Ρεπορτάζ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΙΔΟΜΕΝΗ-ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Δεν μπορούσες να τους διακρίνεις από την εθνική οδό. Μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά από τα παλιά διόδια Ευζώνων, σε ένα γιαπί κρυμμένο πίσω από πυκνή βλάστηση, νεαροί Σύροι πρόσφυγες είχαν μαζευτεί γύρω από τη φωτιά μετρώντας τις ώρες για την ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής που πίστευαν ότι θα κρίνει το μέλλον τους. Ενα μέλος της παρέας όμως έλεγε ότι δεν είχε αυταπάτες.
«Ξέρω ότι δεν θα μας αφήσουν να περάσουμε. Δεν το επιτρέπει η Αυστρία. Μήπως υπάρχει άλλος δρόμος, από την Αλβανία ίσως;», ρώτησε ο Νιζάρ Ναλχάι.
Ο Νιζάρ μαζί με άλλους Σύρους πρόσφυγες γύρω από τη φωτιά. (Φωτογραφία: Enri Canaj)
Το πρόσωπό του ήταν γνώριμο. Η «Κ» είχε συναντήσει τον 28χρονο στις 7 Μαρτίου στο παλιό ξενοδοχείο των ιαματικών λουτρών Θερμοπυλών που έχει ανακαινιστεί από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας για να φιλοξενήσει πρόσφυγες. Εκείνη την ημέρα ο Νιζάρ μαζί με τον 24χρονο συμπατριώτη του Αχμίντ αλ Ραμαντάν περπάτησε 15 χιλιόμετρα μέχρι τη Λαμία, πήρε το τρένο και έφτασε στη Θεσσαλονίκη. Ενα ταξί τούς αποβίβασε 16 χιλιόμετρα μακριά από τους Ευζώνους –ο οδηγός τούς είπε ότι φοβάται μήπως τον σταματήσει η αστυνομία– και από εκεί οι δύο νέοι βάδισαν μέχρι αυτό το σημείο. Δεν ήταν οι μόνοι που κατασκήνωσαν πλάι στην εθνική οδό, μερικά χιλιόμετρα μακριά από τον κυρίως καταυλισμό της Ειδομένης. «Προτιμάμε να μένουμε εδώ, είναι πιο στεγνά και ήσυχα, δεν πάμε εκεί κάτω», είπε αποκαλώντας στα αγγλικά το βασικό κομμάτι του καταυλισμού «downtown».
Η γεωγραφία
Από το μεσημέρι της Τετάρτης δύο ελικόπτερα, ένα της αστυνομίας και άλλο της πυροσβεστικής (στο οποίο επιβαίνει και αστυνομικός), πετούν εναλλάξ πάνω από τον καταυλισμό σαν να χαρτογραφούν τη διάταξή του. Η γεωγραφία όμως της κατανομής των προσφύγων και μεταναστών, όχι μόνο στο συγκεκριμένο σημείο αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Ειδομένης και των Ευζώνων, αλλάζει συνεχώς. Υπάρχουν ομάδες που μένουν σε ερειπωμένο διώροφο κτίριο πριν από το τελευταίο βενζινάδικο της εθνικής οδού. Λίγα μέτρα μακρύτερα βρίσκεται το γιαπί όπου κατέφυγε ο Νιζάρ. Δεκάδες άλλοι άνθρωποι έχουν γεμίσει τα δωμάτια και το πάρκινγκ του μοτέλ «Χαρά».
Την ίδια στιγμή, το βασικό κομμάτι του καταυλισμού μοιάζει να έχει διογκωθεί και άλλο, συνθέτοντας μια μικρή πόλη στην οποία προκύπτουν διαρκώς νέες ανάγκες. Στις έξι μεγάλες λευκές σκηνές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα (καθεμία χωρητικότητας περίπου 200 ατόμων) που αποτελούσαν τη βασική δομή του καταυλισμού, προστέθηκαν μέσα στους τελευταίους μήνες νέες. Ομως και αυτές δεν ήταν αρκετές. Οι χημικές τουαλέτες και το φαγητό δεν επαρκούν, γι’ αυτό και συχνά στο μοίρασμα του φαγητού από εθελοντές ξεσπούν καυγάδες.
Οι αλλαγές αποτυπώνονται και στη λειτουργία των μη κυβερνητικών οργανώσεων. Τον Οκτώβριο τα μέλη της οργάνωσης «Αρσις» είχαν στη διάθεσή τους ως χώρο μόνο μία σκηνή. Αναζητούσαν τους ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες και μετανάστες μέσα στο πλήθος. Πλέον έχουν ένα μικρό γραφείο σε κοντέινερ και δεν χρειάζεται να ψάχνουν τους ανήλικους που ταξιδεύουν μόνοι τους – ζητούν βοήθεια οι ίδιοι, χτυπώντας την πόρτα της οργάνωσης.
«Αρχικά, όταν ο κόσμος περνούσε τα σύνορα έρχονταν σε εμάς λέγοντας ότι έχουν προβλήματα με τα υπηρεσιακά σημειώματα. Κάποιοι τότε δεν είχαν καταγραφεί καθόλου από τις Αρχές», λέει στην «Κ» η Σμαρώ Πέγιου, υπεύθυνη προστασίας ασυνόδευτων ανηλίκων στη ΜΚΟ «Αρσις». «Τώρα είναι όλοι καταγεγραμμένοι, αλλά έχουν αλλάξει οι ανάγκες τους. Ερχονται για πληροφορίες και τους ενημερώνουμε για το άσυλο, την οικογενειακή επανένωση, τη μετεγκατάσταση. Προσπαθούμε να πείσουμε τους γονείς τους πίσω στις πατρίδες τους ότι πρέπει να μας εμπιστευτούν».
Επιστροφές, αφίξεις
Χθες έγιναν προσπάθειες από μέλη μη κυβερνητικών οργανώσεων να επιβιβαστούν και άλλες οικογένειες προσφύγων στα λεωφορεία με προορισμό την Αθήνα, ενώ σήμερα η ΕΛ.ΑΣ. μοίρασε φυλλάδιο στα ελληνικά και στα αραβικά στο οποίο προτρέπει τους πρόσφυγες να μεταβούν σε επίσημες δομές φιλοξενίας.
Τα δρομολόγια των επιστροφών στην Αθήνα δεν έχουν σταματήσει, όμως ο ρυθμός των αναχωρήσεων δεν φαίνεται να αντισταθμίζει τις νέες αφίξεις. Τη νύχτα της Τετάρτης μια ομάδα περίπου 20 ατόμων με σακίδια στην πλάτη πέρασε τα παλιά διόδια στην εθνική οδό και κατευθύνθηκε προς το γιαπί όπου βρισκόταν ο Νιζάρ. «Δεν έχει καθόλου χώρο σε εκείνο το κτίριο και μας έδιωξαν», είπε ένας από τους επικεφαλής της πορείας δείχνοντας το διώροφο ερείπιο πριν από το βενζινάδικο. «Ψάχνουμε πού να κοιμηθούμε».