Δεν θέλω με τίποτα να γίνω ένας αυτόκλητος Καλλιθεολόγος. Μπορεί ο νέος μου δίσκος να χρησιμοποιεί το γενέθλιό μου προάστιο ως έναν τόπο και ως μία λέξη που μπορεί να πυροδοτήσουν μιαν απάντηση της μνήμης στο σήμερα, όμως στ’ αλήθεια δεν θέλω ούτε να το εξιδανικεύω ούτε και να κλαίω αιώνια για τη μοίρα του.
Η Καλλιθέα υπήρξε η Κυψέλη των νοτίων προαστίων. Ενα μεσοαστικό προάστιο με δυνατή αγορά, με 40 (τη δεκαετία του ’60) κινηματογράφους, με τον Ιλισό –το «ποτάμι», όπως τον λέγαμε– να χύνεται βρώμικος στο Φάληρο, μέχρι να μπαζωθεί και αυτός, όπως όλα, στα τέλη του ’80. Είναι πολλά αυτά που αποχαιρέτησε η Αττική απ’ αυτά που την έκαναν Αττική – κι αυτό πολύ πριν απ’ την κρίση. Τον ουρανό της, που ενέπνεε τους ποιητές και τους σκηνοθέτες του ’50. Το γειτονικό πνεύμα, που νοσταλγούν μεν οι ταινίες, ελεεινολογούν ωστόσο οι πρώτοι ηθογράφοι του νεοελληνικού διηγήματος. Τη διάθεσή της για τραγούδι λαϊκής πνοής, που να εκβάλλει όμως στο κέντρο (η Καλλιθέα γέννησε τον Ακη Πάνου, τον Κραουνάκη, τον Περίδη μεταξύ άλλων). Την αγορά που στηριζόταν σε μικρές, δημιουργικές επιχειρήσεις που κρίνονταν αυστηρά από τους κατοίκους. Τα συνοικιακά σχολεία που μάζευαν δάσκαλους-αληθινούς αστέρες, που ανώνυμα κρατούσαν εν ζωή αυτό που λέμε ελληνική παιδεία με νύχια και με δόντια.
Για όλα αυτά δεν χρειάζεται να κλάψει πια, αφού το πένθος ξεκίνησε πολύ πριν απ’ τον Καρυωτάκη. Το θέμα είναι τι μπορεί να γίνει πια, ειδικά μετά την κρίση, που ό,τι απέμεινε από επιχειρησούλες, σχολεία, σινεμά, το ξέκανε οριστικά με παράλογες φορολογίες και εκμηδενισμένα κίνητρα.
Οι Καλλιθεάτες μιλάνε ήδη δειλά για το πάρκο του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου, που θα φωτοδοτήσει την περιοχή και θα της δώσει ανάσες, επαγγελματικές και όχι μόνο. Συμμερίζομαι αυτήν την ελπίδα. Προσδοκώ όμως πολύ περισσότερα από το τι στ’ αλήθεια ζητάει ως ποιότητα ζωής ο μέσος κάτοικος μιας γειτονιάς από την ίδια τη γειτονιά του. Είναι γνωστό πως οι πολιτικοί, αν είναι να κάνουν ένα έστω μικρό έργο, το κάνουν μόνο έπειτα από ζωντανή πίεση. Και, δυστυχώς, κοντόφθαλμα έχουμε συνηθίσει να ζητάμε μιαν ανόητη, μικροπρόθεσμη εμπορική ανάπτυξη. Αναγνωρίζουμε ως δικό μας μόνο το υποπροϊόν (στην τέχνη, στην ένδυση, στη διατροφή, στην ενημέρωση) και μαραίνουμε εν τη γενέσει της –με κουτσομπολιά, επιθέσεις, ιδιοτελείς κολακείες– κάθε μικρή δημιουργική φωλιά που θέλει να προσφέρει κάτι διαφορετικό.
Φτάσαμε να οδηγήσουμε μια ολόκληρη γενιά να υιοθετήσει τον τίτλο του «εναλλακτικού» για πράγματα κάποτε αυτονόητα· τη δημιουργική ροπή, το πείραμα, την ποιητική νοηματοδότηση της ζωής, το αγκάλιασμα του «ξένου». Μια βόλτα στη σημερινή Καλλιθέα είναι μια βόλτα από το facebook στο Carrefour. Aλλά δεν θα υπάρξει άλλη βόλτα, αν δεν φανταστεί κανείς μιαν άλλη βόλτα. Οταν ήμουν μικρός έβλεπα συχνά στον ύπνο μου πως λίγο μετά το σπίτι μου, εκεί προς το «ποτάμι», υπάρχει μια άλλη γειτονιά, που έχει πάντα μεσημέρι, που όλοι είναι ξένοι, αλλά όλοι παίζουν κάτι δικό τους, που γίνονται πάρτι στα οποία η μουσική που ακούγεται είναι φτιαγμένη από αυτούς. Εχετε δει ποτέ κι εσείς αυτό το όνειρο;
* Ο Φοίβος Δεληβοριάς είναι τραγουδοποιός.