Κύθνος: Το «αλόζι» των Κυκλάδων

Aπολαμβάνουμε το θερινό ραχάτι στο κοντινό νησί, προσκεκλημένοι της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.

Στην κύθνια ντοπιολαλιά «αλόζι» είναι ο τόπος που χρησιμοποιείται για ξεκούραση, είτε πρόκειται για συγκεκριμένο χώρο του σπιτιού είτε για κάποιο άλλο μέρος». Αυτό είναι και όλη η Κύθνος για τον ταξιδιώτη, ένα μεγάλο «αλόζι». Προσιτή, απλή και φιλική, μια νήσος για ανάπαυση και ραχάτι!

Αλλοτε εμφανίζεται ατημέλητη, όπως στο λιμάνι της, τον Μέριχα, και άλλοτε γιορτινή και κεφάτη, όπως στο κεντρικό σοκάκι της Χώρας. Συντηρητική, σεμνή, με μια απόκοσμη σχεδόν γοητεία στη Δρυοπίδα, ιδιαίτερα στο σπήλαιο Καταφύκι της τελευταίας, εκεί όπου οι σταλακτίτες έχουν ονόματα όπως «Μέδουσα» και «Εμβρυο», λόγω της εκπληκτικής ομοιότητάς τους με τους συγκεκριμένους οργανισμούς. Η φυσική της ομορφιά υπερτερεί στις 92, αμμουδερές κυρίως, παραλίες με τα λίγα αλμυρίκια αλλά και στις χαμηλές, απαλά σχηματισμένες κορυφές των λόφων της.

Ψηλότερος εκείνος του Προφήτη Ηλία, στα 336 μ., που ετοιμάζεται για το πανηγυράκι του αυτές τις μέρες, και ο πολύ ιδιαίτερος λόφος του Βρυόκαστρου, εκεί όπου ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη της Κύθνου, η οποία μάλιστα κατοικήθηκε αδιαλείπτως από τον 10ο αιώνα π.Χ. έως τον 7ο αιώνα μ.Χ. Μπορείς ακόμα να περπατήσεις πάνω στα ερείπια των ναών της πολιούχου θεότητας Δήμητρας, της Αφροδίτης και λίγο πιο κάτω της Αρτεμης και του Απόλλωνα. Το αρχαίο λιμάνι της Κύθνου ήταν ακριβώς από κάτω. Το μονοπάτι για να φτάσει κάποιος εδώ είναι μια ενδιαφέρουσα (πλην ακανθώδης) διαδρομή, αλλά ο περιπατητής κινδυνεύει να μη βρει ποτέ τους αρχαίους ναούς ελλείψει σήμανσης. «Το νησί έχει πολύ μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον», σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Δημήτρη Τριμανέλη, που μας δείχνει λεπτομέρειες του κοχυλιάτη λίθου, ενώ την προσοχή μας διεκδικεί ταυτόχρονα η μοναδική θέα στη φημισμένη παραλία Κολώνα, με ένα υπέροχο απογευματινό φως να παιχνιδίζει μαζί της.

Στην Κολώνα, λοιπόν, φτάνεις μέσω μονοπατιού ή διά θαλάσσης με κάποιο πλεούμενο, όπως το φιλόξενο καΐκι-ταξί του Αντώνη Λαρεντζάκη για παράδειγμα. Κάθεσαι στην πλώρη και αφήνεσαι στο απαλό γαργάλισμα από τις πιτσιλιές στις πατούσες.

Το ίδιο βράδυ, στο πανηγυράκι των Αγίων Αποστόλων το χορό ανοίγουν τα παιδιά του χορευτικού συλλόγου, με βήματα συγχρονισμένα, κοινό ρυθμό και την προσωπική του το καθένα τσαχπινιά. Ξεχνιέσαι, χάνεσαι στα βήματά τους και αυτά με τη σειρά τους χάνονται στον ήχο του βιολιού και του λαούτου, αλλά και στα βάθη της ιστορίας των σκοπών που ακούγονται. Τα πάντα εδώ διατηρούν μια συνοχή με το άλλοτε απαλό και άλλοτε τρικυμιώδες πέρασμα του χρόνου, έχουν μια δύναμη λυτρωτική.

Η Κύθνος τούς ανήκει, ανήκει στους κατοίκους της. Αλλος με δύο και τρία δωμάτια, άλλος με δέκα, μια ταβέρνα ή ένα ζαχαροπλαστείο δίνει το στίγμα του. Και όλοι μαζί κρατάνε στα χέρια τους τον τουρισμό του νησιού και την ήπια ανάπτυξή του. Μεγάλες μονάδες και resorts σε γενικές γραμμές απουσιάζουν. Εναν πιο κοσμικό αέρα έχει κατοχυρώσει η γειτονική Κέα. Εδώ, επικρατούν η φιλόξενη διάθεση των Κύθνιων, η κυκλαδίτικη απλότητα, τα κρίνα της άμμου στην παραλία της Φλαμπουριάς, που πρέπει τώρα ν’ ανθίζουν, τα δροσερά μπλε νερά των φιλικών κολπίσκων.

Το δέσιμο με παραδόσεις, ο τρόπος που χορεύουν πιασμένοι αποκλειστικά σε ζευγάρια, ακόμη κι όταν ο χορός είναι κυκλικός, η γεύση από το σφουγγάτο, την τοπική κροκέτα με «τρίμμα» που δοκιμάζαμε μεσημέρι – βράδυ σε κάθε ταβέρνα του νησιού. Παρεμπιπτόντως, αν και διαθέτουν έναν μεγάλο στόλο από ψαράδικα που φτάνουν μέχρι τη Σαντορίνη, στις ταβέρνες τους προσφέρουν κυρίως ντόπιο κατσικάκι (και πάλι κατσικάκι) σε κάθε πιθανή εκδοχή. Στην πρωινή ψαραγορά, πάλι, σπαρταράνε τα μπαρμπούνια και οι σκορπίνες με 10 – 15 ευρώ το κιλό! Η Κύθνος παράγει επίσης, αν και σε μικρή ποσότητα, πεντανόστιμα «νυχάτα» αμύγδαλα. Πλησιάζει η εποχή τους!

Οπως και αυτή των σύκων. Μεγάλες, γέρικες, κατάφορτες συκιές στα σοκάκια της Δρυοπίδας και άλλων οικισμών, μαζί με τα μετρημένα αλμυρίκια των παραλιών, κάποιες ελιές και λιγοστές αχλαδιές είναι όλα κι όλα τα δέντρα του νησιού. Καθώς το διασχίζεις, όμως, το μάτι ακουμπάει στους ξερούς λόφους και στις αμέτρητες ξερολιθιές. Διαφορετικές εποχές και διαφορετικές τεχνοτροπίες σε πλαγιές σπαρμένες με ξερολιθιές. Εξαίρεση και μικρή έκπληξη οι Λεύκες και η Μαθιά με τις πηγές τους, τα παλιά πλυσταριά και την πλούσια βλάστηση.

Κάποιες άλλες πηγές, ζεστές αυτήν τη φορά, βρίσκονται στα Λουτρά, το πρώτο υδροθεραπευτήριο της Ελλάδας που λειτουργεί από το 1840. Από τις θερμές αυτές πηγές πήρε το όνομα Θέρμια το νησί κατά τον 12ο αιώνα. Τα λουτρά της Αμαλίας και του Οθωνα, των γιαγιάδων και των παππούδων μας, φιλοδοξούν να μετατραπούν στα spa του μέλλοντός μας. Ο όρος «εναλλακτικός τουρισμός» κυκλοφορεί αρκετά στο μικρό λιμανάκι με τα ψαροκάικα και τα ιστιοπλοϊκά, καθώς ο οικισμός νιώθει την ανάγκη της ανανέωσης και του εκσυγχρονισμού. Προς αυτόν τον τελευταίο κάνει ένα καλό βήμα το καταδυτικό κέντρο Aquateam. Αλλωστε, «ο βύθος της Κύθνου είναι από τους ομορφότερους των Κυκλάδων», σύμφωνα με τον Μάνθο Μαρρά, «με πλήθος θαλάσσιων οργανισμών, ψάρια, κοράλλια, κρυστάλλινα νερά».

Αυτό το δύσκολο καλοκαίρι, όποιος καταφέρει να πάει διακοπές επιλέγοντας νησάκια όπως αυτό εδώ κάνει μια επιλογή κοινωνικής ευθύνης, κάνει μια καλή πράξη με άλλα λόγια. Το ευρώ ή οποιοδήποτε άλλο νόμισμα αφήσεις στο νησί ξέρεις πως φτάνει αμέσως στα σπίτια των παιδιών που κρατάνε τα σχολεία του ανοιχτά. Βέβαια, για την Κύθνο φροντίζουν πάντα και οι προστάτες της Αγιοι Ακίνδυνοι, με τα ιδιαίτερα ονόματα Ακίνδυνος, Πηγάσιος, Ανεμπόδιστος, Ελπιδοφόρος και Αφθόνιος!