Με τα μάτια στραμμένα στη Δευτέρα, και συγκεκριμένα στο πώς θα αντιδράσουν οι αγορές μετά το αποτέλεσμα του ιταλικού δημοψηφίσματος, βρίσκονται οι Βρυξέλλες. «Οι αγορές θα περιμένουν με το δάχτυλο στη σκανδάλη το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος;», αναρωτιέται υψηλόβαθμος Ευρωπαίος αξιωματούχος, ο οποίος δεν κρύβει ότι στο κτίριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπάρχει έντονη ανησυχία για τις εξελίξεις στην Ιταλία, «αλλά όχι απελπισία», όπως σπεύδει να διευκρινίσει.
Ενώ το δημοψήφισμα έχει να κάνει με το κατά πόσον η ιταλική κυβέρνηση θα προχωρήσει σε αλλαγές στη δομή του ιταλικού Συντάγματος, το γεγονός ότι η δημοφιλία του πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι είναι χαμηλή και οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις που υποσχέθηκε ο ίδιος δεν έχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα έχει μετατρέψει το δημοψήφισμα περισσότερο σε μια ψήφο εμπιστοσύνης προς αυτόν και την κυβέρνησή του, καθώς και προς το όραμά τους για την επόμενη μέρα της Ιταλίας, και λιγότερο ως απάντηση στο ερώτημα κατά πόσον χρειάζεται μια συνταγματική αναθεώρηση.
Στις Βρυξέλλες περιμένουν με ανησυχία το αποτέλεσμα, καθώς ένα «Οχι» στο δημοψήφισμα θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα ντόμινο εξελίξεων στην Ιταλία, με τον κ. Ρέντσι να βρίσκεται αντιμέτωπος με το ενδεχόμενο παραίτησης. Οι επιπτώσεις, ωστόσο, θα είναι πιο σύνθετες, καθώς ήδη μία από τις μεγαλύτερες ιταλικές τράπεζες αναμένεται να βρεθεί αντιμέτωπη με σοβαρό πρόβλημα ανακεφαλαιοποίησης.
Και όλα αυτά, τη στιγμή που η δημοφιλία των αντιευρωπαϊκών κομμάτων αυξάνεται συνεχώς. Ως γνωστόν, σήμερα, παράλληλα με το ιταλικό δημοψήφισμα, διεξάγονται και οι προεδρικές εκλογές της Αυστρίας, όπου υπάρχει το σοβαρό ενδεχόμενο η κάλπη να αναδείξει τον πρώτο ακροδεξιό πρόεδρο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κριτική…
Ευρωπαίος αξιωματούχος σχολίαζε στην «Κ» ότι η πορεία προς το ιταλικό δημοψήφισμα δεν ήταν ομαλή και απέδιδε ευθύνες στον Ιταλό πρωθυπουργό. Οπως τόνιζε χαρακτηριστικά, «ο κ. Ρέντσι προσωποποίησε το θέμα και ανέβασε τους τόνους, οδηγώντας το σε μια λογική αντιπαράθεσης με τους λαϊκιστές. Τώρα έχει βρεθεί να κινδυνεύει». Για τον Γιάννη Εμμανουηλίδη, επικεφαλής του think tank Εuropean Policy Center στις Βρυξέλλες, «η μπάλα μετά το δημοψήφισμα θα είναι στο γήπεδο του προέδρου της Ιταλίας Σέρτζιο Ματαρέλα», καθώς αυτός θα κληθεί να αποφασίσει εάν θα αναθέσει στον κ. Ρέντσι να ξαναπροσπαθήσει να σχηματίσει κυβέρνηση.
Ομως στις Βρυξέλλες μια ήττα του κ. Ρέντσι δεν θα έχει μόνο οικονομικές επιπτώσεις, αλλά θα αποτελεί άλλο ένα κομμάτι που θα συμπληρώνει τον παγκόσμιο χάρτη του λαϊκισμού, ακολουθώντας την απόφαση των Βρετανών για το Brexit και την εκλογή Τραμπ στην Αμερική. «Ενα “Οχι” στο ιταλικό δημοψήφισμα δεν θα έχει μεγαλύτερες συνέπειες από την απόφαση των Βρετανών να φύγουν από την Ευρωπαϊκή Ενωση ή από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην Αμερική, απλά θα είναι άλλη μία νίκη των λαϊκιστών σε μια εποχή που οι εκλογικές διαδικασίες στην Ευρώπη είναι ανοιχτές σε μια σειρά από κράτη-μέλη», λέει Ευρωπαίος αξιωματούχος στην «Κ».
Για τον κ. Εμμανουηλίδη, η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε στις Βρυξέλλες μεγαλύτερη ανησυχία από το ιταλικό δημοψήφισμα. «Το παιχνίδι του μέλλοντος της Ε.Ε. δεν παίζεται στις Βρυξέλλες αλλά στο Παρίσι και στο Βερολίνο, κι ίσως στη Ρώμη», λέει χαρακτηριστικά.
Προεξόφληση
Κατά πόσον οι αγορές θα αντιδράσουν βίαια στο ιταλικό δημοψήφισμα αυτό μένει να φανεί. Για τον κ. Εμμανουηλίδη οι αγορές έχουν ήδη προεξοφλήσει τη νίκη του «Οχι» στις εκλογές, καθώς το δημοψήφισμα είναι γνωστό από το καλοκαίρι και δεν φαίνεται να υφίστανται επιπλέον κλυδωνισμούς. Σε περίπτωση που επικρατήσει τελικά απόψε, τα βλέμματα θα στραφούν προς τη Φρανκφούρτη καθώς μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες, η Monte dei Paschi, βρίσκεται στη μέση της ανακεφαλαιοποίησής της.
Οι απαισιόδοξοι υποστηρίζουν πως, αν χρειαστεί να γίνουν εκλογές άμεσα, τότε οι πιθανότητες μιας νίκης του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, του Μπέπε Γκρίλο, που θέλει την Ιταλία να αποχωρεί από το ευρώ, είναι αυξημένες, με συνέπεια το τραπεζικό σύστημα να βρεθεί υπό τεράστια πίεση. Τα κρατικά ομόλογα της Ιταλίας θα ανεβούν, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα σταματήσει να τα αγοράζει και θα ξαναγυρίσουμε στα ίδια προβλήματα που ήταν στο επίκεντρο της κρίσης το 2011-12, υποστηρίζουν αναλυτές στην «Κ».
Οι πιο αισιόδοξοι δεν θεωρούν πως το παραπάνω σενάριο είναι ρεαλιστικό. Πιο πιθανό θεωρούν ότι είναι το σενάριο που υποστηρίζει πως, σε περίπτωση που κερδίσει το «Οχι», θα παραιτηθεί ο κ. Ρέντσι και τη διακυβέρνηση της χώρας θα αναλάβει μια προσωρινή κυβέρνηση, ίσως υπό την ηγεσία του τωρινού υπουργού Οικονομικών Πιερ-Κάρλο Πάντοαν. Αυτό θα ηρεμούσε τις αγορές και τις όλο και πιο ανήσυχες Βρυξέλλες.