Την εξαιρετικά δύσκολη άσκηση της κάλυψης των υψηλών κεφαλαιακών αναγκών και παράλληλα τη διατήρηση της ιδιωτικής φυσιογνωμίας των τραπεζών, και μάλιστα σε πολύ ασφυκτικά χρονικά πλαίσια, θα πρέπει να επιλύσει η κυβέρνηση που θα προκύψει από την εκλογική αναμέτρηση της 20ής Σεπτεμβρίου.
Ισχυρές πιέσεις ασκούν ξένοι επενδυτές και μέτοχοι τραπεζών, οι οποίοι ούτε 10 μήνες πριν επένδυσαν πάνω από 8 δισ. ευρώ στις εγχώριες τράπεζες μέσω αυξήσεων κεφαλαίου, βασιζόμενοι στην τότε άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων. Οι επενδυτές διατυπώνουν έντονους προβληματισμούς και αιτιάσεις για το πώς, χωρίς τα οικονομικά δεδομένα να έχουν μεταβληθεί τόσο ριζικά, οι θεσμοί προσδιόρισαν ότι οι κεφαλαιακές ανάγκες μπορεί να φτάσουν μέχρι τα 25 δισ. ευρώ. Οπως υπογραμμίζουν αναλυτές, η εξέλιξη των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους τελευταίους μήνες δεν δικαιολογεί τέτοιο ύψος κεφαλαιακών αναγκών. Οι ξένοι μέτοχοι των τραπεζών επιδιώκουν να «κρατήσουν» χαμηλά τις κεφαλαιακές ανάγκες, ώστε οι αυξήσεις κεφαλαίου να διαμορφωθούν σε μικρά επίπεδα και να μην οδηγήσουν σε μεγάλη απομείωση της συμμετοχής τους.
Αντίθετα, ο Ευρωπαϊκός Εποπτικός Μηχανισμός φαίνεται πως υιοθετεί αυστηρή στάση, θεωρώντας ότι η νέα ανακεφαλαιοποίηση αποτελεί μια καλή ευκαιρία για να αντιμετωπιστεί οριστικά το μεγάλο πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, στο πρώτο τρίμηνο το συνολικό ύψος των μη εξυπηρετούμενων πιστωτικών ανοιγμάτων (που περιλαμβάνει και τις αναδιαρθρώσεις δανείων) των ελληνικών τραπεζών ανήλθε στο 42% στο τέλος του πρώτου τριμήνου 2015 (από 39% στο τέλος Δεκεμβρίου), στο 45% στο τέλος Ιουνίου, ενώ αναμένεται δυσμενέστερη εικόνα στο τρίτο τρίμηνο, εξαιτίας της επιβολής των κεφαλαιακών περιορισμών. Οι ευρωπαϊκές αρχές φαίνεται ότι επιδιώκουν να «καθαρίσουν» οριστικά με το ζήτημα των «κόκκινων» δανείων και επιθυμούν οι κεφαλαιακές ανάγκες να διαμορφωθούν στο ανώτατο δυνατό εύρος, δηλαδή κοντά στα 20 δισ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι πρόκειται για την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση των εγχώριων συστημικών τραπεζών μετά την ενίσχυσή τους με περίπου 27 δισ. το 2013 (εκ των οποίων τα 3 δισ. ήταν η συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών), με 8,3 δισ. ευρώ το 2014 (ιδιώτες επενδυτές), ενώ η τρίτη ανακεφαλαιοποίηση μπορεί να φτάσει, σύμφωνα με την πρόβλεψη του μνημονίου, μέχρι 25 δισ. ευρώ!
Είναι σαφές ότι όσα περισσότερα χρήματα χρειαστούν οι τράπεζες τώρα τόσο μεγαλύτερες θα είναι οι ζημιές για τους υφισταμένους μετόχους, και κατ’ επέκταση για το ελληνικό Δημόσιο, που είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος των συστημικών τραπεζών. Αντίθετα, αν οι κεφαλαιακές ανάγκες διαμορφωθούν σε χαμηλά επίπεδα, τότε η θέση των σημερινών μετόχων θα βελτιωθεί.
Χαρακτηριστικό των ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων στα οποία πρέπει να ανταποκριθεί η νέα κυβέρνηση είναι ότι, με βάση τις υποχρεώσεις του τρίτου μνημονίου, μέχρι της 15 Οκτωβρίου, δηλαδή μόλις 17 ημέρες μετά τις εκλογές, θα πρέπει, μεταξύ πολλών άλλων, να έχει ψηφιστεί από τη Βουλή το νέο νομοθετικό πλαίσιο για την ανακεφαλαιοποίηση. Για την επιτάχυνση και τον καλύτερο συντονισμό του δύσκολου εγχειρήματος, το υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε χθες τη σύσταση Ειδικής Ομάδας Εργασίας, στην οποία μετέχουν το υπουργείο, η Τράπεζα της Ελλάδος και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Στόχος της Ομάδας Εργασίας είναι η άμεση επεξεργασία του πλαισίου επιλογών σχετικά με την ανακεφαλαιοποίηση, ώστε η κυβέρνηση που θα εκλεγεί στις 20 Σεπτεμβρίου να βρει σε ώριμο στάδιο τις σχετικές προτάσεις, προκειμένου να είναι σε θέση να λάβει έγκαιρα καλά τεκμηριωμένες αποφάσεις. Είχε προηγηθεί, την περασμένη Τρίτη, συνάντηση του διοικητή της ΤτΕ Γιάννη Στουρνάρα με τον υπουργό Οικονομικών Γιώργο Χουλιαράκη για το θέμα των τραπεζών.