Οταν αποφάσισα να κάνω ένα ρεπορτάζ για τους ανθρώπους που ζουν χωρίς Facebook, και μάλιστα για εκείνους που είχαν λογαριασμό στο δημοφιλέστερο κοινωνικό δίκτυο αλλά τον έκλεισαν για διάφορους λόγους, το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν να το κοινοποιήσω στο Facebook… Εν ολίγοις, έγραψα ένα ποστ που ζητούσε από τους φίλους μου -διαδικτυακούς και μη- να με ενημερώσουν για δικούς τους φίλους ή γνωστούς που ανήκαν στις παραπάνω κατηγορίες. Και τους περισσότερους όντως τους βρήκα από εκεί. Αυτό από μόνο του δείχνει τη δύναμη, την ευρύτητα και συχνά την αναγκαιότητα του μέσου – όχι μόνο στο δικό μου επάγγελμα.
Σε έναν πλανήτη όπου 1,55 δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι ενεργοί χρήστες του δικτύου (και οι 1,1 δισεκατομμύριο από αυτούς το χρησιμοποιούν καθημερινά), είναι κάπως επαναστατικό το να αντιστέκεσαι στη δημιουργία λογαριασμού εκεί. Πρόσφατα, ακόμη και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, έφτιαξε δικό του προσωπικό λογαριασμό, με τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ να είναι ο πρώτος που τον υποδέχτηκε.
Είναι περιττό να πω πόσο δυσκολεύτηκα εγώ να απεξαρτηθώ, όταν για χάρη αυτού του ρεπορτάζ έμεινα εκτός για τέσσερις ολόκληρες ημέρες. Εχασα εκδηλώσεις, την επαφή με πολλούς φίλους και γνωστούς, με τους οποίους από εκεί είχαμε σχεδόν καθημερινή επικοινωνία, ειδήσεις τις οποίες συνήθως ψάρευα χαζεύοντας το ταϊμλάιν ακόμη και με το που ξυπνούσα, ιδέες για θέματα στο περιοδικό, ενημερώσεις για ομάδες όπου συμμετέχω, αλλά και μια ευχάριστη απασχόληση για τα μικρά κενά ελεύθερου χρόνου. Εμοιαζε λίγο με την απεξάρτηση από το τσιγάρο, όπου συχνά πιάνεις τον εαυτό σου να μην ξέρει τι να κάνει με τα χέρια ή το χρόνο του. Γρήγορα συνειδητοποίησα ότι κέρδισα και πολλά. Χρόνο, για παράδειγμα, να διαβάσω ένα βιβλίο, να δω μια ταινία χωρίς να διασπάται η προσοχή μου από ειδοποιήσεις, λιγότερο άγχος για το μήπως δεν απάντησα σε κάποιο μήνυμα και, φυσικά, πολλή μπαταρία. Οταν σταμάτησα την παράλληλη ζωή μου εκεί, νομίζω ότι έζησα λίγο πιο έντονα την κανονική. Ακόμη κι αν σε πολλές συζητήσεις ένιωθα αποξενωμένη, αφού συχνά οι φίλοι σχολίαζαν αναρτήσεις, σχόλια ή ενημερώσεις που δεν είχα δει. Ετσι κατάλαβα γιατί εσχάτως όλο και εντείνεται μια τάση απομάκρυνσης από το μέσο.
Αν γκουγκλάρετε τη φράση «χωρίς Facebook» στα Ελληνικά αλλά κυρίως στα Αγγλικά, θα βρείτε δεκάδες σελίδες σε μπλογκ και σάιτ ανθρώπων που βγήκαν από το δίκτυο και μοιράζονται την εμπειρία τους. Για το πόσο η ζωή τους άλλαξε, προς το καλύτερο τις περισσότερες φορές, όταν έβγαλαν από πάνω τους το βραχνά της συνεχούς παρουσίας εκεί. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα εξάλλου, το Facebook είναι πλέον η αιτία ενός στα πέντε διαζύγια! Ενώ μελέτη στη ∆ανία, από το Ινστιτούτο Ερευνας για την Ευτυχία, έδειξε ότι οι άνθρωποι που έχουν λογαριασμό και είναι ενεργοί εκεί έχουν 39% μεγαλύτερη πιθανότητα να αισθάνονται λιγότερο ευτυχισμένοι από τους φίλους τους.
Ετσι εξηγείται ίσως το γεγονός ότι η απεξάρτηση από το Facebook γίνεται, αν όχι μόδα, σίγουρα τάση. Πώς είναι, λοιπόν, να ζεις σήμερα χωρίς Facebook; Ο επιχειρηματίας ∆ημήτρης Ταλούμης, ο αρχιτέκτονας Νίκος Β. και η δημοσιογράφος Αναστασία Καμβύση είναι τρεις χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Ο πρώτος υπήρξε για αρκετά χρόνια ενεργός -όχι μόνο για προσωπικούς, αλλά και για επαγγελματικούς λόγους- μέχρι τον Φεβρουάριο, οπότε αποφάσισε να το κλείσει οριστικά. Ο Νίκος ήταν από τους πρώτους που μπήκε, αλλά το απέρριψε έξι μήνες αργότερα, ενώ η Αναστασία δεν μπήκε ποτέ στον πειρασμό να κάνει λογαριασμό, παρότι είναι εξαιρετικά ενεργός σε άλλα κοινωνικά δίκτυα όπως το Twitter. Ιδού οι λόγοι τους.
Οι «Απεξαρτημένοι»
Νίκος Β. αρχιτέκτονας
«∆εν μου άρεσε να βγάζω τα προσωπικά μου στη φόρα»
Οταν είχε εμφανιστεί το Facebook, είχα ενθουσιαστεί. Ημουν εντελώς παρθένος στα social media. Αυτό που μου άρεσε ήταν το ότι είχα καταφέρει να βρω φίλους με τους οποίους είχα χάσει κάθε επαφή τα τελευταία χρόνια. Μαζί με τους φίλους πλάκωσαν και οι συγγενείς. Και δεν μιλάω για αδέρφια, αλλά για μακρινά ξαδέρφια, θείους που είχα δει τελευταία φορά στα βαφτίσια μου, κάτι τυχάρπαστους από την Αυστραλία που απλώς είχαν το ίδιο επίθετο μ’ εμένα. Η στιγμή που έκανα λογαριασμό Facebook δεν ήταν τυχαία. Τα προσωπικά μου δεν ήταν στα καλύτερά τους και πίστευα πως, αν βρισκόμουν με τους παλιούς μου φίλους, ίσως με βοηθούσε. Τώρα, βέβαια, ξέρω πως αυτή ήταν η χειρότερη στιγμή για να το κάνω. Το αποτέλεσμα ήταν πως όλοι οι φίλοι, συγγενείς, άσχετοι Αυστραλοί συνονόματοι παρακολούθησαν σε απευθείας μετάδοση ένα χωρισμό, με αρκετό «δράμα» και από τις δύο πλευρές.
Αρκετά σύντομα συνειδητοποίησα ότι δεν μου άρεσε καθόλου να βγάζω τα προσωπικά μου στη φόρα και πως όλο αυτό το «επώνυμο» μέσο δεν μου ταίριαζε. Ολο αυτό κράτησε περίπου έξι μήνες. Τόσο μου πήρε για να το βαρεθώ. ∆εν κοίταξα ποτέ πίσω. Ούτε ένιωσα ποτέ αποκλεισμένος. Μόνο ίσως μερικές φορές που έχασα κάποια πάρτι!
Μια φορά, πριν από ένα χρόνο, σε μια φάση βαρεμάρας είπα να ενεργοποιήσω ξανά το λογαριασμό μου. Πώς είναι σε κάτι έργα που έχει ξεσπάσει ένας ιός και έχουν πεθάνει όλοι και μπαίνεις σε ένα σπίτι και είναι το τραπέζι στρωμένο, το φαΐ στα πιάτα και όλα όπως τα άφησαν οι κάτοικοί του, έτσι ήταν και το προφίλ μου. Ολα στη θέση τους, ακόμη και το παράθυρο του τελευταίου chat (διάλογος χωρισμού) ήταν ανοιχτό. Φρίκαρα. Το ξαναέκλεισα αμέσως. Κοιτώντας πίσω, είμαι σίγουρος πως το Facebook δεν ήταν για μένα. Εχω μετανιώσει και γι’ αυτό το εξάμηνο που ίσως έγραψα πράγματα που πλήγωσαν ανθρώπους που αγαπάω.
Αναστασία Καμβύσση, δημοσιογράφος
«Σε εφηβικά… λευκώματα σταμάτησα να γράφω στα 11»
Γράφω ημερολόγιο καταστρώματος στο Τwitter (πού πήγα, τι έφαγα, ποιο τραγούδι ακούω τώρα, ποιο ζωάκι ψάχνει οικογένεια, τι ψηφίζω και, ΚΥΡΙΩΣ, τι έκαναν οι γάτες μου σήμερα). Ομοίως στο Ιnstagram. Οπότε δεν θα δικαιολογήσω την απουσία μου από το Facebook κάνοντας κήρυγμα περί σεμνότητας, σοβαρότητας ή προστασίας της προσωπικής ζωής από τα μάτια τρίτων. Αντιθέτως, ζω χωρίς Facebook από την πρώτη εβδομάδα που ήρθε στην Ελλάδα, οπότε μπήκα, φρέσκια και ενθουσιασμένη, είδα το πρώτο poke και βγήκα. Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι αυτό είναι ένα μεγάλο εφηβικό λεύκωμα και εγώ σε λευκώματα σταμάτησα να γράφω στα 11. ∆εν έχω τίποτα με την εφηβεία, αλλά για κάποιο λόγο το Facebook μου χτύπησε κόκκινο.
Στην αρχή ήταν απλώς αστείο, στη συνέχεια αντικατέστησε το τηλέφωνο, το ημερολόγιο και την αλληλογραφία. «Την ποια;» θα μου πεις. Είμαι ένας δεινόσαυρος της επικοινωνίας, στέλνω ακόμη κάρτες και γράμματα στην Αυστραλία, την Ολλανδία, την Κύπρο και την Κέρκυρα, όπου είναι σκορπισμένοι οι καλύτεροί μου φίλοι (οι οποίοι, σωστά μαντέψατε, δεν είναι στο Facebook).
∆εδομένου όμως ότι το Facebook δεν είναι πια ο χαριτωμένος ηλεκτρονικός πασατέμπος που ήταν όταν ξεκίνησε, αλλά έγινε εργαλείο δουλειάς, καταλαβαίνω την απορία των υπόλοιπων φίλων μου που γίνονται κατά καιρούς έξαλλοι επειδή δεν είμαι κι εγώ εκεί. Εχω συχνά αρνηθεί σημαντικά ποσά χρημάτων για να εργαστώ ως χειριστής σελίδων, ενώ αρνούμαι πεισματικά να αποκτήσω τη δική μου, ακόμη κι αν μου το ζητούν οι κατά καιρούς εργοδότες μου. Αλλά δεν είναι κανενός είδους «αντίσταση» να μην είσαι στο Facebook, δεν έχω τέτοιου είδους ψευδαισθήσεις. Οπως και δεν νιώθω κανέναν αποκλεισμό εξαιτίας της αποχής μου. Αν θέλουν να με καλέσουν κάπου, θα με καλέσουν.
∆ημοσιογράφοι που δεν είναι στο Facebook αντιμετωπίζονται ως εξωτικό είδος προς εξαφάνιση. Μου αρέσει να είμαι εξωτικό είδος προς εξαφάνιση. Τι άλλο να πω; Οπως μου αρέσει να λέω συχνά, «έχω τουιτάρει σχετικά».
∆ημήτρης Ταλούμης, διευθύνων σύμβουλος στην εταιρεία Pronovias
«Είχα φτάσει τις 4.000 φίλους και δεν γνώριζα ούτε τους μισούς»
Ημουν ενεργός στο Facebook από την αρχή. Είχα φτάσει τις 4.000 φίλους, από τους οποίους βέβαια τελικά δεν γνώριζα ούτε τους μισούς. Κάποια στιγμή αποφάσισα να σβήσω τους γνωστούς-αγνώστους και να μείνω με τους πιο κοντινούς, παρότι δεν πόσταρα ποτέ προσωπικές πληροφορίες. Ο κυριότερος λόγος που αποφάσισα να αποχωρήσω είναι γιατί συνειδητοποίησα πόσο χρόνο σπαταλάω εκεί χαζεύοντας. Το Facebook σε παρασύρει. Οποτε είχα κενό χρόνο, έμπαινα μέσα για πέντε λεπτά και κατέληγα να μένω εκεί για πολύ παραπάνω, διαβάζοντας, εκτός από ειδήσεις που μπορώ να τις βρω και αλλού, άχρηστες πληροφορίες για αγνώστους – πού είναι, τι κάνουν, τι έφαγαν, ποια η γνώμη τους για θέματα που ούτε καν με απασχολούσαν. Σκέφτηκα ότι είναι προτιμότερο να κάνω κάτι άλλο την ίδια ώρα, κάτι πιο εποικοδομητικό ή να μην κάνω τίποτα. Να χαλαρώσω. Το επαγγελματικό κομμάτι των σόσιαλ μίντια για την επιχείρηση, που ήταν σημαντικό, το ανέθεσα σε άλλον. Το μόνο που μου λείπει από τότε που έφυγα είναι το messenger, γιατί είναι ένας τρόπος να βρεις κάποιον χωρίς κόπο, χωρίς να ψάξεις τηλέφωνο ή να σκεφτείς αν είναι κατάλληλη η ώρα που στέλνεις μήνυμα. Ομως και αυτή η διαδικασία είναι ένα μέρος της επικοινωνίας μας με τους άλλους. Η προσπάθεια να τους βρούμε, η δεύτερη σκέψη πριν τους ενοχλήσουμε, η απόσταση που διατηρούμε από κάποιους και αυτοί από εμάς. Νομίζω πως μόνο καλό μού έκανε.