Π. Μπεχράκης: Απαράδεκτο να καπνίζει ο κ. Πολάκης στο υπουργείο

Π. Μπεχράκης: Απαράδεκτο να καπνίζει ο κ. Πολάκης στο υπουργείο

9' 42" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η αλήθεια είναι ότι δίσταζα λίγο να τον ρωτήσω. Ομως η χροιά της φωνής του πνευμονολόγου Παναγιώτη Μπεχράκη, καθηγητή πανεπιστημίου και προέδρου της εθνικής επιτροπής για την καταπολέμηση του καπνίσματος, μαρτυρούσε ότι στο παρελθόν πρέπει να είχε και αυτός τη βλαβερή εξάρτηση. Προσηνής και ανθρώπινος, διαθέτει την κατάλληλη προσωπικότητα για μια τέτοια εκστρατεία σε μια χώρα σαν την Ελλάδα. Εχει το χάρισμα να είναι πειστικός με επιχειρήματα, χωρίς το ηθικολογικό κήρυγμα που κάνει πολλούς πολέμιους του τσιγάρου να γίνονται αντιπαθείς ρήτορες με πύρινα λογύδρια, προκαλώντας το ένστικτο της αντίδρασης. Αντιθέτως, εκπέμπει πάντα ηρεμία και αυτοσυγκράτηση. Και ως λειτουργός της ιατρικής τα τελευταία 46 χρόνια ξέρει καλά την ανθρώπινη ψυχή και τις αδυναμίες της, τις οποίες δεν υποτιμά καθόλου…

Αναρωτιόμουν, λοιπόν, αν ο άνθρωπος που έχει επωμιστεί έναν από τους δυσκολότερους αγώνες στη χώρα μας έχει ο ίδιος την εμπειρία τού να κόψει το τσιγάρο. Και αν ναι, πώς τα κατάφερε. «Καπνίζατε κάποτε;», ρώτησα λίγη ώρα αφότου είχαμε συναντηθεί στο σαλόνι της Αθηναϊκής Λέσχης και περιμέναμε το μεσημεριανό γεύμα.

Με κοίταξε και μου χαμογέλασε: «Και βέβαια. Το σταμάτησα ως ειδικευόμενος στην Παθολογία. Το είχα ξεκινήσει ως μαθητής και είχα φτάσει τα δύο πακέτα την ημέρα. Ενα πρωί πήρα την απόφαση και έκτοτε δεν την αναίρεσα ποτέ, ούτε στις πιο δύσκολες στιγμές μου. Συνέτρεχαν τρεις λόγοι: αφενός, ως γιατρός, είχα αντιληφθεί το τεράστιο κακό που κάνει στον οργανισμό, αφετέρου ετοιμαζόμουν να γίνω πατέρας με την επικείμενη γέννηση της κόρης μου. Υπήρχε όμως και κάτι ακόμα, πολύ σοβαρό. Ηταν η περίοδος της δικτατορίας, στην οποία βέβαια ήμουν απολύτως αντίθετος και αυτή μου η στάση μού είχε προκαλέσει ταλαιπωρίες. Σκέφτηκα λοιπόν τότε πως ένα άψυχο πακέτο είχε γίνει ο δικός μου δικτάτορας. Εξοργίστηκα. Είχα έναν συνταγματάρχη μέσα μου. Το τσιγάρο με διέταζε να σηκωθώ το βράδυ και να οδηγήσω από του Παπάγου μέχρι τους Αμπελοκήπους για να βρω ανοιχτό περίπτερο. Αν δεν ήταν αυτό βάναυσος περιορισμός της ατομικής μου ελευθερίας, τότε τι ήταν; Κάπως έτσι λοιπόν το σταμάτησα».

Γιατί όμως έκανε σκοπό της ζωής του τον πόλεμο κατά του καπνίσματος;

«Ακούστε: Δεν θα μπορούσα να φανταστώ ούτε μία ημέρα της ζωής μου χωρίς την ιατρική, χωρίς να συναντήσω ασθενείς. Από τότε που ήμουν παιδί, δεν μου πέρασε από το μυαλό να κάνω άλλο επάγγελμα, δεν αμφιταλαντεύτηκα ποτέ. Αγαπώ με πάθος τη δουλειά μου, την οποία υπηρέτησα μέσα από την παθολογία, την πνευμονολογία και την εντατικολογία. Δεν θα την άλλαζα με τίποτα, ούτε μετάνιωσα για την ειδικότητα που διάλεξα, και το λέω αυτό έχοντας το πολύ δυσάρεστο καθήκον να λέω τρεις και τέσσερις φορές την εβδομάδα στον γονιό, τον αδελφό, το παιδί ενός αρρώστου ότι αυτός πάσχει από καρκίνο του πνεύμονος. Μια ασθένεια απολύτως προκλητή που στερεί άδικα την καλή υγεία αλλά και τη ζωή από εκατομμύρια άτομα στον πλανήτη. Δεν είναι παράλογο να ζούμε σε μια εποχή όπου υπάρχει τέτοια πρόοδος και να χάνουμε τόσους συνανθρώπους μας έτσι; Σε αυτούς που υποφέρουν προσθέστε και πολλές περιπτώσεις όπου τα προβλήματά τους ξεκίνησαν εξαιτίας του παθητικού καπνίσματος. Ολα αυτά με έκαναν να ασχοληθώ με την αντικαπνιστική εκστρατεία, να το πάρω προσωπικά. Να μη θέλω να το βάλω κάτω με τίποτα. Οσο και αν πιστεύουμε ότι έχουμε κάνει προόδους στην πρόληψη, έχουμε μείνει πολύ πίσω».

Η ιατρική δεν αλλάζει

Αφήνουμε την ήρεμη σάλα με τους καναπέδες και τις πολυθρόνες για να πάμε να γευματίσουμε στα ενδότερα. Τον ρωτώ αν έχει αλλάξει η ιατρική από τότε που ήταν φοιτητής. «Η αντίληψη της ιατρικής είναι μία και δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξει. Εννοώ τη μέριμνα και τον σεβασμό προς τον ασθενή, την πίστη στον όρκο του Ιπποκράτη, τις ηθικές αρχές, την απόλυτη εφαρμογή των κανόνων της επιστήμης. Ο στόχος μας είναι πάντοτε να προάγεται η δημόσια και η ατομική υγεία. Αυτό πάντως που θα επεσήμαινα ως διαφορετική αντιμετώπιση, αυτό που μεταβόλισε η ιατρική τις τελευταίες δεκαετίες, είναι η βαρύτητα που δίνουμε στην πρόληψη. Οι γιατροί ξέρουν ότι είναι πια πολύ αργά όταν εμφανιστεί ένας άνθρωπος με σοβαρά θέματα στο ιατρείο. Εχει ήδη γίνει η καταστροφή. Η ενημέρωση, η πρόληψη, η πρωτοβάθμια φροντίδα είναι πλέον πολύ σημαντικές και αυτό το αντιλαμβανόμαστε όλοι. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για το κάπνισμα. Εκεί παίζεται η μάχη».

Εκκολαπτήρια καπνιστών τα σχολεία και οι καφετέριες

Στο τραπέζι μάς σερβίρουν μια δροσερή σαλάτα. Σε λίγο καταφθάνουν και τα πιάτα μας. Ξαναπιάνουμε τη συζήτηση για την πρόληψη:

«Κάθε φορά που μπαίνει ένας καπνιστής στο ιατρείο μου, έχω μάθει να βλέπω στο πρόσωπό του έναν έφηβο, που κάποιος του έβαλε ένα τσιγάρο στο στόμα όταν ήταν 15-16 χρόνων. Τα σχολεία και οι καφετέριες παραμένουν ακόμα τα εκκολαπτήρια των καπνιστών. Συνήθως οι Ελληνες αρχίζουν να καπνίζουν για τους ίδιους λόγους στην ίδια ηλικία. Αυτή είναι η έναρξη, η ρίζα του προβλήματος. Πώς όμως μπορείς να πείσεις κάποιον αργότερα, στα 20 του, στα 30, 40, 50 να σταματήσει; Είμαι ο επιστημονικός υπεύθυνος για ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα διακοπής του καπνίσματος. Θεωρώ ότι οι ξένοι συνάδελφοι μου εμπιστεύτηκαν αυτή τη θέση διότι ανήκω σε εκείνους που πιστεύουν ότι ο κάθε άνθρωπος βάζει τέρμα στην εξάρτηση αυτή για διαφορετικούς λόγους. Αλλιώς πρέπει να μιλήσεις στον έφηβο, αλλιώς στον νεαρό, αλλιώς στη νέα γυναίκα που θα γίνει μητέρα, αλλιώς στον μεσήλικα που πάσχει από διαβήτη ή από καρδιολογικό νόσημα. Μέχρι σήμερα η πρακτική για την παύση του καπνίσματος ήταν πανομοιότυπη για όλους λες και μπορείς να ανοίξεις με ένα κλειδί όλες τις πόρτες. Αυτό ήταν ένα μεγάλο λάθος και τώρα πια έχουμε υιοθετήσει την εξατομικευμένη αντιμετώπιση σε κάθε περίπτωση. Για να αφήσουμε πίσω τον γενικό κανόνα και να κάνουμε ένα πρώτο βήμα προς το άτομο που θέλει να σταματήσει να καπνίζει πρέπει να το εντάξουμε σε μια συγκεκριμένη ομάδα.

Ετσι έχουμε αναπτύξει πλέον διαφορετική προσέγγιση για τον έφηβο από αυτήν που θα έχουμε σε έναν εξηντάρη. Αυτή τη στιγμή για πρώτη φορά πανευρωπαϊκώς, με δική μου εισήγηση, παράγουμε συγκεκριμένες οδηγίες διακοπής για κάθε ομάδα, κάτι που δεν είχε ξαναγίνει ποτέ. Το ερώτημα λοιπόν του πώς διακόπτουμε το κάπνισμα παραμένει εξαιρετικά σύνθετο και θέλει την αρωγή και την πρόοδο της επιστήμης για να απαντηθεί πλήρως και κυρίως αποτελεσματικά», υπογραμμίζει ο Παναγιώτης Μπεχράκης.

Μου εξηγεί ότι μία από τις λανθασμένες ιδέες που έχουν επικρατήσει είναι πως επειδή προχωράει η έρευνα και η τεχνολογία, θεωρούμε ότι έχει συμπαρασύρει και την πρόληψη σε θέματα δημόσιας υγείας. «Οταν λέω ότι έχουμε μείνει πίσω, αυτό ακριβώς εννοώ. Οτι έχουμε στα χέρια μας πολύ χρήσιμα εργαλεία που δεν έχουμε επιστρατεύσει στον αγώνα μας και αυτά θα μας δώσουν στοιχεία για το πώς πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά».

Ποιοι πρωθυπουργοί και υπουργοί ήταν πρόθυμοι να κάνουν κάτι…

Σύμφωνα με τις έρευνες το ποσοστό των συμπατριωτών μας που είναι καπνιστές ανέρχεται στο 27% σε άτομα άνω των 15 ετών. Σε αυτούς πρέπει να προσθέσουμε ακόμα 5,5% που είναι ευκαιριακοί καπνιστές.

Μιλάμε δηλαδή για μια διόλου ευκαταφρόνητη ομάδα του πληθυσμού, που αν ψήφιζε, θα μπορούσε να βγάλει και κυβέρνηση! Δεν τον πιάνει δέος που πρέπει να πείσει εκατομμύρια Ελλήνων να μην καπνίζουν; «Μα εδώ είναι το λάθος!» μου λέει. «Ποτέ δεν πρέπει να διαχωρίζει κανείς τους καπνίζοντες από τους μη καπνίζοντες. Διαφορετικά γεγονότα, ακόμα και ο τυχαίος παράγοντας, κάνουν κάποιον να αρχίσει αυτή τη συνήθεια. Δεν σημαίνει ότι είναι χειρότερος από τους άλλους, ή πιο αδύναμος χαρακτήρας. Το κάπνισμα είναι εξάρτηση, είναι πρέζα. Σε κάθε εξάρτηση τη δόση δεν την κανονίζει ο χρήστης, αλλά η ουσία. Εχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί ένα πακέτο έχει μέσα 20 τσιγάρα; Διότι τόση είναι η μέση ημερήσια δόση! Η κατάσταση, πάντως, στην Ελλάδα δεν είναι τόσο κακή όσο πιστεύουμε. Υπάρχει σημαντικότατη μείωση των καπνιστών στην ηλικιακή ομάδα από 24 ετών και κάτω της τάξης του 33% και αυτό διότι η δουλειά που έχουμε κάνει στα σχολεία με ένα μεγάλο πρόγραμμα σε ολόκληρη την Ελλάδα έχει αρχίσει να αποδίδει. Οι ηλικιωμένοι, άνω των 65 ετών καπνίζουν μόνον σε ποσοστό 14%. Συνεπώς το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι μεσαίες ηλικίες. Εκεί είναι η μεγάλη μάχη…».

Σπεύδω να ρωτήσω εάν η ανακοινωθείσα αύξηση στην τιμή του πακέτου θα βοηθήσει ουσιαστικά στην καταπολέμηση. «Είναι αστεία! Στοχεύει στην αύξηση των κερδών του κράτους όχι στην καταπολέμηση. Εχουμε κάνει έρευνα με τους καλύτερους οικονομολόγους διεθνώς. Μια αύξηση άνω των δύο ευρώ στο πακέτο θα μείωνε τους καπνιστές κατά 300.000 και θα έφερνε και χρήμα στα κρατικά ταμεία. Καταλαβαίνετε το κέρδος στη δημόσια υγεία. Θα πει κανείς ότι με τέτοια αύξηση θα είχε γίνει επανάσταση στην Ελλάδα. Λάθος! Σύμφωνα πάλι με έρευνες ο Ελληνας συμφωνεί στην αύξηση αν ξέρει ότι μέρος των κερδών θα καταλήξει στον ΕΟΠΥΥ. Υπάρχουν χώρες όπου το αντίτιμο είναι τόσο υψηλό, που το σκέφτεσαι πολύ προτού αγοράσεις και αυτό πιστεύω ότι είναι μια απόφαση που δείχνει πραγματική πολιτική βούληση από την μεριά μιας πολιτείας γι να καταπολεμήσει το κάπνισμα».

«Το δικό μας κράτος δεν έχει πάρει ποτέ σκληρές αποφάσεις διότι έχει έναν παραδοσιακό έρωτα με την καπνοβιομηχανία και το δηλώνω χωρίς περιστροφές. Εχω μιλήσει σχεδόν με όλους τους Ελληνες πολιτικούς που έχουν αναλάβει πόστα σε θέματα δημόσιας υγείας. Στα λόγια είναι μαζί μου, στις πράξεις όχι. Από πρωθυπουργούς πιο πρόθυμοι να κάνουν κάτι ήταν ο Κώστας Καραμανλής και ο Γιώργος Παπανδρέου. Από υπουργούς ο Δημήτρης Αβραμόπουλος και η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου έδειξαν πραγματική αποφασιστικότητα και πυγμή για τον αντικαπνιστικό νόμο, ο οποίος εν τέλει δεν εφαρμόζεται. Και αναρωτιέμαι πώς θα εφαρμοστεί όταν ο ίδιος ο σημερινός αναπληρωτής υπουργός Υγείας, ο κ. Πολάκης καπνίζει δημοσίως μέσα στο υπουργείο; Είναι εντελώς απαράδεκτο. Οχι μόνον δεν έχει κάνει το παραμικρό για την πάταξη του καπνίσματος αλλά υπεραμύνεται της βλαβερής αυτής εξάρτησης. Δίνει το παράδειγμα! Και δεν είναι ο μόνος! Βουλευτές καπνίζουν μέσα στη Βουλή, στρατηγοί μέσα στα στρατόπεδα ακόμα και στα νοσοκομεία γιατροί κάνουν το ίδιο. Μα είναι εικόνα την οποία εισπράττει ο μέσος Ελληνας για τους κανόνες της δημόσιας ζωής, για το πρότυπο της ηγεσίας; Ακούω συχνά ότι αν εφαρμοζόταν ο αντικαπνιστικός νόμος τότε όλοι οι συμπολίτες μας θα έπρεπε να έχουν από πίσω τους έναν αστυνομικό για να συμμορφωθούν. Δεν ισχύει καθόλου. Ακόμα και οι Τούρκοι εφήρμοσαν τον νόμο διότι υπήρξε πολιτική βούληση», τονίζει ο καθηγητής που θεωρεί ότι ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα από τη μη εφαρμογή είναι οι επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος: «Παντού, σε κέντρα διασκέδασης, σε καφετέριες και σε εστιατόρια ακόμα και σε χώρους εργασίας μια έγκυος γυναίκα ή ένας ασθματικός αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα. Σας φαίνεται λογικό αυτοί οι άνθρωποι να μην μπορούν να έχουν κοινωνική ζωή; Εξάλλου ακόμα και οι ίδιοι οι καπνιστές δηλώνουν θυμωμένοι από το γεγονός ότι δεν εφαρμόζονται οι κανόνες». Ο ίδιος τονίζει:

«Δεν είναι καθόλου τυχαίο, πάντως, ότι στη χώρα μας το λόμπι της καπνοβιομηχανίας συναποφασίζει στη χάραξη των πολιτικών που αφορούν τον καπνό. Και αυτό γίνεται συχνά πίσω από το πρόσχημα ότι η Ελλάδα είναι μια καπνοπαραγωγός χώρα. Ας το ξεκαθαρίσουμε και αυτό μια και καλή: Ας διαχωρίσουμε την παραγωγή από την κατανάλωση καπνού. Η μία μπορεί να φέρει οικονομικά οφέλη στη χώρα, η άλλη τη βλάπτει σε κάθε επίπεδο. Το ότι έχουμε καπνά, δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε εμείς οι καπνιστές τους». Αποχαιρετιστήκαμε με εγκαρδιότητα. Εφυγα με την πεποίθηση ότι όσα στραβά και να συμβαίνουν στην Ελλάδα, καμιά φορά βρίσκεις τον κατάλληλο άνθρωπο στην κατάλληλη θέση…

Η συνάντηση

Γευματίσαμε στην Αθηναϊκή Λέσχη, η οποία είναι μη προσβάσιμη σε μη μέλη. Φάγαμε νοστιμότατη γλώσσα και ψητά λαχανικά μαζί με φρέσκια σαλάτα. Ηπιαμε δύο ποτήρια λευκό κρασί και στο τέλος απολαύσαμε παγωτό. Τον λογαριασμό ανέλαβε ο Παναγιώτης Μπεχράκης, ο οποίος είναι χρόνια μέλος στη Λέσχη.

Oι σταθμοί του

1945

Γεννιέται στην Αθήνα.

1963

Εισάγεται στην Ιατρική Σχολή Αθηνών.

1974

Αποκτά ειδικότητα Παθολογίας.

1976

Ειδικεύεται στην Πνευμονολογία.

1985

Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών.

1987

Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Μαγκίλ του Καναδά.

1991

Εκλέγεται αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

1994

Eιδικεύεται στην Εντατικολογία.

2009

Αναπληρωτής καθηγητής Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Προεδρία του European Network Smoking Prevention.

2015

Ιδρυτής και διευθυντής του Institute of Public Health, στο American College of Greece.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή