Οταν ήταν ακόμα μεταπτυχιακή φοιτήτρια μηχανολόγος μηχανικός στο ΜΙΤ, το 1994, ίδρυσε μαζί με συμφοιτητές της μία από τις πρώτες εταιρείες στον τομέα της τρισδιάστατης εκτύπωσης. Η Z Corporation έφτασε να παρουσιάζει κύκλο εργασιών 30 εκατομμυρίων δολαρίων και εξαγοράστηκε το 2005. Εκτοτε, η Μαρίνα Χατσόπουλος έχει επενδύσει σε αρκετές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας ως angel investor, όπως είναι ο σχετικός όρος, και έχει βρεθεί στα διοικητικά συμβούλια πολλών εισηγμένων και νεοφυών εταιρειών. Τα τελευταία δύο χρόνια, η ελληνοαμερικανική καταγωγή της τη φέρνει στην Ελλάδα ως σύμβουλο του MIT Enterprise Forum Greece, που ενθαρρύνει τη νέα επιχειρηματικότητα στον τομέα της τεχνολογίας και των επιστημών. Στα τέλη Ιανουαρίου θα ανακοινωθούν οι 25 ομάδες του διαγωνισμού MITEF Greece Startup Competition, οι οποίες θα λάβουν έμπρακτη καθοδήγηση από εξειδικευμένη ομάδα μεντόρων και ειδικά εργαστήρια ώστε να προχωρήσουν την επιχείρησή τους.
Γιατί σας αρέσει να επενδύετε σε νεοφυείς επιχειρήσεις;
Θα το παρομοίαζα με… εθισμό. Είναι πολύ διασκεδαστικό να είσαι μέρος μιας δημιουργικής διαδικασίας από την αρχή και να βλέπεις μια νέα επιχείρηση να απογειώνεται με ένα καινούργιο προϊόν που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πελατών της.
Δεν είναι πολύ μεγάλο το ρίσκο;
Πράγματι, το ρίσκο είναι εξαιρετικά υψηλό, διότι οι περισσότερες startups δεν πετυχαίνουν τελικά, αλλά, θεωρητικά, ένας angel investor διαθέτει εμπειρία να αξιολογήσει τις προοπτικές μιας startup και να βοηθήσει συμβουλευτικά στο αρχικό στάδιο.
Εσείς έχετε κερδίσει ή χάσει χρήματα ως angel investor;
Χωρίς αμφιβολία, έχω βγει κερδισμένη!
Σε τι είδους επιχειρήσεις επιλέγετε να επενδύσετε;
Σε εταιρείες υψηλής τεχνολογίας και μηχανολογικού εξοπλισμού, οι οποίες συνήθως αναπτύσσονται αργά και σταθερά. Προσωπικά δεν αναζητώ την εξαίρεση που θα εξελιχθεί σε αγορά ενός δισεκατομμυρίου -όπως το Facebook- και η αλήθεια είναι ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν θα γίνουν ποτέ τόσο μεγάλες. Αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα, επενδύω σε μια εταιρεία με έδρα τη Ζυρίχη, τη Levitronix Technologies, που φτιάχνει μαγνητικές αντλίες για ημιαγωγούς.
Στην Ελλάδα;
Εχω επενδύσει σε μια καταπληκτική startup στην Ελλάδα, την ιντερνετική πλατφόρμα codebender. Λατρεύω τους συγκεκριμένους επιχειρηματίες!
Εάν δεν είχατε ελληνική καταγωγή, θα θέλατε να επενδύσετε στην Ελλάδα;
Η αλήθεια είναι ότι ίσως δεν θα ερχόμουν ποτέ στην Ελλάδα να επενδύσω εάν δεν ήμουν Ελληνίδα. Ομως, έχω επισκεφτεί startups στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα και πραγματικά πιστεύω ότι υπάρχουν τεράστιες ευκαιρίες στη χώρα.
Μπορεί να υπάρξει ενδιαφέρον και από άλλους Αμερικανούς angel investors;
Αρχικά υπάρχει επιφυλακτικότητα, αλλά πιστεύω ότι το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών θα αυξηθεί όσο οι επιχειρήσεις θα αποδεικνύουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν. Θα συμβούλευα όποια startup θέλει να αναζητήσει ξένους επενδυτές να ιδρύσει εταιρεία και στις ΗΠΑ.
Οπότε δεν χρειάζεται να μετακομίσουν όλες οι ελληνικές startups στις ΗΠΑ;
Οχι! Κατά τη γνώμη μου, οι δημιουργικές ομάδες θα πρέπει να παραμείνουν στη χώρα, όπου υπάρχει τεράστιο αναξιοποίητο ταλέντο. Η Ελλάδα θα μπορούσε να ακολουθήσει το παράδειγμα του Ισραήλ, που έχει κάνει εκπληκτική πρόοδο στον τομέα των startups, περιορίζοντας τη γραφειοκρατία και δίνοντας κίνητρα στους ξένους επενδυτές. Νομίζω ότι υπάρχουν πολλές ομοιότητες ανάμεσα στους δύο λαούς: ένας ανεξάρτητος τρόπος σκέψης και επιχειρηματική νοοτροπία.
Η ελληνική επιχειρηματική νοοτροπία δεν σκοντάφτει στη γραφειοκρατία;
Πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά πράγματα στην Ελλάδα. Χρειάζεστε πρώτα απ’ όλα ένα ισχυρό δικαστικό σύστημα που να κινείται γρήγορα και να κατοχυρώνει τις ευρεσιτεχνίες. Πρέπει επίσης να μπορεί κάποιος να προσλαμβάνει αλλά και να απολύει εύκολα και κυρίως να προστατεύεται ο επιχειρηματίας και να μην είναι προσωπικά υπόλογος εάν κάτι δεν πάει καλά με την εταιρεία του. Αλλά πραγματικά δεν ανησυχώ διότι πιστεύω ότι, όσο η οικονομία των startups αναπτύσσεται, οι ίδιοι οι επιχειρηματίες θα αποκτήσουν δύναμη και θα μπορέσουν να φέρουν τις αλλαγές που πρέπει.
Με ποια κριτήρια επιλέγετε να επενδύσετε σε μια startup;
Το νούμερο ένα είναι η ομάδα. Διότι, εάν η ομάδα είναι καλή, θα μπορέσει να βρει τις λύσεις και να δημιουργήσει μια καλή εταιρεία, ακόμη και αν η αρχική ιδέα δεν προχωρήσει.
Από μικρή θέλατε να γίνετε επιχειρηματίας; Ο πατέρας μου ήταν καθηγητής στο ΜΙΤ, που αργότερα ίδρυσε μια τεράστια επιχείρηση, την Thermal Electron, με έσοδα 4 δισεκατομμύρια δολάρια. Οπότε, μεγαλώνοντας, του έλεγα πάντα ότι θα κάνω κι εγώ μια επιχείρηση που θα… εξαγόραζε τη δική του. Αυτό δεν συνέβη τελικά.
Μήπως πουλήσατε την επιχείρησή σας πολύ νωρίς;
Ισως. Είχα ήδη τέσσερα παιδιά και είχα κουραστεί πολύ. Χρειαζόμουν ένα διάλειμμα. Σε μια startup σκέφτεσαι τη δουλειά σου 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Από την άλλη, δεν νομίζω τελικά ότι η τεχνολογία της τρισδιάστατης εκτύπωσης θα μπει στα σπίτια μας παρά μόνο ως παιχνίδι για τα παιδιά. Πλέον μπορείς να αγοράσεις όποιο προϊόν θέλεις σχετικά φθηνά και η Amazon το στέλνει στο σπίτι σου μέσα σε λίγες ώρες. Γιατί να θέλεις να το παραγάγεις ο ίδιος;
Γιατί δεν σπουδάσατε business;
Νομίζω ότι το business ως σπουδές είναι λίγο βαρετό. Το πρώτο μου πτυχίο ήταν στα μαθηματικά και στη μουσική, που ήταν τα δύο μου μεγάλα πάθη. Τελικά ήμουν καλή στα μαθηματικά αλλά φρικτή στο πιάνο.
Οι γυναίκες είναι το ίδιο καλές στην τεχνολογία όσο και οι άντρες;
Νομίζω ναι, αλλά θα πάρει λίγο χρόνο ακόμη για να εξισορροπήσει πλήρως η κατάσταση ανάμεσα στα δύο φύλα. Στην τάξη της κόρης μου στο ΜΙΤ, πάντως, το 50% είναι γυναίκες.
Η σχέση σας με την Ελλάδα;
Τη λατρεύω, ειδικά όσο μεγαλώνω και εκτιμώ πιο πολύ αυτή την ψυχική σύνδεση που νιώθω ότι υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους εδώ.
Τα παιδιά σας μιλούν ελληνικά;
Οχι πολύ καλά. Κάθε καλοκαίρι που ερχόμαστε μου ζητούν να τους αγοράσω κασέτες εκμάθησης ελληνικής γλώσσας για να τα τελειοποιήσουν, αλλά μετά το ξεχνούν.
Νιώθετε λίγο σαν τη… Θεία από το Σικάγο;
Δεν έχω δει την ταινία. Δεν ξέρω. Θα σας εκμυστηρευτώ όμως κάτι… Εχω γράψει ένα βιβλίο και ακόμα δεν έχω βρει εκδοτικό οίκο για να το εκδώσω. Οπότε νομίζω ότι σε αυτή την πορεία έχω γίνει λίγο πιο ταπεινή και ελπίζω να δείχνω περισσότερη κατανόηση και καλοσύνη απέναντι στους επιχειρηματίες που μου παρουσίαζαν τις δικές τους ιδέες. Διότι παλαιότερα ίσως ήμουν κάπως σκληρή.
Ποιο είναι το θέμα του βιβλίου σας;
Είναι μια ιστορία φιλίας στον κόσμο των startups. Πιστεύω ότι η επιχειρηματικότητα παρουσιάζεται πολύ λάθος στον κινηματογράφο και στα βιβλία και ήθελα να δείξω την πραγματικότητα. Η επιχειρηματικότητα μπορεί να είναι πολύ δημιουργική και δεν είναι όλοι οι επιχειρηματίες άπληστοι και κακοί άνθρωποι. drakoulaki