Ενα από τα πολλά μυθεύματα που διακινούν εδώ και δεκαετίες στη χώρα μας οι οπαδοί του κρατισμού (ταυτόχρονα και πολέμιοι της επιχειρηματικότητας) είναι πως η επιχειρηματική κοινότητα δεν στηρίζει τις απαραίτητες διαδικασίες για τη διαφάνεια και για την καταπολέμηση της διαφθοράς στον τόπο μας. Αυτό συμβαίνει επειδή –δήθεν– οι επιχειρηματίες κερδίζουν από την αδιαφάνεια στις διαδικασίες και από τη διαφθορά του δημόσιου τομέα.
Τα μυθεύματα αυτά κάποτε απόκτησαν και τη δυναμική της συλλογικής πλάνης σε σημαντικό τμήμα της κοινωνίας μας. Σε αυτό, πρέπει να ομολογήσουμε, συνέβαλε και η πρακτική λίγων, μεμονωμένων επιχειρηματιών που νόμιζαν πως συμπράττοντας σε φαινόμενα διαφθοράς και αδιαφάνειας έκαναν κάτι… έξυπνο. Επίσης, η ενδοτικότητα ορισμένων άλλων απέναντι σε εκβιασμούς διεφθαρμένων προσώπων ενίσχυσε αυτήν την πλασματική εικόνα. Η αργόσυρτη, και μερικές φορές ατελέσφορη, διαδικασία απονομής δικαιοσύνης ήταν ένα πρόσθετο στοιχείο που επιβάρυνε το κοινωνικό κλίμα.
Φυσικά, όπως πάντα, οι πλάνες και οι μύθοι ηττήθηκαν στη μάχη τους με τον χρόνο. Η επιχειρηματική μας κοινότητα, πλην ίσως ελαχίστων «Λακεδαιμονίων», απέδειξε ότι είχε τη βούληση και το σθένος να δώσει τη μάχη εναντίον της αδιαφάνειας και της διαφθοράς, που ενδημούν σε ορισμένους θύλακες της Πολιτείας μας. Και αυτό συνέβη επειδή η υγιής επιχειρηματικότητα γνωρίζει το δυσβάστακτο κόστος της διαφθοράς.
Συνειδητοποιεί ότι ο σεβασμός των κανόνων του παιχνιδιού λειτουργεί ανταποδοτικά, έστω και μακροπρόθεσμα. Κατανοεί ότι το επιχειρηματικό ήθος δεν είναι ιδιωτική επιλογή αλλά δημόσια αρετή.
Η υγιής επιχειρηματικότητα όχι μόνο δεν έχει αντιρρήσεις αλλά επιδιώκει και συνδέει την ανάπτυξή της με τη διαφάνεια. Αρκεί να συντρέχουν τρεις παράγοντες:
• Ξεκάθαρη και λογική φορολογία σε βάθος χρόνου.
• Αξιόπιστο κράτος ως «προμηθευτής» αλλά και ως «πελάτης».
• Θεσμικό πλαίσιο που να διευκολύνει την επιχειρηματικότητα, να επιβραβεύει τους «καλύτερους» και να τιμωρεί τους «κακούς».
Θα έλεγα ότι οι έννοιες Επιχειρηματικότητα και Διαφάνεια αποτελούν τη βάση στήριξης ενός τριγώνου στου οποίου την κορυφή βρίσκεται η ανάπτυξη. Είναι ένα τρίγωνο όπου οι τρεις αυτές έννοιες αλληλοτροφοδοτούνται και αλληλοεπηρεάζονται. Αν εμποδιστεί η βάση, το τρίγωνο μικραίνει και στρεβλώνεται. Αν οι σχέσεις δεν είναι αμφίδρομες και ανεπηρέαστες από σκοπιμότητες, το τρίγωνο αποδομείται.
Σήμερα οι ιδέες της κρατικοδίαιτης «ανάπτυξης» έχουν περιθωριοποιηθεί διεθνώς, και ευτυχώς το ίδιο συμβαίνει και στη χώρα μας. Ισως καθυστερημένα, αλλά πάντως εκκωφαντικά, οι ιδέες αυτές έχουν καταρρεύσει, μαζί με μία ολόκληρη μυθολογία αντιεπιχειρηματικής κουλτούρας. Δυστυχώς, η επιχειρηματικότητα εξακολουθεί να κινείται ανάμεσα στις συμπληγάδες της υπερφορολόγησης και της διαρκούς αναθεώρησης των κανόνων του παιχνιδιού. Είναι γνωστό ότι και τα δύο αυτά απειλητικά στοιχεία για την επιχειρηματικότητα είναι πηγές διαφθοράς.
Η διαφάνεια στον τόπο μας έχει να διανύσει πολύ δρόμο ακόμα για να γίνει συγκρίσιμη με αυτήν των προοδευμένων ευρωπαϊκών κρατών, αν και θα πρέπει να επισημάνω ότι εδώ και κάποια χρόνια έχουν γίνει βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Παρ’ όλα αυτά πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η χώρα μας έχει καταδικαστεί σε πάνω από 400 περιπτώσεις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για ελλείψεις στον τομέα της διαφάνειας και για τη βραδύτητα απονομής της δικαιοσύνης.
Ας θυμηθούμε ορισμένους κατατοπιστικούς αριθμούς:
Η διαφθορά κοστίζει στην Ελλάδα 14 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως και αυξάνει το κόστος του επιχειρείν κατά 12%, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση που διοργάνωσαν στη Θεσσαλονίκη η Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς/παράρτημα Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Γιατί λοιπόν ένας επιχειρηματίας, που πιστεύει στις δυνάμεις του, να θελήσει να συμπράξει σε κάτι που τον αναιρεί;
Είναι προφανές πως αυτό που πραγματικά προσδοκά η επιχειρηματική κοινότητα από μία ευνομούμενη Πολιτεία είναι η καθιέρωση ενός πλέγματος διαδικασιών διαφάνειας για τις οικονομικές και πολιτικές πράξεις, ενός πλέγματος δηλαδή που λειτουργεί ως αποτρεπτικός παράγοντας της διαφθοράς, γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι οι υγιείς σχέσεις ανταγωνισμού είναι πολύ κρίσιμος όρος για μία υγιή ανάπτυξη. Η διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας και η θωράκιση της διαφάνειας αποτελούν σημαντικότατο μέρος αυτού που από επίσημα χείλη τόσο συχνά ακούμε: «Τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη ο τόπος».
Η κρίση μάς έδωσε τη «δυνατότητα» να δούμε πεντακάθαρα τις υστερήσεις και τις στρεβλώσεις του ελληνικού οικονομικού, κοινωνικού και πολιτικού σχηματισμού. Κυρίως όμως αναδεικνύει την αδυναμία του πολιτικού συστήματος να προχωρήσει στις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές στο κράτος και στην οικονομία.
*Ο κ. Ν. Ευθυμιάδης είναι πρόεδρος του REDESTOS Efthymiadis Agrotechnology Group, πρόεδρος ε.τ. ΣΒΒΕ.