Το χθες και το σήμερα της νεολαίας

Το χθες και το σήμερα της νεολαίας

3' 57" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΚΩΣΤΗΣ ΚΟΡΝΕΤΗΣ,

Τα παιδιά της δικτατορίας

μτφρ.: Π. Μαρκέτου

εκδ. Πόλις

Τέλος του 1971, το νεοσύστατο συγκρότημα Poll (δημοψήφισμα) κυκλοφορεί το πρώτο του LP («Ανθρωπε αγάπα», Polydor) μέσα σ’ ένα ταγάρι: ελληνική ψυχεδέλεια και φολκ ροκ σε πρωτοπόρα «συσκευασία», μία έμμεση επιρροή από την ταινία «Φράουλες και αίμα». Αρχές του 1972, εμφανίζονται οι πρώτες Φοιτητικές Επιτροπές Αγώνα (ΦΕΑ), οι οποίες θα συντονίσουν το φοιτητικό κίνημα στους αγώνες που θα ακολουθήσουν ένα χρόνο μετά (Νομική, Πολυτεχνείο). Μουσική σκηνή και φοιτητικές κινητοποιήσεις σε παράλληλη τροχιά αμφισβήτησης και διαμαρτυρίας στην Ελλάδα των συνταγματαρχών: τα παιδιά της δικτατορίας.

Το εγχείρημα του Κωστή Κορνέτη βασίζεται ουσιαστικά σε δύο πυλώνες, την πολιτική και τον πολιτισμό: δύο πρωταρχικές κοινωνικές πρακτικές που βρίσκονται σ’ ένα ιδιότυπο καθεστώς «αλληλεπίδρασης» και ταυτόχρονα σχετικής αυτονομίας, με τις δεδομένες (νεο)ελληνικές ιδιομορφίες. Με αυτή την έννοια, «Τα παιδιά της δικτατορίας» συνομιλούν απ’ ευθείας με το «Πρόβλημα νεολαία» του Κώστα Κατσάπη· το πρώτο ενδιαφέρεται κυρίως για τις μορφές πολιτικής κοινωνικοποίησης, το δεύτερο περισσότερο για το ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο. Το βιβλίο επιχειρεί, με βάση εμπλουτισμένο πρωτογενές και θεωρητικό υλικό, να «ανιχνεύσει με ποιον τρόπο αρκετά στοιχεία της αντικουλτούρας απέκτησαν μέσα στον χρόνο πολιτική σημασία», ήγουν κατά πόσον το «εποικοδόμημα» επηρέασε τη «βάση» του ελληνικού κινήματος διαμαρτυρίας την επίμαχη περίοδο. Εδώ, ο Κορνέτης (3ο και 4ο κεφάλαιο) επικοινωνεί με τον Κατσάπη (μέρος δεύτερο), και αυτό ωθεί τον αναγνώστη σε μία παράλληλη ανάγνωση πάνω σ’ ένα θέμα που άφησε επί δεκαετίες παγερά αδιάφορη (με εξαίρεση κάποια κείμενα στον παλιό «Θούριο» της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος, στον «Πολίτη» της πρώτης περιόδου και αργότερα σε άρθρα του Χρ. Βακαλόπουλου) την αριστερή διανόηση, προτού αφομοιωθεί από τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους (ΙΜΚ), εργαλειοποιώντας συνακόλουθα τον Λόγο (της).

Τo καίριο ζήτημα που τίθεται και από τους δύο είναι να εντοπιστούν οι σύνθετες διαδικασίες, οι δομές κοινωνικού ελέγχου και οι μηχανισμοί κοινωνικοποίησης και πολιτικοποίησης της νεολαίας μέσα από οργανώσεις, πρωτοβουλίες και πρακτικές, αλλά και από τη μουσική, εκδοτική και κινηματογραφική παραγωγή, που άλλοτε συμπληρώνουν τις πολιτικές διεργασίες (ένταξη σε φοιτητικούς συλλόγους, κινητοποιήσεις) και άλλοτε αυτονομούνται από αυτές. Ενα επιπλέον ενδιαφέρον θέμα αποτελεί η δράση των εξωκοινοβουλευτικών οργανώσεων («τροτσκιστές», «μαοϊκοί», «νέα αριστερά» κ.λπ.) σε ένα κίνημα που καθοδηγείται και χειραγωγείται κυρίως από τις παραδοσιακές αριστερές-κομμουνιστικές δυνάμεις και νεολαίες (εδώ είναι εμφανής η απουσία μιας κοινωνικής ιστορίας της ελληνικής φοιτητικής μετανάστευσης και της πολιτικοποίησής της στην Ευρώπη κυρίως την ίδια περίοδο). Από το προσωπικό στο πολιτικό και από το ατομικό στο συλλογικό, εκείνα τα χρόνια η ελληνική νεολαία θα βρεθεί σε αναζήτηση ταυτότητας: από τη μια, επηρεάζεται, έμμεσα μόνο, από τα διεθνή «ρεύματα», από την άλλη, λόγω των πολιτικών συνθηκών, εκδηλώνει μια διάθεση αμφισβήτησης και «επιστροφής στις ρίζες», που αποτυπώνεται στις εγχώριες ταινίες και, κυρίως, τη μουσική σκηνή της εποχής, παράλληλα με μια «εκ νέου επινόηση της παράδοσης». Ο,τι όμως διαφοροποιεί σημαντικά την ελληνική νεολαία και το κίνημα διαμαρτυρίας ήδη από τη δεκαετία του ’60, με την (άτυπη) «διαμάχη» ανάμεσα σε «Λαμπράκηδες» και «τέντι μπόις», είναι το γεγονός ότι η «εξέγερσή» της δεν έχει ως κύρια, γενεσιουργό αιτία τη «σύγκρουση γενεών» (Γερμανία, Ιταλία), καθώς το «ελληνικό ‘68» καθορίζεται πρωτίστως από εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις (χούντα, διάσπαση ΚΚΕ) και όχι από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις (Ανοιξη της Πράγας, Μάης ‘68). Η κάθε άλλο παρά «σύντομη δεκαετία του ‘60» διαρκεί μέχρι τις μέρες μας και συνεχίζει να νοηματοδοτεί σχεδόν κάθε συλλογική δράση, σε πολιτικό, φαντασιακό και συμβολικό επίπεδο, εγκλωβίζοντας μια ολόκληρη κοινωνία σε πολιτικοϊδεολογικές εμμονές και σε μια παρατεταμένη αδράνεια μπροστά στο μέλλον της χώρας και της Ευρώπης. Διαβάζοντας τη «γενιά της δικτατορίας», ο (μεσήλιξ πλέον) αναγνώστης ανακαλεί τις «χαμένες ψευδαισθήσεις» και ανασκαλεύει γόνιμα, μελαγχολικά ενίοτε, ένα «τόσο κοντινό παρελθόν». Ταυτόχρονα όμως, με δεδομένους τους προβληματικούς όρους «φασισμός», «δικτατορία» και «μεταπολίτευση», εγείρονται δύο καίρια ερωτήματα: πρώτον, κατά πόσο η «φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος» επέδρασε καταλυτικά στην ανασυγκρότηση και την έκρηξη του φοιτητικού κινήματος και, δεύτερον, ποια θα ήταν η εξέλιξη του κινήματος διαμαρτυρίας υπό φυσιολογικές συνθήκες κοινοβουλευτικής δημοκρατίας;

Ισως, κάποτε, τα «παιδιά της δημοκρατίας» απαντήσουν πειστικά σε αυτά τα ερωτήματα, αντιμετωπίζοντας με κατανόηση τις αδυναμίες των «παιδιών της δικτατορίας».

Ελληνικά και ξένα ντοκουμέντα

Διαβάστε

Κώστας Κατσάπης, Το «πρόβλημα νεολαία» – Μοντέρνοι νέοι, παράδοση και αμφισβήτηση στη μεταπολεμική Ελλάδα (2013).

Between Marx and Coca-Cola. Youth Cultures in Changing European Societies, 1960-1980, (eds.) Axel Schildt and Detlev Siegfried (2007, ελλ.: 2010).

Mark Kurlansky, 1968. The Year That Rocked The World (2004).

Dany Cohn-Bendit, Reinhard Mohr, 1968 (1988).

Herbert Marcuse, The Onedimensional Man (1964, ελλ.: 1971).

Jürgen Habermas, Protestbewegung und Hochschulreform (1969).

Νίκος Β. Λαδάς, Ημερολογιακές σημειώσεις. 1973-1975 (1989).

James Simon Kunen, The Strawberry Statement. Notes of a College Revolutionary (1968, ελλ.: 1973).

Δείτε

Masculin Feminin. 15 faits précis (Αρσενικό – Θηλυκό), Jean-Luc Godard, Γαλλία 1966 (103΄).

The Strawberry Statement, Stuart Hagman, ΗΠΑ 1970 (109΄).

Woodstock, Michael Wadleigh, ΗΠΑ 1970, (184΄), Director’s Cut 1994 (225΄) – Woodstock 1 & 2. Original soundtrack, LP, ΗΠΑ 1970, 1971.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή