«Παράθυρο» περιορισμένων και συγκεκριμένων αλλαγών επί του νέου προγράμματος στο πλαίσιο της επικαιροποίησής του που θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο –στην καλύτερη περίπτωση– βλέπουν δανειστές και στελέχη του οικονομικού επιτελείου. «Παράθυρο» το οποίο διανοίγεται λόγω της καλύτερης πορείας της οικονομίας από την προβλεπόμενη, αλλά όλα θα εξαρτηθούν από το πόσο γρήγορα θα σχηματισθεί η νέα κυβέρνηση και τι προθέσεις θα έχει ως προς την άμεση εφαρμογή των συμφωνημένων μέτρων. Συγχρόνως, το στέλεχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Μπ. Κερέ, δήλωσε χθες ότι περιθώρια αλλαγών θα μπορούσαν να υπάρξουν και σε θέματα όπως η αγορά εργασίας, εφόσον όμως τηρούνται οι γενικότεροι στόχοι του προγράμματος και αποκατασταθεί πλήρως η εμπιστοσύνη στην Ελλάδα.
Οταν καταρτίστηκε το νέο μνημόνιο, Αθήνα και θεσμοί είχαν καταλήξει σε εκτίμηση για ύφεση 2,3% φέτος και 1,3% το 2016. Ωστόσο, στελέχη του υπουργείου Οικονομικών αναφέρουν στην «Κ» ότι η πρόβλεψη αυτή είναι πολύ πιθανό να αναθεωρηθεί επί τα βελτίω κατά τη διάρκεια της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος, καθώς οι συνθήκες στην οικονομία αποδεικνύονται καλύτερες απ’ όσο προβλέπονταν τότε.
Επί της ουσίας, η επιβολή των μέτρων περιορισμού στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls) από τις αρχές Ιουλίου δεν φαίνεται να έπληξαν όσο αναμενόταν την κατανάλωση για διάφορους λόγους:
1. Το ποσό ανάληψης σωρευτικά αποδείχθηκε ότι δεν ήταν χαμηλό για να αποτρέψει τους καταναλωτές από αγορές.
2. Αυξήθηκε η χρήση του πλαστικού χρήματος, καλύπτοντας το όποιο «κενό» δημιουργήθηκε από τον περιορισμό στα μετρητά.
3. Οι πολίτες είχαν ήδη στο… συρτάρι τους μετρητά.
4. Αρκετές επιχειρήσεις προχώρησαν στην καταβολή μισθών με μετρητά και όχι μέσω τραπεζών για τη διευκόλυνση των υπαλλήλων τους.
Αν και ακόμα στο υπουργείο Οικονομικών δεν έχουν «δουλέψει» σε νέο μακροοικονομικό σενάριο που θα βελτιώνει το προηγούμενο, θεωρούν βέβαιο ότι αυτό θα συμβεί κατά τη διαδικασία επικαιροποίησης του μνημονίου. Δηλαδή, η πρώτη αξιολόγηση δεν θα είναι ένας απλός έλεγχος επί των μέτρων που έχουν γίνει ή δεν έχουν υλοποιηθεί, αλλά θα αφορά και στην αλλαγή των στόχων.
Η διαφαινόμενη βελτίωση των στόχων για την ύφεση δημιουργεί παράλληλα και ένα περιθώριο ελιγμών στο δημοσιονομικό σκέλος. Πάντως, οι δανειστές δεν θα δεχτούν τη μη εφαρμογή των δημοσιονομικών μέτρων που έχουν ήδη συμφωνηθεί –και κυρίως των διαρθρωτικών δημοσιονομικών παρεμβάσεων– αλλά εμφανίζονται διατεθειμένοι να εξετάσουν παρεμβάσεις αναπτυξιακού χαρακτήρα, στην περίπτωση που επιβεβαιωθεί ότι υπάρχουν τα περιθώρια. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να ενισχυθούν οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), ώστε να ενισχυθούν περαιτέρω και οι προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας.
Πέραν αυτών, ο κ. Κερέ δήλωσε χθες ότι βασική προϋπόθεση για την οποιαδήποτε τροποποίηση του νέου προγράμματος είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις σχέσεις της Ελλάδας και των εταίρων της. Σε συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε από τον όμιλο EBRA newspaper group, ο κ. Κερέ υποστήριξε πως «το σημαντικό είναι η Ελλάδα και οι εταίροι της να εμπιστεύονται και πάλι ο ένας τον άλλον». Και πρόσθεσε ότι «σε αυτή τη βάση, θα υπάρξουν περιθώρια ελιγμών όταν πρόκειται για την προσαρμογή του προγράμματος μετά τις εκλογές, για παράδειγμα όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και την αντιμετώπιση των κεκτημένων συμφερόντων, υπό την προϋπόθεση ότι οι στόχοι του προγράμματος έχουν επιτευχθεί».
Ενα άλλο θέμα που είναι υπό διαπραγμάτευση, είναι η νέα ρύθμιση του χρέους. Η Ευρωζώνη έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα συζητήσει «κούρεμα» των δανείων που έχει διαθέσει και πως η όποια απόφαση θα ληφθεί εφόσον κλείσει επιτυχώς η πρώτη επικαιροποίηση του προγράμματος. Ωστόσο, ακόμα και εντός της Ευρωζώνης υπάρχει αυτή τη στιγμή διαφοροποίηση για το πώς θα πρέπει να χειριστούν αυτό το θέμα, καθώς ορισμένοι «σκληροί» θεωρούν ότι εάν υιοθετηθούν νέα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους τώρα, ενδεχομένως η Αθήνα να χαλαρώσει τις προσπάθειές της για την εφαρμογή του μνημονίου. Πάντως, η λύση που προκρίνεται αφορά στην επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των επίσημων δανείων και στην παροχή περαιτέρω περιόδου χάριτος για την καταβολή τόκων και χρεολυσίων.
Το αδιαπραγμάτευτο ζήτημα για τους δανειστές είναι αυτό της λήψης των μέτρων που θα διασφαλίσουν τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Οι θεσμοί θεωρούν ότι η συμφωνία για τα μέτρα επί του τραπεζικού συστήματος είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν δέχονται να συζητήσουν κάποια αλλαγή τους.