Ο Ελευθέριος Γουλιελμάκης είναι φυσικός, επικεφαλής της ομάδας Αττοηλεκτρονικής στο Ινστιτούτο Κβαντικής Οπτικής Max Planck στο Μόναχο της Γερμανίας.
Πότε νιώσατε τελευταία φορά υπερήφανος ως Ελληνας;
Πολύ συχνά. Κάθε φορά που συναντώ μια ελληνική λέξη στην επιστήμη μου, την αισθάνομαι δική μου, όχι επειδή είναι μια λέξη των αρχαίων Ελλήνων, αλλά επειδή την καταλαβαίνω λόγω της ελληνικής μου παιδείας.
Σε τι σας έκανε καλύτερο η διεθνής εμπειρία σας;
Στο να συνειδητοποιήσω ότι οι υψηλοί στόχοι στην επιστήμη, όσο δύσκολα κι αν είναι τα μονοπάτια που οδηγούν σε αυτούς, είναι εφικτοί με σκληρή δουλειά, με πάθος και επαρκή οργάνωση.
Τι πιο πολύτιμο σας έδωσε η ελληνική παιδεία;
Μόρφωση ισάξια των ευρωπαϊκών και διεθνών προτύπων και την πανίσχυρη ελληνική γλώσσα.
Πού υπερέχουμε και σε τι υστερούμε ως Ελληνες;
Ως λαός είμαστε ευρηματικοί και κάνουμε πράγματα με πάθος. Ομως, παράλληλα, πάσχουμε από μια αδικαιολόγητη ηττοπάθεια: ότι οι άλλοι μπορούν, αλλά εμείς όχι, ότι είμαστε μια μικρή χώρα και άρα οι πρωτιές, η καινοτομία, η επιστήμη της πρώτης γραμμής είναι για τις μεγαλύτερες και οικονομικά εύρωστες χώρες – αυτό δεν είναι αλήθεια.
Πώς θα γίνει πιο ανταγωνιστικό το ελληνικό πανεπιστήμιο;
Θα πρέπει να επαναδομηθεί σε νέα, αξιοκρατικά πλαίσια, να ξεφύγει από τα στερεότυπα του παρελθόντος και να αποκτήσει επαρκή ανεξαρτησία από κρατικούς φορείς. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε νέους τρόπους για να το κάνουμε αυτό. Ηδη υπάρχουν τα διεθνή και καλά δοκιμασμένα πρότυπα βάσει των οποίων τα πανεπιστήμια λειτουργούν με επιτυχία, είτε είναι δημόσια είτε ιδιωτικά. Οπως και στην επιστήμη, αφού υιοθετούμε εύκολα το σωστό και δοκιμασμένο, επικεντρώνουμε την ενέργειά μας στο καινούργιο και καινοτόμο.
Τι θα κάνατε για να δώσετε ώθηση στην ελληνική καινοτομία;
Χρειάζεται ενθάρρυνση από την πολιτεία, αλλά και από ιδιωτικά και κοινωφελή ιδρύματα. Τα τελευταία, ιδιαίτερα αυτή την κρίσιμη στιγμή, μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο εάν αποφασίσουν να επιβραβεύσουν την καινοτομία σε σημαντικούς τομείς, της έρευνας, της τεχνολογίας και της ενέργειας.
Η έννοια της αριστείας πού εκφράζεται στην Ελλάδα;
Δυστυχώς, εκφράζεται ελάχιστα κι έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε σε αυτόν τον τομέα.
Τι ουσιαστικό μπορούν να δώσουν στη χώρα οι διακεκριμένοι του εξωτερικού;
Οι Ελληνες που έχουν επιτύχει διεθνώς, αλλά και που παράλληλα κατανοούν την ελληνική πραγματικότητα, μπορούν να λειτουργήσουν και στους δύο -αρκετά διαφορετικούς- κόσμους, γεφυρώνοντάς τους και συνεισφέροντας έτσι ο καθένας από όπου μπορεί καλύτερα.
Τι θα συμβουλεύατε έναν συνάδελφό σας που παραμένει και βιώνει την ελληνική πραγματικότητα;
Αισιοδοξία.
Βγήκε κάτι θετικό από την κρίση – και ποιο είναι;
Οχι προς το παρόν. Ομως, όλες οι μεγάλες αλλαγές στην κοινωνία, την επιστήμη, την οικονομία ξεπήδησαν μέσα από μια κρίση – οπότε είμαι αισιόδοξος ότι θα αδράξουμε την ευκαιρία. Για να γίνει όμως αυτό, χρειάζεται από όλους μια ισχυρή δόση αυτοκριτικής.
Με τι προϋποθέσεις θα γυρίζατε στην πατρίδα;
Ο Καβάφης λέει ότι αξία έχει ο δρόμος και όχι η Ιθάκη. Και αυτός ο δρόμος μπορεί κάποια μέρα να με φέρει πίσω στην πατρίδα. Δεν το θεωρώ σωστό να θέτει κανείς προϋποθέσεις, πρέπει όλοι μαζί να δουλέψουμε για να οικοδομήσουμε τις βάσεις που θα οδηγήσουν την επιστήμη στη χώρα μας στην πρώτη γραμμή. Δεν είναι λίγοι οι συμπατριώτες μας που άφησαν επιτυχημένες καριέρες στο εξωτερικό για να γυρίσουν και να δημιουργήσουν κάτι καινούργιο εδώ, στον τόπο μας.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Κερνάω στα καφενεία και μιλάω μεγαλόφωνα.
Ο Ελληνας ήρωάς σας.
Ο Καποδίστριας, ένας Ελληνας που γύρισε χωρίς προϋποθέσεις.
Παιχνίδι με τις λέξεις
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Το παστέλι.
Το πρόσωπο που νοσταλγώ.
Τη μητέρα μου, που μας άφησε νωρίς.
Η γεύση που συχνά ανακαλώ.
Πορτοκάλι από την αυλή του πατρικού μου.
Η πιο ελληνική μου λέξη.
Θάλασσα.
Τι παίρνω μαζί μου φεύγοντας απ’ την Ελλάδα.
Θυμαρίσιο μέλι.
Σταθμοί στη ζωή του
1975: Γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης.
2000: Παίρνει πτυχίο Φυσικής από το Πανεπιστήμιο Κρήτης.
2005: Μετά από μεταπτυχιακές σπουδές σε Αυστρία και Γερμανία αποκτά το διδακτορικό δίπλωμά του στη Φυσική από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Eρευνητής στο Ινστιτούτο Κβαντικής Οπτικής Max Planck, όπου ίδρυσε την ερευνητική ομάδα «Αττοηλεκτρονική».
2010: Διευθύνει την Ομάδα Αττοηλεκτρονικής στο Max Planck, εστιάζοντας την ερευνά του στη μελέτη της κίνησης των ηλεκτρονίων μέσα στην ύλη με ακτίνες λέιζερ, και φιλοδοξεί να θέσει τις βάσεις για την ανάπτυξη ηλεκτρονικών κυκλωμάτων που θα λειτουργούν με φως.
2012: Κερδίζει το βραβείο Gustav Hertz από τη Γερμανική Φυσική Εταιρεία (DPG) για τη συμβολή του στον τομέα της Αττοφυσικής και πιο συγκεκριμένα για την έρευνά του που αφορά στον έλεγχο των κυμάτων του φωτός.