Αισθάνομαι το μέλλον το δικό μου, της γενιάς μου, να γίνεται ολοένα και πιο σκοτεινό στην Ελλάδα, αλλά και το ευρωπαϊκό κοινό μέλλον μας, ως Ευρωπαίοι πολίτες, να δέχεται απειλές…
Γεννήθηκα στα μέσα της δεκαετίας του 1970, έναν χρόνο μετά την πτώση της δικτατορίας, και ανήκω στη γενιά Χ, όπως οι ειδικοί την αποκαλούν, και είχαμε την τύχη να ζήσουμε την εμφάνιση των προσωπικών Η/Υ, του Διαδικτύου και του «έξυπνου» κινητού τηλεφώνου αλλά και να βιώσουμε την αλλαγή της χιλιετίας και του εθνικού νομίσματος. Ολα αυτά ακούγονται σπουδαία και είναι πράγματι, διότι αφενός σηματοδοτούν τεχνολογική, επιστημονική εξέλιξη και πρόοδο στην Ε.Ε. και αφετέρου σημαίνουν τη βελτίωση και αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης για τις νεότερες γενιές. Στη συνέχεια ήρθε η γενιά Υ ή η γενιά του Διαδικτύου (millennials) και… η Ελλάδα της επτάχρονης κρίσης. Ποιο είναι λοιπόν το μέλλον στην Ελλάδα για τη δική μου γενιά και τη γενιά Υ, που φαίνεται να είμαστε αυτές οι γενιές που πρέπει να βρούμε λύσεις εξόδου από την κρίση και κυρίως να τις υλοποιήσουμε;
Προσωπικά έχω ζήσει και εργαστεί σε Αγγλία και Αμερική για περίπου έξι χρόνια και επέστρεψα στην Ελλάδα πριν από ενάμιση χρόνο. Στην ερώτηση αν θα έμενα στο εξωτερικό περισσότερο, και ιδιαίτερα τώρα με την κρίση, απαντώ ναι. Αυτή είναι η πραγματικότητα με χιλιάδες Ελληνες επαγγελματίες και επιστήμονες που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό τα τελευταία πέντε χρόνια, και το φαινόμενο δείχνει να γενικεύεται ανάμεσα στα νεότερα άτομα. Το φαινόμενο έχει ήδη αναδειχθεί με τον όρο «διαρροή ή εξαγωγή» εγκεφάλων (Brain Drain) και συχνά γράφονται άρθρα, γίνονται ομιλίες ή αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για την αναχαίτιση του κύματος εξόδου από την Ελλάδα αυτού του ανθρώπινου κεφαλαίου και την αντιστροφή της τάσης.
Ο Σεφέρης, αφού έζησε στη Γαλλία, σημείωσε στο πεζό του «Εξι νύχτες στην Ακρόπολη», γραμμένο στη δεκαετία του 1920, τα εξής λόγια ως απόσπασμα μιας φιλικής επιστολής: «…Συχνά θυμούμαι το πάθος που σε είχε πιάσει να γυρίσεις. Δεν ήθελες να ακούσεις κανέναν. Ελεγες πως δεν υπάρχει σωτηρία, πως σου λείπει το χώμα. Ομως το χώμα υπάρχει εκεί που μπορούμε να δουλέψουμε, νομίζω. Εδώ είμαι ξένος κι όμως ελπίζω κάτι να κάνω. Πώς να γίνει αυτό στην Ελλάδα όπου καταστρέφουν τα πάντα σαν τις ακρίδες;…».
Στη σημερινή Ελλάδα και στο χώμα της, όπου δεν μπορούμε να δουλέψουμε, μπορούμε να αντιστρέψουμε το φαινόμενο «εξαγωγής» μυαλών;
Οταν αποφάσισα να φύγω για το εξωτερικό, αρχικά για την Αγγλία και πιο πρόσφατα για την Αμερική, οι σπουδές σε ένα ξένο ίδρυμα, οι προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης μαζί με υψηλότερους μισθούς αλλά και η ζωή σε μια ξένη και οργανωμένη με αναπτυγμένους θεσμούς και λογοδοσία χώρα ήταν οι ιδιαίτεροι λόγοι που συνυπολόγισα.
Το αίτημα για επιστροφή των Ελλήνων του εξωτερικού, της γενιάς μου ή της νεότερης, πίσω στην Ελλάδα και για προσφορά της εμπειρίας τους γίνεται ολοένα και πιο επιτακτικό. Για να είναι πιο αποτελεσματική μια τέτοια έκκληση, ας διαβάσουμε μια πιθανή εθνική «αγγελία». Η κάλυψη των επιθυμητών προσόντων θα κέντριζε το ενδιαφέρον των Ελλήνων που έφυγαν για επαναπατρισμό.
Τα προαπαιτούμενα; Ζητείται επειγόντως νέο σύνταγμα με ισχυρούς θεσμούς και αξιοκρατία. Ζητείται επειγόντως η αποκατάσταση της ομαλότητας, της κανονικότητας και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ζητείται ακόμη ένα οργανωμένο σχέδιο μετανάστευσης, με στοχευμένα κίνητρα, σε νέα ζευγάρια ή νέους/νέες επιστήμονες και από το εξωτερικό, Ελληνες ή μη, προς την ελληνική περιφέρεια για δημιουργία νέων επιχειρήσεων, κυρίως τουρισμού και αγροτικής παραγωγής.
Ζητούνται επειγόντως νέοι και νέες που θα ιδρύσουν νέα πολιτικά κόμματα και θα αποτελέσουν έναν πυρήνα ανανεωτών πολιτικών που δεν φοβούνται τη δουλειά, θα θέτουν στόχους και στρατηγική και θα λειτουργούν ομαδικά σε συνθήκες αβεβαιότητας και διεθνών προκλήσεων.
Ζητείται απαραίτητα νέο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα με προγράμματα επιχειρηματικότητας, καινοτομίας και δεξιοτήτων για τον 21ο αιώνα, από το δημοτικό, ανάμειξη των επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση του σχολείου και στον επαγγελματικό προσανατολισμό, μέσω της εταιρικής ευθύνης τους, ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία των μαθημάτων, μεγαλύτερη διεθνοποίηση των ελληνικών ΑΕΙ και ΤΕΙ, οργανωμένα προγράμματα εθελοντισμού από μαθητές και φοιτητές, προγράμματα ενδοσχολικά επιμόρφωσης γονέων από χαμηλά οικονομικά και κοινωνικά στρώματα…
Ζητούνται επειγόντως ειδικές ζώνες επιχειρηματικότητας και ανοιχτά πάρκα καινοτομίας, δημόσια και ιδιωτικά, με φορολογικά, χρηματοδοτικά, εργασιακά προνόμια για τη σύσταση καινοτόμων επιχειρήσεων, βιομηχανικών εξαγωγικών μονάδων, έρευνας και μάθησης.
Ζητείται, τέλος, η «εκδίωξη» της κρίσης. Για περισσότερες πληροφορίες ρωτήστε την Ελλάδα…
* Ο κ. Κωνσταντίνος Δήμας είναι Δάσκαλος