«Σαλάμ αλέκουμ», «θενκ γιου» ή «μερσί», συνοδευόμενα με μια μικρή υπόκλιση ή ένα σφίξιμο του χεριού. Ετσι ευχαριστούν οι πρόσφυγες τον Δημήτρη Καλαντζή και την ομάδα διάσωσης Σάμου. «Το βλέμμα τους είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή», λέει στην «Κ» ο 49χρονος επικεφαλής της 45μελούς ομάδας. Από την αρχή του καλοκαιριού οι εθελοντές διασώστες κοιμούνται με τα κινητά τους κάτω από το μαξιλάρι. «Κάθε νύχτα ή το πολύ κάθε δεύτερη λαμβάνουμε σήμα από το Λιμενικό, που συχνά ενημερώνουν οι πρόσφυγες μέσω της κλήσης κινδύνου 112» και «μας δίνουν τις γεωγραφικές συντεταγμένες που εντοπίστηκαν άνθρωποι και εμείς πρέπει το αργότερο σε σαράντα λεπτά να είμαστε εκεί εξοπλισμένοι». Το Λιμενικό διαθέτει τους δικούς του διασώστες, οι οποίοι, όμως, δεν επαρκούν και χρειάζονται τη συμβολή των εθελοντών διασωστών, που είναι υπάλληλοι, εκπαιδευτικοί, έμποροι, γεωργοί, οικοδόμοι αλλά και άνεργοι. Η ομάδα, που έχει παρακολουθήσει ειδική εκπαίδευση και έχει λάβει πιστοποίηση, αναλαμβάνει τη διάσωση τόσο στη θάλασσα όσο και στο βουνό, «όπου εγκυμονούν πολλοί κίνδυνοι, καθώς τα βουνά μας είναι εξαιρετικά δύσβατα και απότομα». Ο εντοπισμός είναι δύσκολος. «Συνήθως, οι άνθρωποι χάνονται στο βουνό ή η βάρκα τους αναποδογυρίζει μέσα στη θάλασσα», λέει ο κ. Καλαντζής. Η χαρά είναι ανείπωτη όταν αντικρίζουν τους αγνοούμενους. «Φωνάζουν και κουνούν τα χέρια για να τους καταλάβουμε και τότε μάς ζητούν αμέσως νερό».
Ωστόσο η προσπάθεια των διασωστών δεν έχει πάντα αίσιο τέλος. Ξημερώματα Δεκαπενταύγουστο, έπειτα από σχεδόν τρία 24ωρα αναζήτησης, επιστρέφουν από το βουνό με τη σορό ενός 20χρονου Σύρου στα χέρια. Τα τρία πτώματα προσφύγων, που έχει βρει έως τώρα η ομάδα, ρίχνουν βαριά σκιά στα μέλη της. «Πάντα σκέφτομαι τι θα είχε γίνει αν είχαμε φτάσει νωρίτερα, δεν ησυχάζω ποτέ», λέει ο επικεφαλής.
«Γιώργο, σου στέλνω την αγάπη μου από το Παρίσι, τα μωρά μου κοιμούνται σε στρώμα έπειτα από έξι μήνες». Αυτή είναι η λεζάντα σε μια φωτογραφία που έλαβε μέσω email ο εθελοντής της ΜΚΟ «Αγκαλιά», στη Λέσβου, Γιώργος Τυρίκος-Εργάς από έναν Σύρο πρόσφυγα. Οι στιγμές που μοιράστηκαν οι χιλιάδες εθελοντές με τους πρόσφυγες δεν θα λησμονηθούν ποτέ. «Εβαλα στο χέρι Σύρου πρόσφυγα πενήντα ευρώ και εκείνος δεν τα δέχθηκε: “Εγώ είμαι ένας, δώσ’ τα σε κάποια οικογένεια”», λέει ο κ. Τυρίκος, ενώ «νεαρός Αφγανός μού απήγγειλε στίχους της Σαπφούς, λέγοντας ότι ντρέπεται που ήρθε βρόμικος στο νησί της». Ο δε Ναζίμ, τσαγκάρης από τη Συρία, άφησε στον Γιώργο το κλειδί του μαγαζιού του. «Οταν φτιάξουν τα πράγματα, είσαι καλεσμένος από καρδιάς στην πατρίδα και το σπίτι μου», μου είπε φεύγοντας. Οπως παρατηρεί ο κ. Τυρίκος-Εργάς, «με τους Σύρους είμαστε πολύ κοντά στην κουλτούρα, στον τρόπο αντίληψης των πραγμάτων». Τραγική ειρωνεία είναι ότι η ιστορία… επαναλαμβάνεται. «Η γιαγιά μου είχε φύγει από την Κάλυμνο και είχε πάει πρόσφυγας στη Συρία, και τώρα εγώ υποδέχομαι τους Σύρους». Στο πλευρό της «Αγκαλιάς» στέκεται, κυριολεκτικά, όλος ο κόσμος.«Πώς να ξεχάσω τον νεαρό dj που με βρήκε τα ξημερώματα και μου έδωσε όλο του το μεροκάματο, 70 ευρώ, για να αγοράσω τρόφιμα, τα χιλιάδες πακέτα με τα πλυμένα και σιδερωμένα ρούχα, μαζί με χειρόγραφα μηνύματα: “κουράγιο”, “βαστάτε”, μέχρι και η ελληνική ομογένεια από τη Ζιμπάμπουε μάς έστειλε βοήθεια». Εν μέσω της πρωτοφανούς κρίσης, οι διαχωριστικές γραμμές αμβλύνονται. «Ορισμένοι που διαφωνούσαν με το έργο μας, έχουν αλλάξει στάση», επισημαίνει ο ίδιος, «αντιλαμβάνονται το μέγεθος των προβλημάτων, εκτιμούν την προσπάθειά μας και βέβαια… θυμούνται ότι και οι παππούδες τους ήταν Μικρασιάτες πρόσφυγες».