Στις 23 Φεβρουαρίου, εκτός απροόπτου, κλείνει ένας κύκλος που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2009. Το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το νέο «σπίτι» της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα παραδοθεί και επισήμως στο Δημόσιο, ολοκληρώνοντας έτσι μία από τις σπουδαιότερες δωρεές στη μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας. Η διαδικασία ενεργοποιείται σήμερα, με την πρόσκληση του Ιδρύματος προς το Δημόσιο να πιστοποιήσει την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών.
Οι πρώτες, προκαταρκτικές εργασίες για τον καθαρισμό της έκτασης του παλαιού ιπποδρόμου ξεκίνησαν στις 20 Δεκεμβρίου 2011, περίπου 2,5 χρόνια μετά την κύρωση με νόμο της σύμβασης δωρεάς από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος προς το Δημόσιο (ν.3785/09). Προηγήθηκε, τον Φεβρουάριο του 2008, η ανάθεση έπειτα από διεθνή διαγωνισμό του σχεδιασμού του έργου στο αρχιτεκτονικό γραφείο Renzo Piano Building Workshop, με επικεφαλής τον διάσημο Ιταλό αρχιτέκτονα. Το γραφείο του Ρέντσο Πιάνο συνέδραμαν ελληνικά και ξένα μελετητικά γραφεία, αναλαμβάνοντας επιμέρους τμήματα του έργου.
Προθεσμίες
Το κυρίως κατασκευαστικό κομμάτι ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2012, με την ανάθεση της κατασκευής στην κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ- Impregilo. Η αρχική προθεσμία ολοκλήρωσης του έργου ήταν 38 μήνες, δηλαδή ο Δεκέμβριος του 2015. Οι τμηματικές προθεσμίες ήταν οι ακόλουθες: στους 12 μήνες θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί οι θεμελιώσεις του κτιριακού συγκροτήματος και η κατασκευή του λόφου, στους 22 μήνες το σύνολο του φέροντος οργανισμού του κυρίως κτιριακού συγκροτήματος και στους 28 μήνες το φωτοβολταϊκό στέγαστρο των 10 στρεμμάτων. Τελικά το χρονοδιάγραμμα δεν γλίτωσε από μερικές ολιγόμηνες καθυστερήσεις – το σημαντικό όμως είναι το έργο παρέμεινε ζωντανό μέσα στην «καρδιά» της οικονομικής κρίσης (τη στιγμή που το ένα μετά το άλλο τα μεγάλα έργα όπως οι αυτοκινητόδρομοι και το μετρό σταματούσαν), ακριβώς επειδή η ροή της χρηματοδότησής του παρέμεινε σταθερή.
Η κατασκευή του συγκροτήματος ολοκληρώθηκε μέσα στο 2016 και ακολούθησε η παραλαβή του από το Ιδρυμα. Τώρα, όπως ορίζει ο ν. 3785/2009, ξεκινά η διαδικασία δωρεάς της συμμετοχής του Ιδρύματος στο μετοχικό κεφάλαιο του οργανισμού «Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος». Πρώτο στάδιο είναι η πιστοποίηση, εντός 60 ημερών από μια επιτροπή του υπουργείου Οικονομικών της ολοκλήρωσης της κατασκευής (η σχετική πρόσκληση απευθύνεται σήμερα από το Ιδρυμα στο Δημόσιο).
Εκτιμάται ότι η διαδικασία θα ολοκληρωθεί στις 23 Φεβρουαρίου, οπότε και θα πραγματοποιηθεί η επίσημη τελετή παράδοσης. «Είμαστε υπερήφανοι που παραδίδουμε το ΚΠΙΣΝ στον τελικό του ιδιοκτήτη, την ελληνική κοινωνία, με τις υψηλότερες προδιαγραφές και προσδοκίες», αναφέρει σε χθεσινή δήλωσή του ο Ανδρέας Δρακόπουλος, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος. «Με το ξεκίνημα του νέου έτους αρχίζει μία νέα εποχή τόσο για το έργο όσο και για εμάς στο Ιδρυμα, αφού θα έχουμε πλέον τη δυνατότητα να παρακολουθούμε από μακριά την άνθιση του ΚΠΙΣΝ και να συμβάλουμε σε αυτήν όσο μπορούμε, παράλληλα με τις υπόλοιπες δράσεις μας, σε όλο τον κόσμο. Το ΚΠΙΣΝ, εκτός από τη μεγαλύτερη δωρεά του Ιδρύματος, αποτελεί για όλους εμάς ένα όραμα που έγινε πραγματικότητα και το ίδιο ελπίζουμε να βιώνουν όσοι ήδη το αγκαλιάζουν με την παρουσία τους».
Η συνολική δωρεά του Ιδρύματος, για την κατασκευή και τον εξοπλισμό του ΚΠΙΣΝ, μέχρι στιγμής έχει αγγίξει τα 617 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που συμπεριλαμβάνει δύο επιμέρους δωρεές ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ εκάστη, προς την Εθνική Βιβλιοθήκη και τη Λυρική, για να ενισχυθεί το έργο της μετάβασής τους στις νέες εγκαταστάσεις. Το Ιδρυμα χρηματοδότησε με 2 εκατ. ευρώ και τις μελέτες ανάπλασης του παρακείμενου φαληρικού όρμου.
Συμβάσεις
Παράλληλα με την ολοκλήρωση της δωρεάς, η Εθνική Βιβλιοθήκη και η Λυρική Σκηνή θα υπογράψουν συμβάσεις με τον οργανισμό διοίκησης του Κέντρου Πολιτισμού. Στις συμβάσεις αυτές περιγράφονται οι υπηρεσίες που θα προσφέρονται εις το εξής στους δύο οργανισμούς και οι υποχρεώσεις αυτών. Παράλληλα, ο 100% δημόσιος πλέον οργανισμός του ΚΠΙΣΝ αναλαμβάνει τη συντήρηση και λειτουργία του συγκροτήματος.
«Πράσινο» κτίριο
Το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος περιλαμβάνει το πάρκο, έκτασης 210 στρεμμάτων και τα κτίρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης (22.000 τ.μ.) και Εθνικής Λυρικής Σκηνής (28.000 τ.μ.). Το ΚΠΙΣΝ έγινε το πρώτο κτιριακό συγκρότημα σε όλη την Ευρώπη που κατέκτησε την πλατινένια πιστοποίηση LEED ως «πράσινο» κτίριο, την υψηλότερη δυνατή διάκριση για περιβαλλοντικά και βιώσιμα κτίρια. Να προσθέσουμε ότι στο πλαίσιο της δωρεάς, το Ιδρυμα κατασκεύασε και παρέδωσε το 2013 ένα πάρκο 28 στρεμμάτων στον δήμο Καλλιθέας, το οποίο βρίσκεται σε συνέχεια του χώρου του ΚΠΙΣΝ.