Είναι από τα ενδιαφέροντα παράδοξα: τις μεγαλύτερες κοινωνικές «πληγές» τις αφήνουμε ανέγγιχτες, με ελάχιστη παρέμβαση και κυρίως παντελή απουσία μελέτης. Ολοι για παράδειγμα αναγνωρίζουμε τις λεγόμενες «υποβαθμισμένες» περιοχές της Αθήνας, όπου το στερεότυπο –αλλά και η πλειονότητα των δημοσίων αναφορών– τις θέλει χώρους συσσώρευσης προβλημάτων, όπως η φτώχεια, οι ελλιπείς υποδομές, η εγκληματικότητα, η παράτυπη μετανάστευση. Πόσα όμως πραγματικά γνωρίζουμε για τις συνθήκες ζωής στις συγκεκριμένες συνοικίες; Πώς ιεραρχούν τα προβλήματα της καθημερινότητάς τους οι κάτοικοι αυτών των περιοχών;
Το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού ανέλαβε να βρει τις απαντήσεις και μάλιστα με άξονα την πλέον ευάλωτη ομάδα πληθυσμού, τα παιδιά. Και τα αποτελέσματα ήταν αναπάντεχα.
Η έρευνα διεξήχθη τον Μάρτιο σε δείγμα 200 γονέων και 200 παιδιών έως 18 ετών, που ζουν στον σταθμό Λαρίσης, στην πλατεία Βικτωρίας, στην πλατεία Αττικής, στο Μεταξουργείο, στον Αγιο Παντελεήμονα και στην Κυψέλη. Οι ερωτηθέντες αποτελούνταν κατά 1/3 από Ελληνες υπηκόους, κατά 1/3 από πολίτες αλβανικής καταγωγής και κατά 1/3 από μετανάστες άλλων εθνοτήτων.
Οπως βρέθηκε, ενώ οι γονείς δηλώνουν σε υψηλό ποσοστό ότι υφίστανται ρατσιστικές συμπεριφορές, οι διακρίσεις δεν φαίνεται να αποτελούν πρόβλημα στον χώρο του σχολείου. «Τα παιδιά, όποια καταγωγή κι αν έχουν, δεν δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν πειράγματα ή άλλα προβλήματα λόγω χρώματος, θρησκείας ή άλλου χαρακτηριστικού», σχολιάζει στην «Κ» ο ερευνητής του ΕΚΚΕ κ. Νίκος Σουλιώτης, που συμμετείχε στη σύνταξη του ερωτηματολογίου και την επεξεργασία των δεδομένων. «Το συμπέρασμα που μπορούμε να βγάλουμε είναι είτε ότι το σχολείο και οι δάσκαλοι κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους είτε ότι, όπως συμβαίνει στις πολυπολιτισμικές περιοχές άλλων χωρών, οι διάφορες ομάδες δεν αναμειγνύονται μεν, αλλά ούτε συγκρούονται».
Ενα ακόμη εύρημα που εντυπωσίασε τους ερευνητές (Κωνσταντίνος Νικολόπουλος, Βαγγέλης Μουργελάς, Βιόλα Γκιόκα, Γεωργία Αβαταγγέλου) ήταν ότι το πρότυπο ανατροφής των παιδιών είναι πανομοιότυπο και στις τρεις κατηγορίες. «Πρόκειται για ένα πρότυπο μεσοαστικό, που δίνει έμφαση στην εκπαίδευση –είναι αυτό που όλες οι ομάδες θεωρούν μείζον–, στην κοινωνικότητα και στις κοινωνικές αξίες, όπως η φιλία και η αλληλεγγύη», σημειώνει ο κ. Σουλιώτης. «Στην περίπτωση των μεταναστών –πλην των Αλβανών– έμφαση δίνεται και στη θρησκευτική πίστη, αλλά και πάλι όχι σε πολύ μεγάλο ποσοστό». Οι τρεις εθνοτικές ομάδες συγκλίνουν και στο ότι όσον αφορά στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία σε αξίες που έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών, την αυτοπεποίθηση, την αυτονομία, την έκφραση προσωπικής άποψης».
Το σημαντικότερο, ωστόσο, στοιχείο που προέκυψε από την έρευνα (η οποία βασίστηκε σε ερωτηματολόγια και συνεντεύξεις) είναι ότι μολονότι οι κάτοικοι των συγκεκριμένων περιοχών υποφέρουν εξίσου από την ανεργία, η υποστήριξη που λαμβάνουν εξαντλείται στην παροχή βασικών αγαθών και υπηρεσιών. «Οι Ελληνες και οι Αλβανοί υποστηρίζονται περισσότερο από δημόσιους φορείς στην πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες π.χ. για τη λήψη επιδόματος ανεργίας, ενώ οι υπόλοιποι από ΜΚΟ και Εκκλησία για πρόσβαση σε βασικά αγαθά, αφού οι περισσότεροι δεν έχουν τα απαραίτητα χαρτιά για επίδομα ανεργίας. Βλέπουμε, δηλαδή, ότι οι πληθυσμοί δεν λαμβάνουν βοήθεια στον τομέα της βελτίωσης της κοινωνικοοικονομικής τους θέσης, όπως π.χ. στην ανεύρεση εργασίας. Είναι φανερό ότι λείπει ένα βασικό κομμάτι στην παρέμβαση σε αυτές τις περιοχές».