Πολλοί περαστικοί κοντοστέκονται και κοιτάζουν. Στον ισόγειο χώρο της Odyssea στην καρδιά των Εξαρχείων, οι βιτρίνες επιτρέπουν τη θέα προς το εσωτερικό, εκεί όπου βρίσκεται μια στοίβα από σωσίβια. Και η αλήθεια είναι ότι, ακόμα και για τον κάτοικο της Αθήνας, η εικόνα αυτή είναι πλέον οικεία.
Εχει ήδη περάσει μια διετία από τη στιγμή που τα μεγάλα προσφυγικά ρεύματα από τη Συρία στράφηκαν προς τη χώρα μας. Ομως, παρά τη μείωση των προσφυγικών ροών, το πρόβλημα των απορριμμάτων στα νησιά που δέχονται τις προσφυγικές ροές παραμένει: είτε από τα σωσίβια και τις πλαστικές λέμβους που εγκαταλείπονται στα σημεία «εισόδου» ή από τους εκατοντάδες πλέον τόνους κοινών απορριμμάτων, από πρόσφυγες, μετανάστες και όσους μετακινήθηκαν στα νησιά για να ασχοληθούν με τη διαχείρισή τους. Δυστυχώς, μετά αρκετές εξαγγελίες σχετικά με την πρωτοποριακή, εναλλακτική διαχείρισή τους –για την πρώτη κατηγορία– η υπόθεση βρίσκεται εκεί από όπου ξεκίνησε.
Η (αστική, μη κερδοσκοπική εταιρεία) Odyssea είναι μία από τις πρωτοβουλίες που ιδρύθηκαν για να αναλάβουν δράση στο θέμα των απορριμμάτων των προσφυγικών ροών. Ξεκίνησε από δύο νέους ανθρώπους, τον Τζέικ Μέξη και την Ειρήνη Ψηφίδη, που άφησαν τις δουλειές τους στο εξωτερικό για να προσφέρουν. «Η αρχική μας ιδέα, πριν από ένα χρόνο, ήταν να συνεργαστούμε με τις Αρχές ώστε να κάνουμε κάτι προς όφελος της τοπικής κοινωνίας», εξηγεί η κ. Ψηφίδη. «Συναντήσαμε τον αναπλ. υπουργό Περιβάλλοντος Ιω. Τσιρώνη, τον δήμαρχο Λέσβου, προτείνοντας ιδέες, όπως η δημιουργία μιας μικρής βιοτεχνίας που θα έφτιαχνε νέα πράγματα από τα υλικά αυτά. Στην πράξη όμως αποδείχθηκε εξαιρετικά δύσκολο. Οι δομές του κράτους ή του δήμου δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν γρήγορα στο πρόβλημα».
Ενα βασικό ζήτημα ήταν η κοστολόγηση ή μη των σωσιβίων. Ο Δήμος Λέσβου αρνήθηκε να παραχωρήσει δωρεάν τα σωσίβια, υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν πολλά κακά παραδείγματα. «Οταν κάποιος μας προσεγγίζει και ζητάει σωσίβια, ζητώ να μάθω τι τα θέλουν. Αν κάνεις μια “βόλτα” στο Ιντερνετ, θα δεις ότι πολλές οργανώσεις, κυρίως από το εξωτερικό, πήραν σωσίβια και τα πωλούν λ.χ. έναντι 50 ευρώ, ισχυριζόμενοι ότι τα έσοδα θα διατεθούν υπέρ των προσφύγων, κάτι που δεν μπορούμε να ελέγξουμε», λέει ο κ. Γιώργος Κατσανός, αντιδήμαρχος καθαριότητας στη Λέσβο. «Πλέον ζητούμε επίμονα τον προορισμό και τη χρήση και αν αυτός είναι στο εξωτερικό, θέλουμε επίσημη πιστοποίηση από το κράτος. Οταν ήμασταν σίγουροι ότι τα πράγματα θα γίνονταν σωστά, όπως στην περίπτωση μιας εκδήλωσης στην Ευρώπη, δεχθήκαμε να παραχωρήσουμε μεγάλο αριθμό σωσιβίων».
Η Odyssea «μεταφέρθηκε» στη Χίο. «Υπογράψαμε μια σύμβαση με τον δήμο και θα πάρουμε έναντι συμβολικής τιμής 55.000 σωσίβια», λέει η κ. Ψηφίδη. «Στη Χίο θα δημιουργήσουμε ένα χώρο για τη διαλογή των υλικών, το πλύσιμο και τη δεματοποίησή τους και μετά θα μεταφέρονται στην Αθήνα. Τι θα φτιάξουμε; Μια σειρά από βασικά προϊόντα όπως τσάντες, πορτοφόλια, σημειωματάρια. Ηδη κάποια πράγματα φτιάχνονται στα workshops με πρόσφυγες που κάνουμε αυτό το διάστημα στην Αθήνα. Με τα έσοδα θα χρηματοδοτήσουμε μια κινητή ιατροθεραπευτική μονάδα για τα χωριά της Χίου και της Λέσβου, ώστε το κέρδος να επιστρέψει στην τοπική κοινωνία».