Ας αρχίσουμε από τα βασικά: Υφίσταται στην πραγματική ζωή «Αθηναϊκή Ριβιέρα» ή πρόκειται για μία ακόμα συλλογική φαντασίωση που προσπαθούμε να «πουλήσουμε» και εκτός Ελλάδος τα τελευταία χρόνια, «παρασύροντας» έτσι και τους λιγοστούς ξένους επισκέπτες μας που πείθονται από τις διαφημιστικές καμπάνιες του ΕΟΤ και άλλων τουριστικών φορέων;
Η λέξη, κατ’ αρχάς, έχει ιταλική καταγωγή, σημαίνει σε ελεύθερη μετάφραση «ακτή» ή «ακτογραμμή» και έχει σημείο αναφοράς μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή της Μεσογείου από τις Κάννες μέχρι την πόλη Λα Σπέτσια της βόρειας Ιταλίας. Συγκεντρώνει, δε, ορισμένα πολύ τυπικά χαρακτηριστικά, όπως δημοφιλείς παραλίες, κοσμικά ξενοδοχεία και μια ιδιαίτερη κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα, συνώνυμη της μεσογειακής ευμάρειας και ικανή να προσελκύσει τουρίστες από κάθε γωνιά του κόσμου.
Αλλά έχουμε κάτι τέτοιο στην Αθήνα; Oχι ακριβώς. Παρ’ όλα αυτά, διαθέτουμε το βασικό: την ακτογραμμή, τη «ριβιέρα». Μερικά συναρπαστικά χιλιόμετρα παραλιακής ζωής, από τον Πειραιά μέχρι και τη Βουλιαγμένη, κάτι που δεν συναντάς σε καμιά άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα και το οποίο θεωρητικά θα έπρεπε να είναι η ατμομηχανή της αθηναϊκής τουριστικής βιομηχανίας. Αντ’ αυτού, έχουμε ένα, κατά βάση, κατακερματισμένο και υποβαθμισμένο τοπίο με καταπατημένες εκτάσεις, αισθητική αναρχία, αυθαιρεσίες κάθε είδους και ορισμένες αποσπασματικές νησίδες με οργανωμένες ζώνες πρασίνου, περιπάτου, αναψυχής και τουριστικής ανάπτυξης που συνάδουν με το χαρακτηρισμό «Ριβιέρα».
Από αυτή την άποψη, ο Δήμος Παλαιού Φαλήρου έχει διανύσει μεγάλη απόσταση προς τη σωστή κατεύθυνση. Η παραλιακή ζώνη που εμπίπτει στα διοικητικά του όρια (συνοπτικά από τον Μπάτη και τον Φλοίσβο μέχρι το γήπεδο του Τάε-Κβο-Ντο και το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος) έχει μεταμορφωθεί τα τελευταία χρόνια με τρόπο εντυπωσιακό. Σειρά διαδοχικών παρεμβάσεων μετέτρεψαν πρόχειρες χωματερές ή εντελώς αφρόντιστους δημόσιους χώρους σε ζώνες πρασίνου, αναψυχής και άθλησης. Με τόση ενεργητικότητα και αφοσίωση στην ανάπλαση του παραλιακού μετώπου, ήταν αναμενόμενο ο νυν δήμαρχος του Παλαιού Φαλήρου Διονύσης Χατζηδάκης να κερδίσει τέσσερις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις αλλά και τον πανευρωπαϊκό τίτλο του «Local Leader of the Year» (Τοπικός Ηγέτης της Χρονιάς). Τον συναντάω σε ένα ακόμα εργοτάξιο με θέα τη θάλασσα, δίπλα στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Ο μικρός λόφος έκτασης 22 στρεμμάτων, μια χωμάτινη αλάνα με σκουπίδια, «πρασινίζει» με γκαζόν και μικροσκοπικά δέντρα.
«Η μεγάλη μας αγωνία είναι να “πιάσουν” τα δέντρα, δεδομένης της εποχής», μου λέει. Από την κορυφή του λοφίσκου μπορεί κανείς να εποπτεύσει τις πιο σημαντικές παρεμβάσεις του δήμου: το νέο κλειστό γυμναστήριο της πόλης χωρητικότητας 1.200 θεατών που αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου, την πρότυπη παιδική χαρά για ΑμεΑ έκτασης 14 στρεμμάτων και πιο νότια το αναμορφωμένο πάρκο Φλοίσβου, τον Παιδότοπο (ο μεγαλύτερος στα Βαλκάνια, έκτασης 13 στρεμμάτων) και τον πρότυπο Βοτανόκηπο. Καταλυτικός παράγοντας για την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής υπήρξε η αξιοποίηση της Μαρίνας Φλοίσβου και η παραχώρησή της σε ιδιώτη επενδυτή (LAMDA Flisvos Marina Α.Ε.). Η αναβάθμιση της μαρίνας και οι συμπληρωματικές παροχές (καφέ, εστιατόρια, καταστήματα) έδωσαν ζωή και εκτόνωσαν μέρος της επιθυμίας των Αθηναίων για ποιοτική έξοδο στην παραλία.
Με ιδίους πόρους
Ρωτάμε τον δήμαρχο Παλαιού Φαλήρου πώς κατόρθωσε να υπερβεί τα εμπόδια που συνήθως επικαλούμαστε όλοι οι υπόλοιποι για να ανεχόμαστε τόσες δεκαετίες την παρακμιακή συνθήκη της αθηναϊκής παραλίας. «Η αξιοποίηση και η αναβάθμιση του Παραλιακού Μετώπου έγινε εφικτή γιατί καταφέραμε να κρατήσουμε τον δήμο μας οικονομικά όρθιο, επιτυγχάνοντας σήμερα πλεόνασμα μεγαλύτερο των 7 εκατ. ευρώ και χρηματοδοτώντας εν πολλοίς το μεγάλο τεχνικό πρόγραμμά μας με ιδίους πόρους. Επίσης αξιοποιήσαμε στο έπακρο την εξασφάλιση πόρων από τα αρμόδια υπουργεία, την περιφέρεια Αττικής, τα ευρωπαϊκά προγράμματα και διακριθήκαμε για τις επιδόσεις μας και τη δράση μας τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο». Ο κ. Διονύσης Χατζηδάκης δηλώνει υπερήφανος γιατί η δημοτική του αρχή κατάφερε να παρέμβει με θετικό τρόπο σε έργα όπως η διαμόρφωση του χώρου της Ριζαρείου Σχολής και της Μαρίνας του Φλοίσβου.
«Αποτρέψαμε χρήσεις και παρεμβάσεις που θα επιβάρυναν το φαληρικό τοπίο, όπως για παράδειγμα την κατασκευή ξενοδοχείου 12 ορόφων. Ταυτόχρονα πετύχαμε την παραχώρηση και τη διάθεση στον δήμο όλων των εκτάσεων που ανήκαν έως τότε σε διάφορους φορείς (Ολυμπιακά Ακίνητα, Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης), ενοποιώντας έτσι την παραθαλάσσια ζώνη της πόλης και δημιουργώντας έναν μεγάλο και ποιοτικό πόλο αναψυχής και χαλάρωσης». Στις βασικές αρχές των δημοτικών πρότζεκτ εντάσσει ο δήμαρχος Παλαιού Φαλήρου τον αδιαπραγμάτευτα δημόσιο χαρακτήρα των νέων υποδομών, καθώς και τη μη λειτουργία κέντρων διασκέδασης και διάφορων άλλων οχλουσών χρήσεων που θα υποβάθμιζαν και θα επιβάρυναν το περιβάλλον.
Πάντως, ο κ. Διονύσης Χατζηδάκης δεν είναι πολύ αισιόδοξος ως προς το στοίχημα της Αθηναϊκής Ριβιέρας. «Την Αθηναϊκή Ριβιέρα θα τη συζητάμε για πολλά χρόνια ακόμα, γιατί έχει πολλά προβλήματα στην υλοποίησή της (καταπατήσεις, ιδιοχρησίες, μακροχρόνιες μισθώσεις, ατομικές ιδιοκτησίες στον αιγιαλό, κ.λπ.), που κατά τη γνώμη μου και με το ρυθμό που κινείται η ελληνική Δικαιοσύνη την καθιστούν όνειρο απατηλό. Ελπίζω να είμαι εν ζωή για να δω την αξιοποίηση και την ολοκλήρωσή της».
Τα τέσσερα πρότζεκτ που αλλάζουν το παράκτιο μέτωπο
ΕΛΛΗΝΙΚΟ
Τα επόμενα χρόνια, και με αφετηρία το 2017, θα υλοποιηθεί η μεγαλύτερη αστική ανάπλαση που είδε το Λεκανοπέδιο της Αττικής και η πρωτεύουσα μετά το 1974. Αφορά στις εγκαταστάσεις του παλαιού αεροδρομίου, συνολικής έκτασης 6.200 στρεμμάτων. Το επενδυτικό σχέδιο της κοινοπραξίας Global Investment Group (Lamda Development, Al Maabar, Fosun), που πήρε πριν από λίγες ημέρες και το πράσινο φως από το Ελεγκτικό Συνέδριο, υπολογίζεται στα 8 δισεκατομμύρια ευρώ και περιλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα την ανάπτυξη μητροπολιτικού πάρκου 2.000 στρεμμάτων, την αναβάθμιση της παράκτιας ζώνης μήκους 1.000 μέτρων, την κατασκευή εκτεταμένου δικτύου πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων, εκτιμώμενου μήκους περίπου 50 χιλιομέτρων. Στον βασικό σχεδιασμό προβλέπονται, επίσης, οικιστικές αναπτύξεις, υπερ-τοπικό και τοπικό εμπόριο, ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και χώροι αναψυχής κοινού, αξιοποίηση των ολυμπιακών εγκαταστάσεων και κατασκευή νέων χώρων άθλησης, νέο γήπεδο γκολφ, χώροι ανάδειξης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις και ερευνητικά κέντρα, κ.λπ. Το 80% των επενδύσεων θα γίνει εντός των επόμενων 12 ετών.
ΑΣΤΕΡΑΣ ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ
Καλά νέα και από το μέτωπο μιας ακόμα επένδυσης με σημείο αναφοράς την Αθηναϊκή Ριβιέρα. Τη Δευτέρα κρίθηκε νόμιμο από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας το Προεδρικό Διάταγμα για τον Αστέρα Βουλιαγμένης. Η εν λόγω έκταση, σε ένα από τα πιο προνομιακά σημεία της Αττικής, έχει συνολική επιφάνεια 301 στρέμματα και χωρίζεται σε ζώνες, στην καθεμία από τις οποίες καθορίζονται διαφορετικές χρήσεις. Σύμφωνα με το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, επιτρέπεται η διατήρηση, αναβάθμιση του υφιστάμενου ελικοδρομίου, ενώ οι υπαίθριοι χώροι στάθμευσης υπογειοποιούνται και φυτεύονται. Ακόμη, προβλέπεται να λειτουργήσουν ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, αυτοτελείς πολυτελείς κατοικίες (καμπάνες), τουριστικές εγκαταστάσεις, εστιατόρια, αναψυκτήρια, σνακ-μπαρ, καταστήματα εστίασης γενικότερα, εμπορικά καταστήματα, πολιτιστικές και αθλητικές εγκαταστάσεις, χώροι συνάθροισης. Ως προς το ναό του Απόλλωνα Ζωστήρα που υπάρχει μέσα στην επίμαχη έκταση, προβλέπεται η κατασκευή ειδικής εισόδου επισκεπτών στον αρχαιολογικό αυτό χώρο.
ΜΑΡΙΝΑ ΑΛΙΜΟΥ
Αλλη μία σημαντική μαρίνα της παραλιακής ζώνης της Αθήνας παίρνει το δρόμο της αξιοποίησης (έστω και με καθυστέρηση). Το ΤΑΙΠΕΔ προχωρεί άμεσα τις διαδικασίες για την παραχώρηση της μαρίνας του Αλίμου, προκηρύσσοντας εντός των επόμενων ημερών τον σχετικό διαγωνισμό.
ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ
Σε ένα χρόνο από σήμερα θα έχουν παραδοθεί πλήρως τόσο στους δύο ιστορικούς πολιτιστικούς φορείς (Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και Εθνική Λυρική Σκηνή) όσο και σε Αθηναίους και επισκέπτες οι εγκαταστάσεις και το πάρκο του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Προϊόν δωρεάς του Ιδρύματος Νιάρχου, συνολικής έκτασης 210 στρεμμάτων και με τη σημαντική αρχιτεκτονική υπογραφή του Ρέντσο Πιάνο, ο νέος προορισμός της πρωτεύουσας αναζωογονεί μια αστική ζώνη με μεταβατικό χαρακτήρα, δημιουργεί έναν θύλακα δημιουργίας και ανάπτυξης και στρέφει δυναμικά το ενδιαφέρον μας προς τη θάλασσα.