Οι αγρότες στα κάγκελα. Για άλλη μία φορά, την καθιερωμένη πλέον ετησίως παραμονή ψήφισης νομοσχεδίου φορολογικού ή ασφαλιστικού περιεχομένου. Συνήθως, τους συμπαρίσταται σύσσωμη η αντιπολίτευση, με τους επίδοξους να κυβερνήσουν να ανεβαίνουν στα τρακτέρ και να εκφωνούν πύρινους λόγους. Οι υποσχέσεις, όσο παράλογες κι αν ακούγονται, φέρνουν εκλογικά αποτελέσματα και την αντιπολίτευση στην εξουσία. Χρόνια πολλά τώρα η λογική δοκιμάζεται και βγαίνει νικημένη. Ο λαός, μεγάλο τμήμα του, αρέσκεται στις υποσχέσεις και στις διαβεβαιώσεις. Ετσι ώστε να καταστήσει κι αυτός με τη σειρά του όμηρο την κυβέρνηση. Γνωρίζει, παρά ταύτα, ότι είναι αδύνατη η υλοποίηση των εξαγγελθέντων. Προτιμά όμως να καλλιεργεί τις ψευδαισθήσεις του. Ετσι φθάσαμε σε πολικό ψύχος και στο σημείο ο ένας να είναι όμηρος του άλλου και η χώρα όμηρος τρίτων, λόγω αυτής της ασύνετης, επικίνδυνης και καταστροφικής πολιτικής. H αλαζονεία, το πάθος για την εξουσία, παντί τρόπω, φέρνουν οδύνη.
Τότε εκτινάσσονται σαν ελατήρια όλα τα απωθημένα. Κυριαρχούν, ουκ ολίγες φορές, τα ένστικτα που δύσκολα τιθασεύονται. Ασφαλώς και δεν είναι εύκολο, έπειτα από τέτοια πολύχρονη κακή διαπαιδαγώγηση, να απαιτείς νηφαλιότητα, ηρεμία. Δηλαδή λογική. Τα παιδιά είναι όπως τα μάθουμε. Και τα κακομάθαμε.
Πάντα σε συνεργασία μ’ αυτούς οι οποίοι διαχειρίζονταν τα κοινοτικά κονδύλια κι όλους αυτούς που διαβεβαίωναν τους κουτόφραγκους ότι τα διάφορα προγράμματα για την αναγέννηση της υπαίθρου έπιαναν τόπο. Οτι οι αναδιαρθρώσεις της γης προχωρούσαν λίαν ικανοποιητικά.
Από κοντά και οι μεγάλοι συνεταιρισμοί με τους γνωστούς πλούσιους εργατοπατέρες, που, όπως αναμενόταν, εξαιτίας κάκιστης διαχείρισης, χρεοκόπησαν, και μαζί τους ο τόπος και η αγροτιά που επένδυσε σ’ αυτούς τους μεγαλοσχήμονες το μεσαίο κομπόδεμά της. Τα χρέη χαρίσθηκαν αρκετές φορές. Το νομοθετικό σώμα να είναι καλά, αφού με μια απλή τροπολογιούλα, δεκτή απ’ όλα τα κόμματα, δίνει άφεση αμαρτιών…
Αλλωστε, πάνω απ’ όλα είναι η επανεκλογή. Η δική τους και του κόμματος από το οποίο εξαρτώνται και τρώνε λίγο ψωμί. Πώς να ξεχασθούν οι παροχές, κυρίως μετά το 1981, κάθε είδους. Τα δισεκατομμύρια έτρεχαν, για να ικανοποιήσουν κάθε παράλογη απαίτηση. Και όλοι χαίρονταν και θαύμαζαν τον μεγάλο τιμονιέρη. Οχι γιατί ήταν γνωστικός, αλλά γιατί «μας έδωσε και φάγαμε». Μόνο που ήταν ξένα λεφτά και τώρα τα ζητάνε πίσω.
Και σαφώς καμία σχέση η σημερινή αγροτιά με την παλιά.
Κάθε σπιθαμή γης καλλιεργημένη, περιποιημένη, λαμπερή, όπως λαμπερή ήταν η ψυχή τους και η έγνοια τους για τον τόπο. Είχαν μάθει να αγαπούν τη μάνα γη, να της δείχνουν με τρόπο τη λατρεία τους, ακόμη και με γιορτές, με ευχαριστίες, οι οποίες παρέπεμπαν σε αρχαϊκές εποχές για τη θεά Δήμητρα. Και ο παπάς ευλογούσε κάθε γέννημα. Για θεϊκή φροντίδα. Γιατί πράγματι ήταν πολύ σκληρή η αγροτική εργασία. Στη θυσία λάμβαναν μέρος και παιδιά και εγγόνια. Πριν ακόμη ξημερώσει ετοιμάζονταν, χειμώνα, καλοκαίρι, με λιοπύρι και κρύο, χέρια ροζιασμένα και πρόσωπο σκαμμένο. Κι αν η σοδειά ήταν καλή, γέλαγε όλο το σπίτι. Ο καιρός και οι ιδιοτροπίες του τρόμαζαν τον αγρότη. Πολύ δύσκολα τα έβγαζαν πέρα. Κι’ αυτή ήταν η μεγάλη πλειοψηφία.
Οπως και σήμερα. Μόνο που σήμερα οι καλλιέργειες έχουν περιορισθεί πολύ. Στη θέση τους έχουν κτισθεί «rooms to let», η δε αυλή τους με τον κηπάκο, σε parking. Κι όλοι αυτοί οι οποίοι πρωτοστατούσαν τόσα χρόνια και ετίθεντο επικεφαλής; Κάθε κομματικός χώρος είχε και τον δικό του αγροτοπατέρα, που συνήθως συνέπιπτε με μεγαλοκτηματία. Αλλοι έγιναν πολιτικοί, άλλοι στράφηκαν σε πιο επικερδείς επιχειρήσεις (εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία κ.λπ.) κι άφησαν πίσω τους επικούς αγώνες και τη δήθεν αγωνία τους για την αγροτιά. Εξακολουθούν όμως να παραμένουν, να φροντίζουν τη γη και μαζί μ’ αυτήν και μια μεγάλη πλειοψηφία αγροτών μικροκαλλιεργητών. Ισως χωρίς διάδοχη κατάσταση, αφού μερίμνησαν ώστε τα παιδιά τους να μη βιώσουν όσα αυτοί –μέσα σε αντίξοες συνθήκες– βίωσαν. Κίνητρα για νέους απαιτούνται πολλά για την επιστροφή τους στη γη. Είναι δύσκολο, το χώμα έχει πετρώσει πλέον κι ο νους δεν έχει μάθει στη σκληρή δουλειά… Θα αναγκασθεί όμως, εκ των πραγμάτων και χρειάζεται –πλέον– άλλη αντιμετώπιση από το κράτος. Τρόπος του λέγειν, αφού μόνο κραταιό δεν είναι…
Σεβασμός και ενίσχυση όμως σ’ όλους αυτούς τους νοικοκυραίους (ναι υπάρχουν ακόμη και είναι πολλοί) που δίνουν το είναι τους για να κρατιέται η γη ζωντανή, και μαζί η Ελλάδα.
Σεβασμός στον Κυριάκο, στη Βάσω, στη Σοφία, στον Τάκη, στον Νιόνιο.
Παλιά μπορούσαν να πληρώσουν αλλά δεν ήθελαν. Τώρα δεν θέλουν γιατί δεν μπορούν.
*Ο Δημήτρης Χ. Παξινός είναι πρώην πρόεδρος του ΔΣΑ.