Αλληλεγγύη στην Κόλαση;

2' 43" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Γ​​​​ιατί τόση απαισιοδοξία; Στην Κόλαση απαιτείται αλληλεγγύη. Ο Παράδεισος δεν τη χρειάζεται…». Η φράση του 90χρονου Βρετανού συγγραφέα, πολιτικού στοχαστή και ποιητή Τζον Μπέρτζερ από το ντοκιμαντέρ «The Seasons in Quincy: Four Portraits of John Berger» της Τίλντα Σουίντον (και τριών ακόμη συν-σκηνοθετών), που προβλήθηκε στην 66η Μπερλινάλε, δεν είναι ακριβώς αισιόδοξη. Σαρκαστική ηχεί, ίσως λόγω της στενής σχέσης της με την πραγματικότητα.

Στο προσφυγικό ζήτημα αποτυπώνεται και δοκιμάζεται η σκέψη του Μπέρτζερ όσο πουθενά αλλού. Κόλαση ο κόσμος για εκατομμύρια ανθρώπους που ξεριζώνονται, αναζητώντας έναν τόπο για να συνεχίσουν να ζουν. Οχι καλύτερα, αφού η ελπίδα γίνεται όλο και πιο πολύ ψευδαίσθηση, αλλά ασφαλέστερα. Και αυτό υπό διαρκή αίρεση. Κόλαση και η Ευρώπη στην οποία προσβλέπουν τα καραβάνια των εκούσιων οδοιπόρων. Η επιθετική ορμή του προσφυγικού δεν αφήνει τις κοινωνίες ανεπηρέαστες. Διχάζονται, συντηρητικοποιούνται, ενισχύονται τα εθνικιστικά χαρακτηριστικά. Δεν λείπει η αλληλεγγύη ούτε το θερμό καλωσόρισμα, όμως η εικόνα που κυριαρχεί είναι οι φωνές αποκλεισμού, τα κλειστά σύνορα, οι φράχτες.

Οι καλλιτέχνες είναι στο πλευρό των προσφύγων. Το προβάλλουν με κάθε αφορμή. Δεν πέρασε μέρα στη φετινή Μπερλινάλε χωρίς να υπάρξει αναφορά στο προσφυγικό. Από τη Μέριλ Στριπ («Είμαστε όλοι Αφρικανοί»), τον Τζορτζ Κλούνεϊ που συναντήθηκε με τη Μέρκελ για να συζητήσει μαζί της το θέμα, τον Κινέζο καλλιτέχνη Αϊ Ουέι Ουέι που έντυσε το Konzerthaus με 14.000 σωσίβια από τη Λέσβο (μια υπόμνηση για την «ανθρώπινη προσπάθεια και δοκιμασία», όπως είπε), τις ταινίες που αναφέρονταν άμεσα ή έμμεσα στο προσφυγικό, τα μηνύματα, τις δηλώσεις…

«Επηρεάζει η αλληλεγγύη την Κόλαση;» – για να ανασκευάσουμε το ερώτημα του Τζον Μπέρτζερ. Ασφαλώς την κάνει πιο υποφερτή, αλλά μπορεί να κινητοποιήσει αντιδράσεις, να «ευαισθητοποιήσει» (λέξη αδύναμη να αποδώσει την ένταση του φαινομένου), να οδηγήσει σε λύσεις; Οι σταρ ασφαλώς προσελκύουν τα βλέμματα και εντείνουν τα συναισθήματα. Αλλά το πρόβλημα, εν προκειμένω, υπερβαίνει και τις καλύτερες προθέσεις. Ηταν, για τούτο, ειλικρινές το ξέσπασμα του Τζορτζ Κλούνεϊ στη συνέντευξη Τύπου των αδελφών Κοέν για την ταινία «Χαίρε Καίσαρ», όταν δημοσιογράφος επέμεινε, με δεύτερη ερώτηση, στο ίδιο πνεύμα: «Τι κάνετε για το προσφυγικό». «Κι εσείς; Εσείς τι κάνετε;» αντέτεινε ο Αμερικανός ηθοποιός. «Ποιες δραστηριότητες έχετε αναλάβει εσείς στην καθημερινή σας ζωή που να βοηθούν αυτούς τους ταλαίπωρους ανθρώπους; Ξέρετε, μιλάτε σε κάποιον που έχει ασχοληθεί για πάρα πολύ καιρό με τέτοια ζητήματα, έχει ταξιδέψει σε πολύ επικίνδυνα μέρη, έχει αφιερώσει αρκετή ενέργεια και χρόνο. Εχω κάνει. Και, ναι, κάνω. Εσείς;» (η απάντηση από τον ιστότοπο flix.gr)

Δεν φτάνουν η αλληλεγγύη και η «ανθρώπινη αλυσίδα» και κανείς δεν δικαιούται να επαναπαύεται στην προσπάθεια των άλλων. Η προσφορά και η διαθεσιμότητα υπάρχουν, θα πρέπει όμως να οργανώνονται κάτω από πολιτική στρατηγική και από πολιτικές αποφάσεις για το θέμα. Η συμβολή της τέχνης και των επωνύμων έχει τη δύναμη να αναχαιτίσει τους φράχτες, να «ανοίξει» τα σύνορα, να επανασυγκολλήσει την Ευρώπη της κοινωνικής αλληλεγγύης; Είναι ακόμη σκόρπιες οι φωνές των καλλιτεχνών και μεμονωμένες. Δεν συνθέτουν ρεύμα, την ίδια στιγμή που οι προσφυγικές ροές είναι κύμα μεγάλο και ορμητικό. Η δύναμη της πραγματικότητας είναι τέτοια και τόση που καλύπτει γρήγορα και τις πιο ευγενείς και ανυστερόβουλες προσπάθειες. Χρειάζονται διαρκώς νέες εφεδρείες εθελοντών καλλιτεχνών, εμπνεύσεις και επινοήσεις έργων που να μπορούν να συναγωνιστούν τη φωτογραφία του μικρού Αϊλάν. Γιατί η αλήθεια της προσφυγικής κρίσης του 21ου αιώνα καλπάζει και σαρώνει. Η τέχνη ακολουθεί, αιφνιδιασμένη και συναισθηματικά φορτισμένη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή