Το δικαίωμα του Δημοσίου να ελέγξει τα φυσικά και νομικά πρόσωπα ως προς τη σύννομη εκπλήρωση των φορολογικών τους υποχρεώσεων δεν είναι χρονικά απεριόριστο. Ανάλογα με το είδος της φορολογίας (εισόδημα, ΦΠΑ, κεφάλαιο κ.λπ.) ο χρόνος διενέργειας του σχετικού ελέγχου διαφοροποιείται, σε κάθε όμως περίπτωση, όταν παρέλθει το προβλεπόμενο από τον νόμο σχετικό χρονικό διάστημα, το δικαίωμα του Δημοσίου παραγράφεται.
Η παραγραφή ισχύει για κάθε φύσης αδικήματα, αστικά, εμπορικά ή ποινικά, και δεν προβλέπεται από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο η παράτασή της. Ωστόσο, η πολιτεία, όσον αφορά τις φορολογικές υποθέσεις, έχει επιλέξει, με πάγια τακτική της, να παρατείνει, με ειδική κατά περίπτωση διάταξη νόμου, το χρονικό διάστημα παραγραφής του δικαιώματός της για έλεγχο συγκεκριμένων φορολογικών αντικειμένων. Το φαινόμενο αυτό αποτελεί ένα ακόμη χαρακτηριστικό δείγμα της παθογένειας του ελληνικού φορολογικού συστήματος και αποτελεί μία ακόμη παγκόσμια πρωτοτυπία, που οφείλεται είτε στην αδυναμία του ελεγκτικού μηχανισμού να διεκπεραιώσει ανέλεγκτες υποθέσεις είτε στην έλλειψη ορθής διαχείρισης και εκτίμησης κινδύνου των υποθέσεων αυτών.
Ως αποτέλεσμα αυτού, αφενός μεν το Δημόσιο δεν εισπράττει έσοδα από τη φοροδιαφυγή, αφετέρου δε οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να λειτουργούν με την αβεβαιότητα επιβολής φορολογικών ποινών (προστίμων, πρόσθετων φόρων κ.λπ.) για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα.
Με δεδομένο ότι οι φορολογικές χρήσεις υπόκεινται ελεγκτικά σε πενταετή παραγραφή (η χρήση του 2000 έπρεπε να παραγραφεί το 2006, η χρήση του 2001 έπρεπε να παραγραφεί το 2007 και ούτω καθ’ εξής), το ελληνικό Δημόσιο με αλλεπάλληλες παρατάσεις της λήξης του χρόνου της παραγραφής επέκτεινε το χρονικό διάστημα ελέγχου των υποθέσεων έως τις 31/12/2013 και βρεθήκαμε μπροστά στο παράδοξο να ελέγχονται οι φορολογούμενοι για χρήσεις προ δεκατριών ετών!
Τον Δεκέμβριο, λοιπόν, του 2013 και παρά το γεγονός ότι η τρόικα είχε εκφράσει τις αντιρρήσεις της για τις παρατάσεις, δόθηκε μία ακόμη διετής παράταση της παραγραφής (έως τις 31/12/2015) για συγκεκριμένου αντικειμένου υποθέσεις και ειδικότερα:
• Υποθέσεις της γνωστής λίστας Λαγκάρντ.
• Υποθέσεις για τις οποίες έχουν ζητηθεί στοιχεία με διοικητική ή δικαστική συνδρομή άλλων κρατών.
• Υποθέσεις για τις οποίες έχουν εκδοθεί εισαγγελικές παραγγελίες.
Και εδώ, εντοπίζεται το παράδοξο: Σχεδόν ένα μήνα πριν ψηφιστεί η παράταση αυτή, εξεδόθη εισαγγελική παραγγελία για τον έλεγχο του περιεχομένου που περιλαμβάνεται σε περίπου 50 cd που παρέδωσαν οι ελληνικές τράπεζες στις ελεγκτικές αρχές και αφορά όλες τις τραπεζικές κινήσεις, όλων των φυσικών προσώπων από το 2000 έως και το τέλος του 2012.
Με βάση, λοιπόν, την εισαγγελική αυτή παραγγελία και σε συνδυασμό με την αναδρομική ισχύ του νόμου περί ελέγχου των τραπεζικών καταθέσεων, όλοι οι Ελληνες που διατηρούσαν τραπεζικό λογαριασμό από το 2000 μέχρι και σήμερα μπορούν να υπαχθούν σε φορολογικό έλεγχο των τραπεζικών τους κινήσεων και μάλιστα φέροντας αποκλειστικά το βάρος της απόδειξης των κινήσεων αυτών και της προσκόμισης των σχετικών δικαιολογητικών.
Η διαδικασία αυτή δεν είναι καθόλου μα καθόλου εύκολη. Απαιτεί σημαντικό χρόνο, καθώς οι ελεγχόμενοι καλούνται να βρουν στοιχεία σε βάθος δεκαπενταετίας από τις τράπεζες, οι οποίες δεν είναι υποχρεωμένες να τα έχουν στην κατοχή τους. Τα πιστωτικά ιδρύματα δικαιολογημένα καθυστερούν, λόγω και των μαζικών συγχωνεύσεων των τελευταίων ετών – αλλά και των προσαρμογών και των μεταπτώσεων στα μηχανογραφικά τους συστήματα. Συνέπεια αυτού είναι ότι υπάρχουν φορολογούμενοι, που έχουν πληρώσει διόλου ευκαταφρόνητα ποσά επειδή δεν μπόρεσαν να προσκομίσουν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά συναλλαγών, γιατί πολύ απλά η τράπεζά τους δεν τα είχε ή δεν μπόρεσε να τα ανακτήσει.
Τώρα, λοιπόν, και εν αναμονή της γνωμοδότησης του Συμβουλίου της Επικρατείας, τον Νοέμβριο, για τη συνταγματικότητα ή μη των παρατάσεων του χρόνου παραγραφής, ερχόμαστε να αποφασίσουμε αν θα μετατεθεί για ακόμα μια φορά η καταληκτική ημερομηνία για τη δυνατότητα του Δημοσίου να διενεργεί φορολογικούς ελέγχους και συνεπώς, να παρέχεται δυνατότητα διενέργειας φορολογικού ελέγχου από το έτος 2000 για όλους τους Ελληνες!
Αρα, προτού οδηγηθούμε σε πολύ περισσότερα παράδοξα που και θα ταλαιπωρήσουν τους ελεγχόμενους πολίτες –παραβάτες και μη– και θα τους επιβάλουν πρόστιμα και αναδρομικούς φόρους χωρίς οι ίδιοι να ευθύνονται, κλονίζοντας για μία ακόμα φορά τη σχέση πολίτη – κράτους, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε μια και καλή το τοπίο με τη χρονική διάρκεια των παραγραφών. Πώς; Ορίζοντας ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο και αριθμό υποθέσεων υψηλής επικινδυνότητας που ο μηχανισμός δύναται να ελέγξει και νομοθετώντας επ’ αυτού και όχι προβλέποντας νέα παράταση, δημιουργώντας και άλλα παράδοξα, που κοστίζουν σε χρήμα, χρόνο, αλλά και δημιουργούν μία άσχημη εικόνα για τη χώρα μας στο εξωτερικό.
Η γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας θα μπορούσε να επισπεύσει τις εξελίξεις προς αυτήν την κατεύθυνση.
* Managing partner στη UnityFour Private Consulting House.