ΦΑΙΔΩΝ ΤΑΜΒΑΚΑΚΗΣ
Η αναπαλαίωση
εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σελ. 77
Αχ οι απέραντοι έρημοι ωκεανοί! Αχ τα μακρινά ταξίδια με ιστία! Αχ τ’ αθάνατα ξύλινα σκαριά! Αθεράπευτα ονειροπόλος, ο διαζευγμένος πενηντάχρονος ήρωας του Φαίδωνα Ταμβακάκη σχεδιάζει να επαναλάβει το περίφημο ταξίδι που έκανε τη δεκαετία του ’30 το διάσημο ιστιοφόρο «Τάι Μο Σαν» από το Χονγκ Κονγκ στο Ντάρτμουθ, μέσω του αρκτικού Βερίγγειου Πορθμού. Εχει ανακαλύψει το ιστορικό σκάφος και το αγόρασε σε καλή τιμή, χωρίς μες στον ενθουσιασμό του να υπολογίσει τα υπέρογκα έξοδα της συντήρησής του. Ετσι, βρίσκεται σήμερα παροπλισμένος στο συριανό καρνάγιο, καθώς στα ανοικτά της Κέας αντιλήφθηκε πως το παλιό σκαρί μπάζει νερά. Αρμενίζοντας ανάμεσα στα παλαίμαχα ιστιοφόρα της Σύρου, στους έμπειρους παραδοσιακούς μαστόρους και στις νοσταλγικές του αναμνήσεις, ο Κωνσταντίνος φτάνει μέχρι τον νεανικό άδοξο ερωτικό δεσμό του με τη μικρόσωμη σπινθηροβόλα Συριανή αρχιτεκτόνισσα Πηνελόπη. Ετσι, όταν θα ξαναβρεθούν, η ιστορία θα επαναληφθεί, υπολογίζοντας ωστόσο αυτήν τη φορά μες στο σενάριό της το βάρος του χρόνου – την ωριμότητα, την εμπειρία, την τρυφερότητα και μια κάπως μεγαλύτερη δόση ρεαλισμού.
Η σχέση του Φαίδωνα Ταμβακάκη (γ. 1960) με τα ιστιοφόρα, τη θάλασσα και τα εξωτικά ταξίδια είναι μακρά. Στην «Υστάτη» (1991), ύστερα από πολύχρονα ταξίδια, ένας μοναχικός θαλασσοπόρος φθάνει στην ελληνική Σαπιέντζα, όπου θα έρθει σε σύγκρουση με τους ντόπιους και με τον ίδιο του τον εαυτό. Στους «Ναυαγούς της Πασιφάης» (1997), διαπλέοντας τον Ειρηνικό Ωκεανό, οι ήρωες θα υποστούν μία βαθιά εσωτερική μεταβολή – από παγιδευμένοι όμηροι άγνωστης «απολίτιστης» νησίδας σταδιακά θα εγκαταλειφθούν στους γοητευτικούς ρυθμούς των αυτοχθόνων και στα σοφά μυστικά της ευδαιμονικής μακαριότητας που ξέρουν να καλλιεργούν. Τέλος, στη διηγηματογραφική συλλογή «Τα άδεια ξενοδοχεία» (2005) η περιπλάνηση και η θάλασσα θα κάνουν την εμφάνισή τους εξ αντιδιαστολής. Διότι, τοποθετημένα απανταχού της Γης, υποδηλώνουν κυνηγημένους λαθρομετανάστες και ταξιδιωτικούς πράκτορες, νησιωτικά θέρετρα στη χειμωνιάτικη νεκρή περίοδο, αλλά και παράλια ισοπεδωμένα από τσουνάμι καταστροφικό. Ξεκινώντας απ’ τις περιπέτειες στο υγρό στοιχείο, οι ιστορίες του Φαίδωνα Ταμβακάκη μπολιάζουνε το θαλασσινό είδος με τον στοχασμό πάνω στον χρόνο, τη μνήμη και τη σαγήνη ανάμεσα στους ανθρώπους και το νερό.
«Η αναπαλαίωση» αποτελεί μια ιστορία επιστροφής. Εκείνος ένας Οδυσσέας. Μπορεί να μην εξιστορεί τις επαγγελματικές και οικογενειακές περιπέτειές του και να μην έκανε τα υπέροχα ταξίδια που ποθούσε. Ομως ξαναγυρίζει στο νησί ύστερα από είκοσι χρόνια. Εκείνη μια Πηνελόπη. Ο μνηστήρας βρίσκεται μες στο σπίτι της, ενδόμυχα όμως η ομώνυμη ηρωίδα περιμένει τον Κωνσταντίνο, καθώς δεν έχει ακόμα παντρευτεί. Και τι θα γίνει με τη σχέση τους, την οποία απειλούν λογής λογής σειρήνες – η γοητεία των αναμνήσεων και η σαγήνη των ευκαιριών για νέα μακρινά ταξίδια που ανέλπιστα προκύπτουν, παρατείνοντας την ψευδαίσθηση ότι γι’ αυτούς ο χρόνος έχει πάψει να κυλά; Με τον καιρό, η Πηνελόπη έγινε σοφότερη. Δουλειά της είναι η αναπαλαίωση αρχοντικών, όπως το όνειρο του Κωνσταντίνου είναι η αναπαλαίωση ιστιοφόρων. Ομως, για να ευδοκιμήσει η νέα τους σχέση, δεν πρέπει να αναπαλαιωθεί. Μπορεί έτσι ο Οδυσσέας να ζει ακόμα στο σύμπαν των σχεδίων, εκείνη όμως, ήπια πια, προσγειωμένη και πρακτική, δείχνει προς τη στεριά. Κι αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να τον καλέσει να αναλάβει τις δικές του, μοιάζοντας να γνωρίζει πως το ταξίδι μιας σχέσης έχει κι αυτό τις δικές του απαιτήσεις, καθώς και τις ανάγκες της δικής του μαστοριάς. Διότι όπως «το στεγνό ξύλο δεν ματίζεται με το νωπό», «πρέπει να ψάξεις σ’ όλο τον κόσμο για κανένα μαδέρι που ταιριάζει». Κατά βάθος οι δυο ήρωες μοιάζουν. Γιατί αυτό που παραδέχονται στο τέλος είναι πως τα πιο καλά, τα πιο όμορφα, τα πιο λαχταριστά ταξίδια είναι όσα ποθήσαμε! Και ανάμεσά τους το πιο δύσκολο – το όνειρο για έναν ωραίο, αγαπημένο, αρμονικό δεσμό!