ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Παρόλο που την προηγούμενη εβδομάδα οι 27 ηγέτες βρέθηκαν σε ένα πλοίο να διασχίζουν τα ήρεμα νερά του Δούναβη στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας, θέλοντας να στείλουν ένα μήνυμα ενότητας και συνοχής, πολλοί από αυτούς, πίσω στις χώρες τους, έχουν να αντιμετωπίσουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους που εκφράζουν ακριβώς το αντίθετο. Φωνές που θέλουν λιγότερη Ευρώπη, καθώς της καταλογίζουν ό,τι πάει στραβά στη χώρα τους. Και αυτές οι φωνές του λαϊκισμού, που μέχρι τώρα περιορίζονταν στο περιθώριο, έχουν αρχίσει να εκφράζουν όλο και περισσότερο την πλειονότητα και αυτό είναι κάτι που προβληματίζει έντονα τις Βρυξέλλες. Ειδικά στις χώρες που έχουν εθνικές εκλογές το επόμενο διάστημα, οι φωνές αυτές αποκτούν ολοένα και περισσότερο χώρο. Και αυτές δεν είναι λίγες. Μέσα στους επόμενους 12 μήνες οι πολίτες της Αυστρίας, της Ολλανδίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας θα κληθούν στις κάλπες, με μια δραστική αναμόρφωση των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. να βρίσκεται στο «διά ταύτα».
Αυτούς που παλιά τους λέγαμε λαϊκιστές τώρα είναι mainstream, «παίρνουν τα επιχειρήματα του λαϊκισμού και τα κάνουν δικά τους», λέει ο επικεφαλής του think tank Εuropean Policy Center στις Βρυξέλλες, Γ. Εμμανουηλίδης, που παρακολουθεί την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή από πολύ κοντά.
Στη Γαλλία, καθώς έχει ξεκινήσει άτυπα ο προεκλογικός αγώνας, άνθρωποι που υποστήριζαν ιδιαίτερα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, όπως ο πρώην πρόεδρος Ν. Σαρκοζί, σήμερα ακόμα και αυτός χρησιμοποιεί την αντιευρωπαϊκή γλώσσα, βλέποντας τα νούμερα του ακροδεξιού και αντιευρωπαϊκού κόμματος της Μαρίν Λεπέν να ανεβαίνουν. Ο κ. Σαρκοζί έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι η Συνθήκη Σένγκεν «έχει πεθάνει» και ότι αν εκλεγεί, θα εξασφαλίσει μια νέα συνθήκη που θα έχει σκοπό μια κοινή μεταναστευτική πολιτική μεταξύ άλλων.
Αλλά η αντιευρωπαϊκή ρητορική δεν μένει μόνο στις προεκλογικές εξαγγελίες, επηρεάζει και την πολιτική των ίδιων των κυβερνήσεων. Φέτος η αυστριακή κυβέρνηση αναγκάστηκε να κάνει στροφή 180 μοιρών ως προς τη μεταναστευτική της πολιτική και να κλείσει τον διάδρομο των Βαλκανίων, με αποτέλεσμα χιλιάδες πρόσφυγες να εγκλωβιστούν στην Ελλάδα. Η αλλαγή αυτή στην πολιτική της ήταν αποτέλεσμα της ανόδου του ακροδεξιού κόμματος αλλά και οι εκλογές του περασμένου Mαΐου, οι οποίες θα ξαναγίνουν αυτόν τον Δεκέμβριο.
Ρητορική
Στην Ιταλία το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο κατάφερε να εκλέξει τις δημάρχους της Ρώμης και του Τορίνου τον περασμένο Ιούνιο, αυξάνοντας την πίεση στον Ιταλό πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι που τελευταία έχει αυξήσει έντονα την αντιευρωπαϊκή ρητορική του. Ο κ. Ρέντσι ήταν αυτός που «χάλασε» και την εικόνα των ενωμένων 27 ηγετών στη Σύνοδο Κορυφής στην Μπρατσιλάβα, δηλώνοντας ότι η Ε.Ε. «είναι ακόμα μακριά» από το να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις μετά το Brexit. «Δεν είμαι ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα της συνόδου», είπε μετά το πέρας της συνάντησης, προσθέτοντας πως «δεν είμαι από αυτούς που λένε στον λαό τους έπειτα από μια σύνοδο ότι όλα θα πάνε καλά και ότι τα λουλούδια θα ανθίσουν», θέλοντας να αφήσει αιχμές για τους υπόλοιπους ηγέτες ότι παρουσιάζουν μια πιο ανθηρή εικόνα στον λαό τους από την πραγματικότητα. Και η αλήθεια είναι πως οι ίδιοι ηγέτες, στα βασικά ζητήματα, όπως τι θα κάνουν με την τραπεζική ένωση, με το κοινό σύστημα ασύλου κ.λπ., διαφωνούν. «Οι ηγέτες είναι πιεσμένοι στο σπίτι τους και έχουν να αντιμετωπίσουν παράπλευρες απώλειες από την έλλειψη εμπιστοσύνης στην Ε.Ε. που νιώθουν οι πολίτες», λέει ο πολιτικός αναλυτής Γ. Εμμανουηλίδης στην «Κ». «Ακόμα και οι πιο δυνατοί στο κλαμπ της Ε.Ε. είναι υπό πίεση», τονίζει, και αυτός είναι ένας από τους λόγους που δεν μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους στα βασικά αυτά θέματα.
Κατά τη διάρκεια της συνόδου στην Μπρατισλάβα έγινε ιδιαίτερη αναφορά από τον πρόεδρο του Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, στους ηγέτες για το κατά πόσον οι ίδιοι ευθύνονται για τη δημιουργία των αντιευρωπαϊκών αισθημάτων στις χώρες τους, καθώς πολλές φορές καταλήγουν να κατηγορούν τις αποφάσεις που οι ίδιοι έχουν λάβει στις Βρυξέλλες, λίγες ώρες μετά την αναχώρησή τους από τη βελγική πρωτεύουσα.
Για τον κ. Εμμανουηλίδη όμως, παρά την «πολυκρίση» που αντιμετωπίζουν οι Βρυξέλλες, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δεν θα εκραγεί. Για τον πολιτικό αναλυτή, η Ε.Ε. απλώς θα γίνει ακόμα πιο αδύναμη και, ακριβώς επειδή οι ρίζες του λαϊκισμού είναι τόσο περίπλοκες, η Ε.Ε. δεν έχει τη δυνατότητα να τις λύσει τώρα.