Το ξέσπασμα μιας νέας κρίσης τα επόμενα χρόνια είναι αναπόφευκτο. Η πρόβλεψη αυτή βασίζεται στην παραδοχή ότι ο καπιταλισμός πλέον χαρακτηρίζεται από κύκλους που διαρκούν λιγότερο από μία δεκαετία.
Και δεν υπάρχει τίποτα το θριαμβευτικό σε αυτό. Μέχρι πρόσφατα, η οικονομική κοινή γνώμη προσδοκούσε ισχυροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας εντός του 2016. Ωστόσο, μια σειρά αρνητικών αναθεωρήσεων των προβλέψεων ανάπτυξης από μεγάλους διεθνείς οργανισμούς επιβεβαιώνει ότι η εν λόγω προσδοκία απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο.
Η δυναμική για την ανάπτυξη του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, ειδικά στις ΗΠΑ, συνεχίζει να αποτελεί τον κύριο παράγοντα παγκόσμιας ανάπτυξης. Επιπλέον, είναι ασθενέστερη σε σχέση με προηγούμενες περιόδους ανάκαμψης, όπως καταδεικνύει η δυνητική ανάπτυξη του ΑΕΠ, η οποία μειώθηκε στο 2% για την περίοδο 2015-2025 συγκριτικά με το 3% της περιόδου 2000-2007. Η αδυναμία αυτής της ανάκαμψης διαφαίνεται από τη μεγάλη επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο διεθνές εμπόριο. Η αύξηση των παγκόσμιων εισαγωγών σε επίπεδο όγκου είναι σημαντικά χαμηλότερη σε σύγκριση με τα έτη 1992-2008. Οι δυσμενείς επιπτώσεις από την κρίση με τα δάνεια υψηλού κινδύνου εξακολουθούν να επηρεάζουν το παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Η προοπτική μιας νέας κρίσης επανέφερε στο προσκήνιο τη θεωρία της «τεράστιας απόκλισης». Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση η θεωρία δεν βρήκε εφαρμογή στην πράξη. Το 2008, το συγκεκριμένο μοντέλο αναφέρθηκε συστηματικά αλλά δεν υλοποιήθηκε, καθώς βασίζεται στην ψευδαίσθηση ότι η Ασία, και ειδικότερα η Κίνα, θα καταφέρει να πάρει τα ηνία από τα χέρια των ΗΠΑ. Η οικονομική επιρροή του Πεκίνου αυξάνεται ολοφάνερα: το γουάν αποτελεί το τέταρτο πλέον σε διαπραγμάτευση νόμισμα παγκοσμίως, έχοντας ξεπεράσει το ιαπωνικό γιεν, ενώ κατά πάσα πιθανότητα θα ξεπεράσει τη βρετανική λίρα στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές πριν από το τέλος του 2016. Η στρατηγική του «Νέου Δρόμου του Μεταξιού», η οποία φιλοδοξεί να δημιουργήσει μια οικονομική γέφυρα μεταξύ της Ευρώπης και της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, αποτελεί έναν εξαιρετικό μοχλό για την ανάπτυξη της χώρας και την ανάληψη εκ μέρους της ηγετικού ρόλου στο διεθνές επιχειρηματικό γίγνεσθαι.
Παρ’ όλα αυτά, η υπό διαμόρφωση ζώνη του γουάν δεν είναι ακόμα σε θέση να ανταγωνιστεί την ηγεμονία της τεράστιας ζώνης του δολαρίου. Οποιαδήποτε δυσμενής αναθεώρηση των προβλέψεων για την οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ θα έχει εκτεταμένες επιπτώσεις στην Ασία και στο σύνολο των αναδυόμενων αγορών. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την πιθανότητα ενός νομισματικού «μπαζούκα» στην Κίνα το πρώτο εξάμηνο του 2016. Ενα κινεζικό νομισματικό «μπαζούκα» ενδεχομένως να παρείχε κάποια προσωρινή ασφάλεια στις παγκόσμιες αγορές. Το να πιστέψουμε, όμως, ότι θα μπορούσε να σώσει την παγκόσμια οικονομία σε περίπτωση που οι ανεπτυγμένες χώρες βυθιστούν στην κρίση θα ήταν υπερβολικό.
Ολοι πίστευαν ότι η παγκόσμια οικονομία κατευθυνόταν σε βιώσιμη ανάπτυξη. Ωστόσο, ολοένα και περισσότεροι βασικοί δείκτες (ο δείκτης δευτερογενούς παραγωγής Empire Manufacturing στις ΗΠΑ, η βιομηχανική παραγωγή και το επιχειρηματικό κλίμα στην Ιαπωνία, το ΑΕΠ στον Καναδά, οι τιμές του χαλκού κ.λπ.) εγείρουν ανησυχίες για το ενδεχόμενο μιας παγκόσμιας ύφεσης. Οι αναδυόμενες αγορές είναι οι πρώτες που θα την υποστούν. Η Βραζιλία άνοιξε τον δρόμο και η Τουρκία είναι πιθανόν η επόμενη στη σειρά. Η πιθανή ανακοίνωση αρνητικών επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) θα εκληφθεί ως μια απελπισμένη ενέργεια με τεράστιες αρνητικές συνέπειες, καθώς τα επιτόκια υπό του μηδενός θα εντείνουν τις χρηματοοικονομικές στρεβλώσεις. Μια τέτοια κίνηση θα τόνιζε ότι είναι αδύνατον να διαφύγουμε από νομισματικές πολιτικές χαλάρωσης. Η απερισκεψία αυτή θα διαρκέσει όσο και η αξιοπιστία των κεντρικών τραπεζών.
Είναι απλώς θέμα χρόνου προτού οι αγορές συνειδητοποιήσουν ότι τα όρια της νομισματικής πολιτικής έχουν εξαντληθεί. Η αδυναμία που χαρακτηρίζει την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα είναι εν μέρει αποτέλεσμα της απουσίας μιας πραγματικής κάθαρσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος το 2008. Αυτό που βλέπουμε σήμερα δεν είναι μια οδός διαφυγής από την κρίση. Αντιθέτως, βρισκόμαστε στο χείλος μιας νέας χρηματοοικονομικής καταστροφής.
* Οικονομολόγος της Saxo Bank.