Μια υπαρξιακή ματιά στο πολυτάραχο ταξίδι

Μια υπαρξιακή ματιά στο πολυτάραχο ταξίδι

2' 42" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΝΟΛΛΑΣ

«Μάρμαρα στη μέση»,

εκδ. Ικαρος

​​Αδιάλειπτα κι ακαταπόνητα, ο έξοχος Δημήτρης Νόλλας εξακολουθεί να παράγει κείμενα αυθεντικής λογοτεχνίας με «πλοκή που παραμιλάει», «λόγια γεμάτα τρύπες» και φράσεις με «καλώδια σαν νεύρα», συζητώντας για την Ιστορία, εκφέροντας γνώμη για το πανάρχαιο παρελθόν, φιλοτεχνώντας εικόνες για τη σχέση της Ελλάδας με τη Δύση, πλάθοντας όμως κυρίως, μες στο άξενο, δύσβατο τοπίο των ανθρώπων εκείνη την ελάχιστη πνοή, τη ζωογόνο αύρα, την ηλιαχτίδα που μαρτυρά παρηγορητική προσήνεια, ήμερη πραότητα κι άμετρη καλοσύνη.

Οι έξι συλλογές διηγημάτων, τα πέντε μυθιστορήματα και οι τέσσερις νουβέλες που ο συγγραφέας δημιούργησε μέσα σε σαράντα χρόνια αποτελούν έργο εν προόδω. Συγκεντρώνοντας προσεκτικά τις σκόρπιες ψηφίδες των κειμένων, ο αναγνώστης μπορεί να συνθέσει το κοσμοείδωλο και την κοσμοθεωρία του Νόλλα. Στα τελευταία δύο μυθιστορήματα ωστόσο την πρωτοβουλία σύνθεσης μοιάζει να την αναλαμβάνει ο ίδιος ο δημιουργός. Οι «Δύσκολοι καιροί» που απαρτίζονται από το παλαιότερο «Ταξίδι στην Ελλάδα» (2013) και το σημερινό «Μάρμαρα στη μέση» –και θα συμπληρωθούν, Θεού θέλοντος, και από άλλον τόμο– προσφέρουν μιαν ευρύτερη ματιά πάνω στην υπαρξιακή, την κοινωνική και την εθνική μοίρα στο πολυτάραχο ταξίδι μας στο καράβι μες στον μεγάλο κόσμο.

Οι ήρωες κινούνται ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Το πρώτο μυθιστόρημα εκτυλίσσεται κυρίως στην Ελλάδα στα χρόνια της δεκαετίας του ’60, όταν μετανάστευση και πολιτική ανωμαλία κυριαρχούσαν στη χώρα. Το δεύτερο εκτυλίσσεται κυρίως στη Γερμανία στα χρόνια πριν απ’ το τέλος του αιώνα, όταν πλέον οι Ελληνες φθάνουν στη Δύση σαν ισότιμοι, απαιτητικοί εταίροι. Πάντα ωστόσο οι περιπέτειες εκτυλίσσονται μέσα στο ίδιο κλίμα, εφ’ όσον, παρά τον πολυθρύλητο ορθολογισμό και το περίφημο προτεσταντικό ήθος, κοινές είναι, καθώς φαίνεται, τόσο οι οδύνες όσο και οι αιτίες των απανταχού δεινών.

Εδώ ή εκεί, τότε και τώρα, οι κλυδωνισμοί μονομανών Δυτικών, ξεριζωμένων Ανατολικογερμανών και ανερμάτιστων Ελλήνων αναπτύσσονται κάτω απ’ το τοξικό νέφος συμφεροντολογικών υπολογισμών, ύποπτων δοσοληψιών και επιλήψιμων δραστηριοτήτων υπαγορευμένων από αδίστακτη κερδοσκοπική διάθεση και πόθο εξουσίας στα όρια της τρέλας. Κι ακόμα ορίζονται από ανθρωποφάγα πάθη, όπως τα εικονογραφεί μια επιβλητική τοιχογραφία που ιστορεί τα στασιαστικά κινήματα των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη του 14ου αιώνα και των Αναβαπτιστών στο Μίνστερ του 16ου αιώνα, που πνίγηκαν και οι δυο στον τρόμο και στο αίμα. Αδύνατον να δραπετεύσουμε από τον εφιαλτικό λαβύρινθο και τα περιεστραμμένα βρόχια της Ιστορίας.

Στο έργο του Νόλλα, ο άμετρος ναρκισσισμός μετέτρεψε το εμπόριο από ειρηνική δραστηριότητα σε τεχνική εξαπάτησης. Εξίσου ιδιοτελείς, οι καλλιτέχνες στήνουνε επινοητικές κομπίνες και η τέχνη τους περιορίζεται σε αμφίβολα νοήματα. Εθνικισμός, πατριδοκαπηλία και ρατσισμός ανάκατοι με αραχνιασμένους διεθνισμούς και σοσιαλιστικά ιδεώδη υποδηλώνουν βαθιά διανοητική σύγχυση. Τα μάρμαρα από ευγενικά σύμβολα δημιουργικής πνοής ορθώνονται σήμερα εμπρός μας ανεπεξέργαστοι ογκόλιθοι, άχαρα αγκωνάρια, εμπόδια συνεννόησης και αιτία διχασμών. Υπάρχει ωστόσο πάντα η απαντοχή. Κατ’ αρχάς το πρώτο πληθυντικό μιας άδηλης κοινότητας που είναι σε θέση να δει, να κρίνει και να αισθανθεί.

Κι έπειτα οι εξαιρέσεις. Οπως η Γλυκερία, η Ασμάτ και η Φωτεινή των προηγούμενων μυθοπλασιών, στο «Μάρμαρα στη μέση» είναι η γενναιόδωρη, ανεκτική Μαγυάρα Λιζλ, κυρίως όμως η χαμηλόφωνη αποφασιστικής πνοής Ουρανία. Κι αν νύξεις όπως «εμένα δικιά μου πατρίδα είναι ο Χριστός» δύσκολα ανταποκρίνονται στο σύγχρονο κοσμοθεωρητικό αίσθημα, η ανένδοτη στάση της, η οριστική της απομάκρυνση από δηλητηριασμένες σχέσεις και η ανιδιοτελής της προσφορά χρημάτων, χρόνου και στοργής, ακόμα και σε ανάξιους δειλούς, την καθιστούν παρηγορητικό στήριγμα-σκέπη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή