«Ο χώρος ήταν καλυμμένος με άσφαλτο από τη μία άκρη ώς την άλλη καθώς λειτουργούσε ως χώρος στάθμευσης μεγάλων οχημάτων το πρωί και επίδειξης οδηγικών ικανοτήτων το βράδυ. Η λιγοστή βλάστηση περιοριζόταν σε δέντρα ευκαλύπτων και μικρούς θάμνους, ενώ η θέα από το κέντρο του οικοπέδου δεν παρουσίαζε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Γύρω γύρω μεγάλες πολύβουες λεωφόροι απομάκρυναν την ανθρώπινη παρουσία και κλίμακα. Πώς, άραγε, θα μεταμορφωνόταν αυτός ο τόπος σε Κέντρο Πολιτισμού;».
Το ερώτημα που διατύπωσε ο φωτογράφος Γιώργης Γερόλυμπος το 2007, την πρώτη φορά που επισκέφθηκε τον χώρο του πρώην ιπποδρόμου στο Δέλτα του Φαλήρου, ήταν κοινό για τους περισσότερους εξ ημών έχοντας δυσάρεστες εμπειρίες από την ανακοίνωση μεγάλων έργων και τον χρόνο υλοποίησής τους. Φευ! Οι Κασσάνδρες διαψεύστηκαν και το νέο τοπόσημο της Αθήνας του 21ου αιώνα έφτασε στη σημερινή μορφή του μέσα σε διάστημα δέκα ετών από την πρώτη ανακοίνωση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος το 2006, και ο κ. Γερόλυμπος από την πλευρά του αποτύπωσε φωτογραφικά κάθε πτυχή αυτής της μεταμόρφωσης.
Με αφορμή την επίσημη πρόσκληση του ΙΣΝ προς το ελληνικό Δημόσιο να ξεκινήσει από σήμερα τη διαδικασία παραλαβής του ΚΠΙΣΝ και να το λειτουργήσει προς όφελος της κοινωνίας, η «Κ» κάνει μια αναδρομή στην πορεία του έργου και στην προετοιμασία των δύο εμβληματικών φορέων πολιτισμού, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης, να κάνουν ποδαρικό στο νέο τους σπίτι στις αρχές του 2017.
Με τα κλειδιά στο χέρι
Η διαδικασία παραλαβής του έργου από τους φορείς του Δημοσίου αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Φεβρουάριο του 2017 και έπειτα θα ξεκινήσει και η φυσική μετακόμιση των δύο πολιτιστικών φορέων στις νέες εγκαταστάσεις τους. Η ΕΛΣ ολοκλήρωσε πρόσφατα την ακουστική δοκιμή της κεντρικής και εναλλακτικής σκηνής και των χώρων που προορίζονται για τις πρόβες της ορχήστρας και της χορωδίας και το αποτέλεσμα ικανοποίησε πλήρως τους συντελεστές και τον καλλιτεχνικό διευθυντή Μύρωνα Μιχαηλίδη. Η μεταφορά του εξοπλισμού της Λυρικής θα ξεκινήσει την 1η Μαρτίου και θα διαρκέσει δύο ολόκληρους μήνες. Την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2017 η ΕΛΣ θα βρίσκεται υπό καθεστώς δοκιμαστικής λειτουργίας και σύμφωνα με τον υφιστάμενο προγραμματισμό θα ξεκινήσει το καλλιτεχνικό πρόγραμμα στη νέα της στέγη τον Οκτώβριο. Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος ολοκληρώνει σύντομα τη διαδικασία καθαρισμού και συντήρησης των βιβλίων της και θα είναι σε θέση να ξεκινήσει τη μεταφορά των συλλογών της μόλις παραληφθεί το νέο της κτίριο από το ελληνικό Δημόσιο. Η βιβλιοθήκη «τρέχει» παράλληλα περίπου 40 προγράμματα αναβάθμισης των υπηρεσιών της, όπως η τοποθέτηση ετικετών ηλεκτρονικής ανίχνευσης (RFID), εκπαιδεύει το προσωπικό της, ενώ η φυσική μεταφορά των βιβλίων, των σπάνιων χειρογράφων, των παλαίτυπων και των περιοδικών αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του φθινοπώρου. Αμφότεροι οι φορείς έχουν λάβει δωρεά ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ από το ΙΣΝ για τη μετεγκατάστασή τους. Ωστόσο είναι υποχρεωμένοι να καλύπτουν το λειτουργικό κόστος των νέων εγκαταστάσεων το οποίο, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, αγγίζει συνολικά περίπου τα 9,5 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Αρχιτεκτονική αξία
Η μεταμόρφωση του τοπίου και η αρχιτεκτονική πρόκληση είναι από τα στοιχεία του ΚΠΙΣΝ που θα αποτελέσουν σημείο αναφοράς και αντικείμενο μελέτης από τους αστικούς σχεδιαστές του μέλλοντος. Ο διεθνούς φήμης Ιταλός αρχιτέκτονας Ρέντσο Πιάνο κατάφερε να «ανυψώσει» το πάρκο και να προσφέρει στους επισκέπτες την «καλή θέα» προς τη θάλασσα, δημιουργώντας παράλληλα μια κατασκευή που εξοικονομεί πόρους και εκμεταλλεύεται την ηλιακή ενέργεια. «Εναν τόπο συνάντησης θέλουμε να κάνουμε. Εναν τόπο για τους ανθρώπους. Ενα μέρος που θα διώχνει τον φόβο, δημιουργώντας μια κοινωνία συναισθημάτων», έλεγε ο αρχιτέκτονας στη Μαρία Κατσουνάκη λίγο πριν ξεκινήσει η κατασκευή του πάρκου («Κ», 13/12/2010).
Οι τέχνες και η γνώση συνυπάρχουν με τη φύση, η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο ποσοστό της συνολικής επιφάνειας του Κέντρου Πολιτισμού. Το έργο έχει αναβαθμίσει επίσης την ευρύτερη περιοχή και σύμφωνα με μελέτες θα συνεισφέρει ετησίως στην τοπική και εθνική οικονομία με περίπου 160 εκατομμύρια ευρώ. Το στοίχημα για το ελληνικό Δημόσιο, την κοινωνία και τους εμπλεκόμενους φορείς είναι παραπάνω από εμφανές.