Σκεπτόμενη λογοτεχνία

2' 45" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΜΑΛΟΥΚΑΣ

Ο κρυφός πυρήνας των Ερυθρών Ταξιαρχιών

εκδ. Κέδρος

Α​​στυνομικό μυστήριο, νουάρ περιπλάνηση, περιπετειώδες αφήγημα, πολιτικό θρίλερ, «Ο κρυφός πυρήνας των Ερυθρών Ταξιαρχιών» αποτελεί συναρπαστικό μυθιστόρημα. Αδιαμφισβήτητα ο σαρανταοκτάχρονος Δημήτρης Μαμαλούκας διαθέτει τη δωρεά της αφήγησης, το προσόν της επινοητικής διασταύρωσης των πολλαπλών νημάτων της πλοκής, το χάρισμα του αμείωτου ερεθίσματος της προσοχής και της συμπάθειας του αναγνώστη. Γι’ αυτό το ογκώδες έργο του κυλάει σαν το νεράκι.

Μία από τις μεγαλύτερες αρετές του Δ. Μαμαλούκα είναι ο τρόπος που στήνει την πλοκή. Οπως η παλαιότερη «Χαμένη βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα» (2007), έτσι και ο «Κρυφός πυρήνας» αρχίζει με δυο ανεξάρτητες μεταξύ τους ιστορίες στην Ιταλία – μια προ τριακονταετίας αιματηρή επίθεση των Ερυθρών Ταξιαρχιών και μια σύγχρονη εξαφάνιση την οποία καλούνται να εξιχνιάσουν οι δύο γνωστοί ντετέκτιβ ερασιτέχνες Νικόλα Μιλάνο και Γκαμπριέλε Αμπιάτι. Την υπόθεση της εξαφάνισης παρακολουθούμε πότε μέσα από την εξιστόρηση ενός τριτοπρόσωπου αφηγητή και πότε μέσα από τα μάτια του Ελληνοϊταλού Νικόλα – άλλοτε δηλαδή γνωρίζουμε όσα κι ο ντετέκτιβ, άλλοτε περισσότερα, και άλλοτε λιγότερα καθώς είναι πολλά τα μυστικά που ορίζουν τον βίο των δυο αυτών ιδιόρρυθμων μοναχικών ηρώων. Καθώς οι ιστορίες προχωρούν, στις όψεις της μιας διαθλώνται όψεις της άλλης, τα νήματα πλέκονται, τύχη κι ανάγκη εναλλάσσονται, σχέδιο και αυθορμητισμός συνδέονται και συγκρούονται. Κι εκεί διαπιστώνουμε πόσο καλά ξέρει ο συγγραφέας να παίζει με τους υπαινιγμούς, τις μνείες, τις αιχμές, την καχυποψία, την προσδοκία και το πάθος. Και πόσο έντεχνα χειρίζεται όχι μόνο τους κοινωνικούς παράγοντες αλλά και τις ψυχολογικές ορίζουσες με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιεί τη βαρύτητα των στερεοτύπων που παρεισφρέουν παραδοσιακά στο αστυνομικό μυθιστόρημα.

Η σύνθεση της «Χαμένης βιβλιοθήκης του Δημητρίου Μόστρα» ήταν συνοπτικότερη και υφολογικά πυκνότερη. Η ανάπτυξη του «Κρυφού πυρήνα των Ερυθρών Ταξιαρχιών» είναι αναλυτικότερη αλλά όχι χαλαρότερη. Ο συγγραφέας δεν φοβάται να αφεθεί σε πιο λεπτομερείς περιγραφές οι οποίες περιλαμβάνουν θαυμάσιες σελίδες, όπως λόγου χάρη ο καταχθόνιος εγκλωβισμός του Νικόλα σε σκοτεινή χαράδρα – επεισόδιο που εγγράφεται στη μακρά παράδοση των περιπετειών όπου παγιδευμένοι ήρωες υποχρεούνται να επινοήσουν τεχνάσματα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους φυσικούς περιορισμούς και τα στοιχεία της φύσης για να σωθούν. Ο,τι, ωστόσο, κερδίζει σε απόλαυση από την περιπέτεια «Ο κρυφός πυρήνας» σε σχέση προς τη «Χαμένη βιβλιοθήκη», νομίζω πως το χάνει σε σωστή ατμόσφαιρα καθώς μόνο προς το τέλος αποκτά το μυθιστόρημα το ζοφερό κλίμα που η θεματική του κακού, μόνιμα εγκατεστημένη ακόμα και στα βάθη των ίδιων των ντετέκτιβ, υπαγορεύει.

Εγραψα στο προηγούμενο σημείωμα της «Κ» (4.9.2016) για την αστυνομική πεζογραφία του Πέτρου Μάρκαρη διαφωνώντας με ό,τι ονόμασα παραχώρηση σε λαϊκιστικά κλισέ και εύπεπτες σχηματικές ερμηνείες. (Επί του ιδίου θέματος ο Λάκης Δόλγερας τεκμηρίωσε ορθά πώς στην «Τριλογία της κρίσης» ο Μάρκαρης υπερασπίζεται την ηθική υπεροχή της αυτοδικίας των δολοφόνων, Book’s Journal-Ιούλιος 2016). Κινούμενα στην επικράτεια της λογοτεχνίας και όχι της μαζικής λογοτεχνίας, τα έργα του Δ. Μαμαλούκα χειρίζονται ανάλογες θεματικές με μεγαλύτερη τέχνη και στοχασμό. Τα εγκλήματα των Ερυθρών Ταξιαρχιών τελέστηκαν προ τριακονταετίας εις βάρος μιας αθεράπευτα εγωιστικής κοινωνίας. Το αίμα όμως ούτε εξαλείφεται ούτε δικαιώνεται, αλλά οδηγεί και σ’ άλλο αίμα – προδότες δολοφονούνται, σύντροφοι αλληλοεξοντώνονται, τα τέκνα τους εκδικούνται, οι ενοχές σωρεύονται, κτίζεται μια αλυσίδα αδιεξόδων χωρίς ορατό τέλος. Αλλωστε ούτε η δικαιολογημένη απόγνωση των χαροκαμένων γονιών της «Χαμένης Βιβλιοθήκης» δικαιώνει την αυτοδικία όπως εμπράκτως αποδεικνύει ο αυτόχειρας μηχανικός στην ίδια ιστορία. Τα αστυνομικά του Δ. Μαμαλούκα διαβάζονται με απόλαυση αλλά και αποτελούν σκεπτόμενη λογοτεχνία.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή