Ας το δούμε ψύχραιμα, από διαφορετική γωνία. Oπως θυμάστε, την περασμένη Παρασκευή ο πρόεδρος του ΣτΕ διέκοψε τη διάσκεψη της ολομελείας του δικαστηρίου για το θέμα των τηλεοπτικών αδειών, επικαλούμενος το εξημμένο «κλίμα» στην κοινή γνώμη. Η απόφασή του επικρίθηκε έντονα, καθώς ήταν πρωτοφανές για ένα ανώτατο δικαστήριο να υποχωρεί από το υψηλό καθήκον της απόδοσης δικαιοσύνης, επειδή το πολιτικό κλίμα προκαλεί δυσκολίες (ψυχολογικού χαρακτήρα) στους δικαστές. Από μια άλλη γωνία, όμως, η αμφιλεγόμενη απόφαση του προέδρου μπορεί να ιδωθεί ως έκφραση νοσταλγίας για τη χρυσή εποχή της μεταπολίτευσης και, ειδικά, για τις εργασιακές σχέσεις.
Συγκεκριμένα, στην ώριμη μεταπολίτευση της δεκαετίας του 1980, το ελληνικό κράτος άρχισε να σκορπά επιδόματα, κατά κανόνα αιτιολογημένα βάσει της δυσκολίας στην εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου με το οποίο ήταν επιφορτισμένος ο δικαιούχος του επιδόματος. Με απλά λόγια, από την άποψη της αμοιβής, διαχωρίσθηκε η εργασία από τις δυσκολίες της, ώστε ο μισθός να αμείβει την εργασία και τα επιδόματα τις δυσκολίες τις συνυφασμένες με τη φύση του έργου. Θυμηθείτε, π.χ., το επίδομα προθέρμανσης της μηχανής που έπαιρναν οι οδηγοί λεωφορείων. Το έπαιρναν ως αποζημίωση για την ταλαιπωρία να τουρτουρίζουν, ξημερώματα, μέσα στο άδειο λεωφορείο, ώσπου να ζεσταθεί η μηχανή και να αρχίσει να λειτουργεί ο κλιματισμός στον χώρο του οδηγού. Επίσης, κάποιοι άλλοι (ίσως και οι ίδιοι, δεν θυμάμαι…) έπαιρναν επίδομα για το πλύσιμο των χεριών! Διότι δεν είναι απλό πράγμα να βγάζεις ζεστά τα χέρια από τις τσέπες και να νιώθεις το παγωμένο νερό στα χέρια σου.
Με όλα αυτά, θέλω να καταλήξω στην ταπεινή μου πρόταση: μήπως να καθιερωθεί ένα επίδομα «δύσκολου κλίματος» για τους δικαστές του ΣτΕ; Ούτως ή άλλως, έχουμε κυβέρνηση η οποία μας οδηγεί όπισθεν ολοταχώς στη δεκαετία του 1980…
Οι Καρανίκες
«Picking a fight for someone else’s barn»… Είναι αδιανόητο για διπλωματικό κείμενο, και μάλιστα σε δημόσια ανακοίνωση προς ολόκληρο τον κόσμο, να μεταφράζεται κυριολεκτικά η ιδιωματική φράση «τσακώνονται σε ξένο αχυρώνα». Φαντάζομαι τι γέλιο θα έπεσε εις βάρος της χώρας στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Θαρρείς ότι τα αγγλικά του Τσίπρα γίνονται πια τα επίσημα αγγλικά της χώρας. Και γιατί να μη γίνουν, δηλαδή; Τόσο ρητώς όσο και στην πράξη με τη νομοθεσία της, αυτή η κυβέρνηση καταδιώκει την αριστεία και εξομοιώνει τα πάντα προς τα κάτω, όπως π.χ. κάνει με τα ιδιωτικά σχολεία. Δεν υπάρχουν, λοιπόν, καλά αγγλικά και κακά αγγλικά, είναι αντιδημοκρατικό. Ολα τα αγγλικά γι’ αυτούς είναι καλά. Ακόμη και του Καρανίκα, πόσο μάλλον του Τσίπρα.
Και όμως, συνέβη και αυτό το αποτρόπαιο επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Συνέβη με την ίδια φυσικότητα με την οποία ο Πρωτάνθρωπος των Σφακίων αμόλησε, προ ημερών, εκείνο το ανεπανάληπτο «κόπι–πάστε» (copy paste) από τα κυβερνητικά έδρανα στη Βουλή. Για να επανέλθω στην ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, το κείμενο περιέχει και άλλα ύποπτα σημεία. Λόγου χάρη, η διατύπωση «drag Turkey towards behaviours» (σύρει την Τουρκία σε συμπεριφορές) δεν είναι αγγλικά, είναι άλλο ένα κρούσμα κυριολεκτικής μετάφρασης από τα ελληνικά στο ίδιο κείμενο. Επίσης, η αρνητική φράση «no way», υφολογικά, είναι τελείως ανοίκεια για διπλωματικό κείμενο. Πού ακούστηκε παρόμοιο «colloquialism» σε ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών; Προσωπικώς, δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι το συγκεκριμένο κείμενο γράφτηκε από επαγγελματία διπλωμάτη. Πιθανότερο βρίσκω να το έγραψε κάποιος από το γραφείο του υπουργού, ταγμένος, πειθήνιος και αφοσιωμένος στην υπουργική αυθεντία. Το περιστατικό παράγει γέλιο, αλλά δεν είναι αστείο. Το κράτος περνάει σταδιακά στους Καρανίκες…
Κλείνει ο κύκλος
Το πρώτο ψυχολογικό τραύμα, του οποίου έχω επίγνωση, το δέχομαι κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Ηταν η τρομακτική εικόνα –γιατί τρομακτική ήταν– από το μπαλκόνι του σπιτιού μας των σκουπιδιάρηδων που άδειαζαν τους κάδους στο φορτηγό. (Λυπάμαι για τον όρο «σκουπιδιάρης», αλλά αυτή ήταν η γλώσσα της εποχής.) Ηχητική υπόκρουση στην εικόνα της φρίκης, η φωνή της μάνας μου από πάνω, πίσω από το κεφάλι μου: «Αυτό γίνονται τα παιδιά που δεν τους αρέσει το σχολείο».
Ως φυσιολογικό παιδί που ήμουν (εντάξει, σχεδόν φυσιολογικό…), δεν μου άρεσε καθόλου το σχολείο, που εκείνη την εποχή ήταν σκληρή κατάσταση. (Το Κέντρο Εκπαιδεύσεως, πολύ αργότερα, ήταν ασύγκριτα ευκολότερο και, στο κάτω κάτω, ο διοικητής δεν έριχνε ξυλιές με τον χάρακα στις παλάμες ούτε χαστούκια…) Τα θυμήθηκα αυτά, επειδή, χθες, του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, άκουσα το πρωί από το ραδιόφωνο ότι, εκτός από τα σχολεία του Δήμου Αθηναίων, δεν θα λειτουργούσε ούτε η αποκομιδή των σκουπιδιών. Πρόοδος; E, ναι. Υποθέτω…
Φροϋδικό
Απευθυνόμενος προς τον Αρχιεπίσκοπο, κατά τον χθεσινό αγιασμό της Βουλής, ο πρόεδρος του σώματος έκανε τη χαριτωμένη (έως σκαμοπρόζικη) παρατήρηση ότι «όλοι στο ίδιο κλαρί είμαστε, Μακαριώτατε». Δεν του βγήκε να πει «κλαδί»· είπε «κλαρί», που είναι άλλο πράγμα και παραπέμπει είτε στους Κλέφτες (με την ιστορική έννοια του όρου) είτε στα «παραστρατημένα κορίτσια», κατά την ωραία διατύπωση που χρησιμοποιεί ο Γιώργος Θεοτοκάς στο Ημερολόγιό του. Επί της ουσίας, πάντως, έχει δίκιο ο πρόεδρος. Στο ίδιο μπίζνες είναι οι δυο τους: της εξουσίας, για την οποία γράφει ο Οργουελ σε ένα δοκίμιό του (και το μεταφέρω όπως το θυμάμαι) ότι είναι η δυνατότητα να κόβεις το μυαλό του άλλου σε κομμάτια και μετά να το συνθέτεις ξανά όπως εσύ θέλεις. Αυτό που κάνουν, δηλαδή, η Θρησκεία και η Αριστερά…