Η θέα προς το Μικρολίμανο από τα παράθυρα και την ταράτσα αυτού του πυργόσπιτου στον Πειραιά προκαλεί ευφορία. Ιδίως όταν φυσάει βοριάς και ο ορίζοντας είναι καθαρός και η θάλασσα ασπρογάλανη. Μια τέτοια μέρα ξεναγήθηκα στο γοητευτικό σπίτι του 1897, που αρχικά ανήκε στον ζωγράφο Γεώργιο Ροϊλό (1867-1928). «Χτίστηκε μαζί με το αντίστροφο, ίδιο διπλανό του κτίριο, που ανήκε στον φίλο του Σ. Κωνσταντινίδη», με πληροφορεί ο Νικόλαος Ντόριζας, ο αρχιτέκτων που ανέλαβε την αποκατάσταση του κτιρίου.
Είναι σπάνιο να βλέπει κανείς δίδυμα κτίρια, και τα κίτρινα πυργόσπιτα στην κορυφή του λόφου, κοντά στον Ιστιοπλοϊκό Ομιλο, είναι ελκυστικό θέαμα. Μόνο όμως το σπίτι που συνδέεται με τον Ροϊλό έχει αποκατασταθεί. Ανήκει πλέον σε ναυτιλιακή εταιρεία με έδρα το Λονδίνο. «Είναι ασυνήθιστη στον αθηναϊκό νεοκλασικισμό η κατασκευή δύο κτιρίων σε καθρέπτη, πόσο μάλλον που έχει επιλεγεί ως μορφολογία ένας πρώιμος εκλεκτισμός με στοιχεία πυργοειδή που παραπέμπουν σε βορειοευρωπαϊκή αρχιτεκτονική», λέει ο Νικόλαος Ντόριζας. Στο εσωτερικό του κτιρίου εντυπωσιάζει η διατήρηση των πρωτότυπων στοιχείων. Tα δάπεδα, τα πλακάκια, οι πόρτες, η σκάλα, οι οροφογραφίες και τα γύψινα έχουν συντηρηθεί. «Ως αρχιτέκτων», λέει ο κ. Ντόριζας, «η εμπειρία της αναστήλωσης ενός τόσο ξεχωριστού κτιρίου –παρά τη μεγάλη γραφειοκρατία των κρατικών εγκρίσεων– ήταν μια εμπειρία εξαιρετική».
Θετική συγκυρία να έχουμε στην ξενάγηση τον απόγονο του ζωγράφου, τον κ. Παναγιώτη Ροϊλό, καθηγητή Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Νεοελληνικών Σπουδών, κάτοχο της έδρας «Γιώργος Σεφέρης» στο Harvard.
«Γνώριζα ότι ο Γεώργιος Ροϊλός έζησε στον Πειραιά, αλλά ποτέ δεν επεδίωξα να ταυτίσω την οικία του», σημειώνει. «Στο μυαλό μου τον είχα συνδέσει περισσότερο με τις ευρωπαϊκές πόλεις όπου είχε σπουδάσει και δουλέψει (Μόναχο, Λονδίνο, Λίβερπουλ, Παρίσι) και βέβαια με την Αθήνα, όπου ήταν καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών».
Το πυργόσπιτο είναι τυπικό της προαστιακής αρχιτεκτονικής της μπελ επόκ. Ο κ. Νικόλαος Ντόριζας μας πληροφορεί πως «το κτίριο μπορούμε να το εντάξουμε στην τυπολογία των εξοχικών κτιρίων του Πειραιά, του Νέου Φαλήρου αλλά και της Κηφισιάς, πολλά από τα οποία έχει συνθέσει ο Ernst Ziller και τα οποία έχουν “γραφικά” χαρακτηριστικά, σε αντιδιαστολή με τον αυστηρό νεοκλασικισμό που κυριαρχούσε στα καθαρά αστικά κτίρια».
Το εσωτερικό αναδεικνύει (και ως κάτοψη) την καθημερινότητα και την αισθητική του 1900 και τις μετέπειτα εξελίξεις. Το 1923, το κτίριο μεταβιβάζεται στον ναυτιλιακό πράκτορα Ανδρέα Αναγνωστόπουλο και το 1936 γίνεται η επέκταση της βορινής πτέρυγας. Μπορεί κανείς να φανταστεί τον Γεώργιο Ροϊλό τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα. «Την οικία του στο Μικρολίμανο, κάθε φορά που επισκεπτόμουν την περιοχή, τη θαύμαζα από μακριά, χωρίς να είμαι ενήμερος της ιστορίας της, ως ένα έξοχο και περίβλεπτο δείγμα παλαιάς αρχοντικής αρχιτεκτονικής», λέει ο κ. Παναγιώτης Ροϊλός. «Οταν, τύχη αγαθή, ξεναγήθηκα στο επιβλητικό αυτό πυργόσπιτο του Πειραιά, οι μεγάλοι χώροι του, με τα αυθεντικά κυπαρισσένια πατώματα και το άπλετο φως τους, αυθόρμητα έφεραν στη μνήμη μου μια σχετικά νεανική φωτογραφία του ζωγράφου: καθισμένος σε μια άνετη πολυθρόνα σε ένα σχεδόν άδειο δωμάτιο, με δυο-τρία αγνώστου ταυτότητας μικροαντικείμενα στο ξύλινο δάπεδο (προφανώς εργαλεία της δουλειάς του), ατενίζει με μια μάλλον μποέμικη αποστασιοποίηση τον φακό. Στον τοίχο του μεγάλου δωματίου δεσπόζει ένας πίνακας με κάποια, αν διακρίνω καλά, πολεμική σκηνή: ως πιθανός τίτλος του “εν φαντασία και λόγω” ακατανίκητα μου υποβάλλεται
“Μελέτη για τη μάχη των Φαρσάλων, εν αναμονή θεάσεως Αλεξανδρινής, θέρος του 1901”».