράλληλες εκδηλώσεις που γίνονται στην πόλη: από τη μια, υπάρχουν τα εθνικά περίπτερα όπου οι συμμετέχουσες χώρες «αρθρώνουν» τις δικές τους εικαστικές προτάσεις και, από την άλλη, η κεντρική έκθεση που φιλοξενείται σε κτίριο των Τζαρντίνι αλλά συνεχίζει και στο Αρσενάλε, με 136 καλλιτέχνες από 53 χώρες που επέλεξε ο Νιγηριανός. Πρόκειται για μια έκθεση που έχει σαφή πολιτικό προσανατολισμό και αγγίζει τα προαναφερθέντα μεγάλα θέματα.
Ελληνικό χρώμα
Χθες εγκαινιάστηκε το ελληνικό περίπτερο, με την έκθεση που έχει τίτλο «Why look at animals? Αγριμικά». Η καλλιτέχνις που μας εκπροσωπεί, η Μαρία Παπαδημητρίου, έχει μεταφέρει όλα τα αντικείμενα που βρίσκονταν σε ένα μαγαζί εμπορίας δερμάτων ζώων στον Βόλο. Η εικαστικός διδάσκει εδώ και πολλά χρόνια στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της πόλης και ανακάλυψε συγκυριακά το ιδιαίτερο αυτό μέρος και τον ηλικιωμένο του ιδιοκτήτη. Τομάρια, παιδικές ζωγραφιές από τα εγγόνια του, αποκόμματα εφημερίδων, παλιές διαφημίσεις, σκόρδα, κομπολόγια και άλλα μικροαντικείμενα συνθέτουν το μικροπεριβάλλον του, συμπυκνώνοντας τον χρόνο και τον χώρο. Υπάρχουν και δύο βίντεο: το making of της έκθεσης αλλά και οι αφηγήσεις του ιδιοκτήτη του καταστήματος.
Η καλλιτέχνις κάνει μια αλληγορική δήλωση, χρησιμοποιώντας τα τομάρια των ζώων για τη δοκιμασία που περνά ο άνθρωπος όταν σταθεί απέναντι στους φόβους του. Μπορεί η κρίση να εξαφανίσει την ανθρώπινή μας φύση και να ενισχύσει αυτήν του θηρίου;
Ομως το ελληνικό χρώμα στην Μπιενάλε απλώνεται και στο περίπτερο του Βελγίου. Εκεί η δραστήρια Ελληνίδα επιμελήτρια Κατερίνα Γρέγου κάνει μια ενδιαφέρουσα ομαδική έκθεση με τον καλλιτέχνη Βίνσεντ Μέεσεν. Πρόκειται για μια εικαστική προσέγγιση στο νέο πρόσωπο της αποικιοκρατίας. Παρούσα στην Μπιενάλε και η Artbox του Χρήστου Σαββίδη και της Λυδίας Χατζηιακώβου, μέσα από τη συμμετοχή της Θεσσαλονίκης στο πρότζεκτ «Artecitya», στο οποίο ευρωπαϊκές πόλεις συνομιλούν για θέματα τέχνης. Σε συνεργασία με το Heinrich Boell Foundation Brandenburg, παρουσιάζεται μια ειδική δράση για το πώς η κρίση επιδρά στην καλλιτεχνική παραγωγή και όχι μόνον.