Θα εκπληρώσει ο Αλέξης Τσίπρας την υπόσχεσή του στους αρχηγούς να καταργήσει αυτή η Βουλή το μπόνους των 50 εδρών και να αλλάξει ο εκλογικός νόμος; Και, αν ναι, τι κυβέρνηση θα μπορούσε να προκύψει με ένα αναλογικότερο σύστημα, ή αν εφαρμοσθεί η απλή και άδολη αναλογική που ήταν ανέκαθεν αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ;
Τα ερωτήματα αυτά επιχειρεί να φωτίσει η «Κ», καθώς για πρώτη φορά από το 2004, που εφαρμόστηκε το υφιστάμενο σύστημα, όλα τα κόμματα της Βουλής –πλην της Ν.Δ.– φαίνεται να επιθυμούν την αλλαγή του.
Με απλά λόγια, και με την αίρεση βέβαια ότι ο κ. Τσίπρας θα τηρήσει, έστω, αυτήν τη δέσμευσή του, ο εκλογικός νόμος μπορεί να αλλάξει αμέσως και να εφαρμοστεί από τις επόμενες κιόλας εκλογές, καθώς τούτο απαιτεί 200 ψήφους και, επομένως, μια τέτοια εξέλιξη δεν μπορούν να τη ματαιώσουν οι 75 βουλευτές της Ν.Δ.
Για να γίνει κατανοητό, ωστόσο, πόσο καταλυτικά θα επηρέαζε η αλλαγή το πολιτικό σύστημα, η «Κ» παρουσιάζει πώς θα ήταν ο χάρτης της Βουλής αν εφαρμοζόταν κάθε μία από τις τρεις προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι. Και θα ξεκινήσουμε με αυτήν την Ποταμιού, που είναι η πιο πρόσφατη.
Τι εισηγείται με απλά λόγια ο κ. Σταύρος Θεοδωράκης; Τη μείωση των βουλευτών από 300 σε 255, εκ των οποίων οι 5 θα εκλέγονται από την ομογένεια. Κάτι που, σημειωτέον, δεν χρειάζεται συνταγματική αλλαγή και μπορεί να γίνει με απλό νόμο. Το Ποτάμι προτείνει επίσης οι 140 βουλευτές (από τους 255) να εκλέγονται με σταυρό σε μονοεδρικές περιφέρειες και οι 110 με λίστα σε 7 ευρείες περιφέρειες, όπως και οι πολίτες να μπορούν να ψηφίζουν σε τοπικό επίπεδο βουλευτή που δεν θα ανήκει στο κόμμα τους.
Ας δούμε τι θα συνέβαινε με ένα τέτοιο σύστημα στις πρόσφατες εκλογές, βάσει των αποτελεσμάτων. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε 106 έδρες και, καθώς η απόλυτη πλειοψηφία θα απαιτούσε 128 βουλευτές (255/2), δεν θα μπορούσε να συγκροτήσει κυβέρνηση μόνο με τους ΑΝΕΛ (9 βουλευτές). Θα χρειαζόταν οπωσδήποτε –εκτός των ΑΝΕΛ– και τους 16 βουλευτές της συμπαράταξης ΠΑΣΟΚ/ΔΗΜΑΡ. Στην περίπτωση, δε, που η κ. Γεννηματά δεν έδινε τη συναίνεσή της, θα έπρεπε να σχηματισθεί τετρακομματική κυβέρνηση (π.χ., ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ – Ποτάμι – Ενωση Κεντρώων), γεγονός που δεν έχει προηγούμενο στην πρόσφατη ιστορία.
Κάτι παρεμφερές θα γινόταν αν τον Σεπτέμβριο ίσχυε η πρόταση του ΠΑΣΟΚ που προβλέπει Βουλή 300 εδρών, να διατηρηθεί το κατώφλι του 3% για να μπει ένα κόμμα στο Κοινοβούλιο, αλλά το μπόνους των 50 εδρών να μοιραστεί αναλογικά σε όλα τα κόμματα. Οπως φαίνεται στον πίνακα, ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε 114 έδρες και η Ν.Δ. 84. Ο κ. Τσίπρας, δηλαδή, όχι μόνον θα ήταν αδύνατον να σχηματίσει δικομματική κυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ (114+11=125 έδρες), αλλά θα χρειαζόταν οπωσδήποτε τη στήριξη και άλλων δύο κομμάτων, καθώς το ΠΑΣΟΚ θα είχε 20 έδρες, το Ποτάμι 13 και η Ενωση Κεντρώων 12.
Ακόμη πιο περίπλοκα θα είναι τα πράγματα αν εφαρμοστεί το πάγιο αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ για απλή και άδολη αναλογική. Δηλαδή, να μην υπάρχει όριο για να εκπροσωπηθεί ένα κόμμα στο Κοινοβούλιο. Μοιάζει σουρεαλιστικό, αλλά σε μια τέτοια περίπτωση η Βουλή θα είχε σήμερα 15 κόμματα (!) (κάτι που δεν συμβαίνει πουθενά στην Ευρώπη), καθώς βουλευτές θα εξέλεγαν μέχρι και το κόμμα των Πειρατών ή το ΚΚΕ/ΜΛ.
Αν κάποιος προσπαθήσει να σχηματίσει κυβέρνηση με ένα τέτοιο σύστημα, απλά θα… ζαλιστεί, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε μόλις 106 έδρες και θα έπρεπε να αναζητήσει άλλες 45 σε περισσότερα από 4 κόμματα!
Σε ποιο συμπέρασμα οδηγούν όλα τούτα; Στο προφανές. Αν καταργηθεί το μπόνους και εφαρμοστεί ένα σύστημα που δεν θα πριμοδοτεί σκανδαλωδώς τον νικητή, η αναπόφευκτη λύση θα είναι η συνεργασία των δύο μεγαλύτερων κομμάτων. Και τούτο για να μην είναι η κυβέρνηση θνησιγενής, αποτελούμενη από 3, 4 ή και 5 κόμματα.
Είναι έτοιμο, άραγε, το πολιτικό σύστημα για τον περιβόητο μεγάλο συνασπισμό; Μάλλον όχι, αν κρίνει κανείς από την κωλυσιεργία του ΣΥΡΙΖΑ να αλλάξει τον εκλογικό νόμο, αλλά και την αντίδραση της Ν.Δ. στην κατάργηση του μπόνους. Το ερώτημα, ωστόσο, είναι αν μια τέτοια λύση την απαιτούν συνειδητά ή ασυνείδητα οι πολίτες με την κατακερματισμένη ψήφο τους ήδη από το 2012. Διότι, είναι, αν μη τι άλλο, σκανδαλώδες ένα κόμμα που παίρνει μόλις το 35,4% των ψήφων να διαθέτει το 48,3% των εδρών, όπως συμβαίνει σήμερα με τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος, κατά τα άλλα, εξελέγη προ έτους με την υπόσχεση εντός 100 ημερών να καταργήσει το «ληστρικό μπόνους»…