• Στον έλεγχο των φυσικών προσώπων έχει στρέψει το ενδιαφέρον του το υπουργείο Οικονομικών τα τελευταία χρόνια, με το Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (ΚΕΦΟΜΕΠ) να επικεντρώνεται στους αυτοαπασχολούμενους, στις offshore εταιρείες και στα εμβάσματα. Τα έσοδα από τους εν λόγω ελέγχους έφτασαν τα 63,6 εκατ. ευρώ στο τέλος του 2015, ενώ έως και τον Ιούλιο του 2016 ήταν περίπου 40,7 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων.
• Η προσφορότερη μέθοδος (από τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου) που χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό των αδήλωτων εισοδημάτων των φυσικών προσώπων είναι αυτή του ελέγχου των τραπεζικών καταθέσεων. Συγκρίνονται οι πρωτογενείς καταθέσεις στους τραπεζικούς λογαριασμούς του φορολογουμένου (όλα αυτά τα στοιχεία βρίσκονται ήδη ηλεκτρονικά στη διάθεση της φορολογικής αρχής) με τα δηλωθέντα εισοδήματα της κάθε χρονιάς, και αν υφίστανται τραπεζικές καταθέσεις που δεν δικαιολογούνται, εφαρμόζεται η διάταξη που αφορά στην προσαύξηση περιουσίας και ξεκινάει παράλληλα η ποινική διαδικασία (ανάλογα με το ύψος του οφειλόμενου φόρου). Στις περιπτώσεις αυτές για τη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου λαμβάνονται μέτρα όπως, π.χ., η δέσμευση τραπεζικών λογαριασμών, θυρίδων κ.λπ.
• 4.500 περίπου έλεγχοι του ΚΕΦΟΜΕΠ ήταν σε εξέλιξη από τις αρχές του έτους έως και τα τέλη Ιουλίου 2016, σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. Οι έλεγχοι που ξεκίνησαν κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας και ήταν σε εξέλιξη για το ίδιο διάστημα ανέρχονται περίπου σε 1.500. Αντίθετα, οι έλεγχοι του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (ΚΕΜΕΕΠ) που αφορούν νομικά πρόσωπα για το ίδιο χρονικό διάστημα ήταν 970.
• 5.581 φορολογικές υποθέσεις έκλεισαν από 1.1.2016 έως σήμερα από τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Από αυτές για το 10% έγινε δεκτή η ενδικοφανής προσφυγή εν όλω ή εν μέρει, για το 58% απερρίφθη ρητώς η προσφυγή, για το 32% απερρίφθη σιωπηρώς γιατί εξέπνευσε η προβλεπόμενη από τον νόμο προθεσμία εξέτασης. Τέλος, 1.951 είναι οι ενδικοφανείς προσφυγές που εκκρεμούν έως σήμερα ενώπιον της ΔΕΔ.
• 20,5 εκατ. ευρώ είναι τα διαφυγόντα έσοδα που εντοπίστηκαν από έρευνες για απάτη στον ΦΠΑ από την αρχή του έτους έως σήμερα.
• Ηλεκτρονικά θα υποβάλλονται από φέτος οι Δηλώσεις Περιουσιακής Κατάστασης και Οικονομικών Συμφερόντων («πόθεν έσχες») με τη χρήση προσωπικών κωδικών του Taxisnet. Ειδικά για το 2016, η προθεσμία υποβολής αρχίζει την 1η Οκτωβρίου και λήγει την 31η Δεκεμβρίου. Κατά τα επόμενα έτη η δήλωση υποβάλλεται το αργότερο 3 μήνες μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Οι υπόχρεοι καταχωρίζουν τα υφιστάμενα περιουσιακά στοιχεία που υπάρχουν κατά την 31η Δεκεμβρίου του προηγουμένου έτους.
• Αυστηρά είναι τα πρόστιμα και οι ποινικές κυρώσεις για τη μη υποβολή, εκπρόθεσμη και ανακριβή ή ελλιπή υποβολή δήλωσης «πόθεν έσχες». Συγκεκριμένα, προβλέπονται:
• 150 έως 400 ευρώ για την εκπρόθεσμη υποβολή.
• Εως 100.000 ευρώ και φυλάκιση εάν ο υπόχρεος δεν καταθέσει δήλωση μετά την πάροδο 30 ημερών από τη λήξη της σχετικής προθεσμίας ή έχει καταθέσει ανακριβή ή ελλιπή δήλωση.
• 10.000 έως 500.000 ευρώ και φυλάκιση άνω των 2 ετών εάν διαπιστωθεί ότι με την παράλειψη υποβολής της δήλωσής του ή με την υποβολή ανακριβούς ή ελλιπούς δήλωσης ο υπόχρεος αποσκοπούσε στην απόκρυψη περιουσιακού στοιχείου που απέκτησε επωφελούμενος από την ιδιότητά του.
• 20.000 έως 1.000.000 ευρώ και κάθειρξη έως 10 έτη εάν η συνολική αξία της αποκρυπτόμενης περιουσίας (τόσο του υποχρέου όσο και των λοιπών προσώπων για τα οποία υποβάλει δήλωση) υπερβαίνει τις 300.000 ευρώ.
• Μόνο χρηματική ποινή επιβάλλεται σε περίπτωση που αποδειχθεί η ύπαρξη αμέλειας.
• Δεν θα δημοσιοποιούνται στο Διαδίκτυο οι δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης («πόθεν έσχες») όλων των υπόχρεων, όπως ανακοινώθηκε από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Συγκεκριμένα, διευκρινίστηκε πως οι δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης κατά κανόνα δεν δημοσιεύονται. Εξαιρούνται μόνον οι δηλώσεις που υποβάλλουν πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα, όπως ο πρωθυπουργός, οι αρχηγοί των πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στο εθνικό ή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι υπουργοί και οι υφυπουργοί, οι βουλευτές, οι δήμαρχοι και όσοι διαχειρίζονται τα οικονομικά συμφέροντα των προαναφερθέντων πολιτικών κομμάτων. Ακόμα και στην περίπτωση των δηλώσεων που δημοσιοποιούνται, εξαιρούνται εκείνα τα στοιχεία που είναι ικανά να προκαλέσουν βλάβη στη ζωή ή στην περιουσία του δηλούντος και της οικογένειάς του (διεύθυνση κατοικίας, αριθμός φορολογικού μητρώου κ.λπ.).
• Σε 3,2 δισ. ευρώ ανήλθε περίπου το συνολικό ποσό ΕΝΦΙΑ που βεβαιώθηκε με την εκκαθάριση των δηλώσεων για το 2016 και αναμένεται να εισπραχθεί έως τον Ιανουάριο του 2017, σύμφωνα με σχετική έκθεση της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. Από το ποσό αυτό:
• 15,5% ή περίπου 500 εκατ. ευρώ αντιστοιχούν στον (κύριο και συμπληρωματικό) ΕΝΦΙΑ νομικών προσώπων.
• 84,5% ή περίπου 2,7 δισ. ευρώ αντιστοιχούν στον (κύριο και συμπληρωματικό) ΕΝΦΙΑ φυσικών προσώπων.
• Στο παρελθόν ανήκει, όπως όλα δείχνουν, το ακριβοπληρωμένο τραπεζικό απόρρητο των ελβετικών τραπεζών. Αυτό επιβεβαιώθηκε και στην πρόσφατη απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της Ελβετίας, το οποίο έκρινε ότι θα πρέπει να δοθούν στις ολλανδικές αρχές στοιχεία Ολλανδών πολιτών (χωρίς αυτοί να κατονομάζονται) με τραπεζικούς λογαριασμούς στην ελβετική τράπεζα UBS. Υπενθυμίζεται πως η Ελβετία έχει υπογράψει σύμβαση για ανταλλαγή πληροφοριών με την Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2017 (με πρώτη ανταλλαγή το 2018). Επιπλέον, η Ελβετία έχει υπογράψει τη σύμβαση του ΟΟΣΑ για την Αυτόματη Ανταλλαγή Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών (παρόμοια με τη FATCA), σύμφωνα με την οποία δεσμεύεται να προχωρήσει σε πρώτη ανταλλαγή πληροφοριών το 2018.
(Πηγή: Grant Thornton)