Στα ευρωπαϊκά και τα ελληνικά δικαστήρια, όπως όλα δείχνουν, θα ξεκαθαρίσουν οι γκρίζες ζώνες αντισυνταγματικότητας και εφαρμογής των νέων ρυθμίσεων, που γεννήθηκαν μετά τη θύελλα αντιδράσεων για την αρχική επιλογή της κυβέρνησης να επιτρέψει σε πολιτικούς τη συμμετοχή, με προϋποθέσεις, σε εξωχώριες εταιρείες (offshore). Η καινούργια ρύθμιση που αντικατέστησε εκείνη για την οποία προκλήθηκε η αντιπαράθεση μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, επιβάλλει καθολική και με εύρος απαγόρευση σε πολιτικούς (υπουργούς, στελέχη Τοπικής Αυτοδιοίκησης και λοιπούς) να μετέχουν σε εταιρείες στην αλλοδαπή, είτε είναι offshore είτε είναι άλλα σχήματα. Η διάταξη αυτή που πλέον είναι νόμος του κράτους και ισχύει, βάλλεται από νομικούς -ποινικολόγους και συνταγματολόγους- για αντισυνταγματικότητες και για γενικότητες που εμποδίζουν και την εφαρμογή της.
Σύντομα εκτιμάται ότι τα ελληνικά αλλά και τα ευρωπαϊκά δικαστήρια θα κληθούν να κρίνουν τη βιωσιμότητα της ρύθμισης και να αποφανθούν αν οι προβλέψεις της χωράνε στα βασικά της κοινοτικής νομοθεσίας και του ελληνικού Συντάγματος. Σύμφωνα με νομικούς, πάντως, το καθολικό της απαγόρευσης σε πολιτικούς να μετέχουν έστω και με μία μετοχή σε οποιοδήποτε εταιρικό σχήμα της αλλοδαπής, δεν μπορεί να σταθεί σε δικαστικό έλεγχο, καθώς η κοινοτική νομοθεσία απαγορεύει ρητά τον διαχωρισμό ημεδαπών και αλλοδαπών εταιρειών. Επιπλέον επισημαίνεται πως η καθολική απαγόρευση κατοχής μετοχών σε εταιρείες από πολιτικά πρόσωπα στην αλλοδαπή προσκρούει σε βασικές διατάξεις και πλήττει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας.
Από την πλευρά του υπουργείου Δικαιοσύνης, που ανέλαβε και το βάρος των νομοτεχνικών επιλογών για τις ρυθμίσεις, προβάλλεται το επιχείρημα ότι η ρύθμιση που τελικά ψηφίστηκε είναι μεν πιο αυστηρή αλλά είναι βιώσιμη. Η διάταξη, θα δοκιμαστεί στον σωλήνα του δικαστικού ελέγχου, εκείνη που έφερε στη Βουλή ο υπουργός Δικαιοσύνης Νίκος Παρασκευόπουλος, για να καλύψει τις μαύρες τρύπες που άφησε η διάταξη που ίσχυσε μόνον λίγες ημέρες και επέτρεπε σε πολιτικούς να έχουν offshore, συγκεντρώνει τα πυρά και των νομικών.
Ανεξίτηλο αποτύπωμα
«Ο,τι έγινε, έγινε» λένε νομικοί και δικαστές σχετικά με τη διάταξη που έζησε έστω και λίγες ημέρες. Αν τυχόν, επισημαίνουν, υπήρξαν πολιτικοί που είχαν offshore εταιρείες ωφελήθηκαν. Και η κατάργηση της διάταξης δεν αλλάζει το τοπίο. Πάντα, τονίζουν δικαστικές πηγές, ο ευμενέστερος νόμος υπερισχύει έστω και αν έμεινε στη ζωή για λίγες ώρες. Το αποτύπωμα της ρύθμισης, προσθέτουν, είναι ανεξίτηλο.
Για να σβήσει ενδεχόμενες συνέπειες «ξεπλύματος» για παραβάτες πολιτικούς, ο υπουργός Δικαιοσύνης, έφερε -και ψηφίστηκε- μια ρύθμιση που πρόβλεψε ότι στην προκειμένη περίπτωση (με τους πολιτικούς και τις offshore) δεν θα έχει ισχύ η βασικότατη διάταξη (άρθρο 2 του Ποινικού μας Κώδικα), που λέει ότι πάντα ο ευμενέστερος νόμος υπερισχύει. Πώς θα γίνει αυτό στην πράξη; Nομικοί και δικαστές λένε πως μια τέτοια ρύθμιση δεν μπορεί να έχει τύχη. Και ότι στα δικαστήρια δύσκολα θα σταθεί και εύκολα θα καταπέσει.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης από την πλευρά του υπεραμύνεται της ρύθμισης και θεωρεί ότι έπραξε το σωστό για να μαζευτούν οι όποιες συνέπειες «ξεπλύματος» τυχόν παραβατών. Πάντως, η μία διάταξη έφερε την άλλη, με αποτέλεσμα τρεις συνολικά διατάξεις να προκαλέσουν, πέραν της έντονης και σκληρής αντιπαράθεσης, αντιδράσεις από νομικούς και δικαστές που δεν κρύβουν την αντίθεσή τους για τα συγκεκριμένα νομοθετήματα. Πολλοί είναι εκείνοι που μιλούν για νομοθετήματα που ψηφίστηκαν υπό την πίεση της πολιτικής αντιπαράθεσης και προκειμένου να απαντηθούν ερωτήματα για τις πραγματικές στοχεύσεις της κυβέρνησης με τη ρύθμιση που επέτρεπε σε πολιτικούς τη συμμετοχή τους, υπό προϋποθέσεις, σε εξωχώριες εταιρείες.
Αλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που διατάξεις με φανερές αντισυνταγματικότητες ή άλλα «προβλήματα» ψηφίστηκαν και στη συνέχεια κατέπεσαν στα δικαστήρια. Ολοι τώρα περιμένουν εκείνους που θα επιλέξουν να προσφύγουν δικαστικά είτε εδώ -στο ΣτΕ- είτε στην Ε.Ε. και να ζητήσουν να κριθούν οι επίμαχες ρυθμίσεις. Και εκείνη που επιχειρεί να εξαλείψει τις ωφέλειες σε τυχόν παραβάτες πολιτικούς που είχαν offshore και ωφελήθηκαν από τη διάταξη που αποσύρθηκε, αλλά και αυτή που τελικώς ψηφίστηκε και απαγορεύει σε πολιτικούς και συγγενείς τους να έχουν μετοχές εκτός Ελλάδος. Σε κάθε περίπτωση, τα δικαστήρια θα έχουν τον τελευταίο λόγο.