Την εβδομάδα που πέρασε κυριάρχησαν στην ειδησεογραφία δύο θέματα: οι δίκες των οκτώ Τούρκων αξιωματικών στον Αρειο Πάγο και οι διασκέψεις για το Κυπριακό στη Γενεύη.
Η υπόθεση των Οκτώ έχει συνδεθεί στην κοινή γνώμη, αλλά και στις παραπολιτικές στήλες, άλλοτε με λιγότερο άλλοτε με περισσότερο βάσιμα επιχειρήματα, με το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά. Πίσω από κάθε σύνδεση, βρίσκεται ένα κοινό στοιχείο: η επιμονή με την οποία ο Ερντογάν ζητά την έκδοση των ικετών Τούρκων αξιωματικών.
Ομολογώ ότι δεν καταλάβαινα ώς τώρα την έντασή της. Μέχρι σήμερα έχουν συλληφθεί στην Τουρκία περισσότεροι από 43.000, αξιωματικοί και πολίτες, ως εμπλεκόμενοι στο αποτυχημένο πραξικόπημα. Ο αριθμός και μόνο δείχνει ότι αυτό που συμβαίνει δεν είναι παρά ένα κυνήγι μαγισσών, γιατί συνωμοσία την οποία γνωρίζουν… 43.000 άνθρωποι, ούτε έχει υπάρξει ούτε θα υπάρξει στην Ιστορία. Απορείς λοιπόν: με τόσες χιλιάδες ανθρώπους στα μπουντρούμια του, με αναρίθμητα σώματα να βασανίσει και ψυχές να ατιμάσει ή να εξοντώσει, γιατί ζητά ο Ερντογάν με τόσο πείσμα οκτώ πιλότους ελικοπτέρων διάσωσης;
Η αφανής τουρκική προπαγάνδα, χωρίς να προσκομίζει το παραμικρό στοιχείο, διαρρέει, ελπίζοντας να επηρεάσει πολιτικούς και δικαστικούς κύκλους μας, ότι κάποιοι εκ των Οκτώ συμμετείχαν τάχα στην ομάδα που θα εκτελούσε τον Ερντογάν. Στον Αρειο Πάγο αυτό αποδομήθηκε πλήρως, με βάση βίντεο της τουρκικής τηλεόρασης που δείχνει ότι τα ελικόπτερα όπου υπηρετούσαν οι Οκτώ δεν έφεραν τον παραμικρό οπλισμό, ότι πέταξαν εκείνο το βράδυ μόνο με το βασικό τους πλήρωμα, εκτελώντας σωστική αποστολή στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης, ενώ την ίδια ώρα ο Ερντογάν, τον οποίο υποτίθεται θα δολοφονούσαν, ήταν στη Μαρμαρίδα, σε απόσταση 500 χιλιομέτρων.
Αφού λοιπόν οι Οκτώ δεν συμμετείχαν ούτε στο ελάχιστο στη φερόμενη ως απόπειρα δολοφονίας του, παραμένει η απορία: γιατί τους θέλει τόσο παθιασμένα ο Ερντογάν;
Τον λόγο τον κατάλαβα στον Αρειο Πάγο, ακούγοντας τις απολογίες των ίδιων των Οκτώ. Ως Τούρκοι στρατιωτικοί, ξέρουν πολύ καλύτερα από εμάς την εθνική τους μυθολογία, και βάσει αυτής μας εξήγησαν πειστικότατα το τι έγινε. Εμείς λέμε την Τουρκία, στην εθνικιστική ρητορική μας, «προαιώνιο εχθρό». Για την άλλη πλευρά, όμως, η Ελλάδα δαιμονοποιήθηκε από το 1919, όταν ο Ατατούρκ έχτισε τον ιδρυτικό μύθο του νέου τουρκικού κράτους στην έξωση από τη Μικρά Ασία των Ελλήνων «εισβολέων», όπως τους χαρακτήριζε. Κατά συνέπεια οι Οκτώ, ερχόμενοι στην Ελλάδα για να σωθούν, προσέβαλαν το κεντρικό αφήγημα του τουρκικού εθνικισμού. Εξ ου και οι Τούρκοι αξιωματούχοι σε κάθε ευκαιρία αναφέρονται σε αυτούς ως «οι προδότες», όχι απλά «οι πραξικοπηματίες».
Πού να φανταστούν οι Οκτώ ότι διαλέγοντας την Ελλάδα, ως την «πιο ευρωπαϊκή χώρα» στην περιφέρεια, όπως τη χαρακτήρισαν, θα πρόσφεραν στον Ερντογάν μια χρυσή ευκαιρία να εξοπλίσει την εθνολαϊκίστικη, ακραία στρατηγική του, με έναν διπλό στόχο: από τη μια το αίμα οκτώ «προδοτών», και από την άλλη την ατίμωση της ελληνικής κυβέρνησης που θα τους παραδώσει.
Παρακολουθώντας όμως τις δίκες στον Αρειο Πάγο ένιωσα ότι οι Οκτώ διάλεξαν σωστά. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ίσως καθοριστικό για την τελική απόφαση, ότι και οι τρεις εισαγγελείς, η κ. Θεοδώρου, ο κ. Βουρλιώτης και ο κ. Παντελής, πρότειναν την απόρριψη του αιτήματος της Τουρκίας, δηλώνοντας τη βεβαιότητα ότι αν εκδοθούν οι Οκτώ αποκλείεται να έχουν δίκαιη δίκη, θα βασανιστούν, και πιθανότατα θα θανατωθούν. Η φράση ενός των εισαγγελέων, να «μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας για το τι συμβαίνει στην Τουρκία», τα είπε όλα με τρόπο απλό και καίριο.
Θέλω να πιστεύω ότι κανείς Ελληνας αρεοπαγίτης δεν «κρύβεται πίσω από το δάχτυλό του». Σύγχρονοι άνθρωποι είναι, έξυπνοι, ενημερωμένοι, που επιπλέον άκουσαν στη δίκη έναν τεράστιο όγκο τεκμηρίων για τη φρικτή κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Τουρκία. Οι αρεοπαγίτες εξέτασαν με ιδιαίτερη προσοχή τα στοιχεία αυτά, εστιάζοντας στο κύριο θέμα κάθε δίκης έκδοσης: το ζήτημα δεν είναι τι αδικήματα αποδίδει στους εκζητούμενους η χώρα που ζητά την έκδοση, αλλά τι πιθανότητα υπάρχει, αν εκδοθούν, να έχουν δίκαιη δίκη. Στον Αρειο Πάγο βεβαιώθηκε πολλαπλά ότι δεν υπάρχει απολύτως καμία τέτοια πιθανότητα.
Κι έτσι αισιοδοξώ. Πιστεύω ότι στις 23 Ιανουαρίου, με την ανακοίνωση της απόφασης, η Ελλάδα όχι μόνο δεν θα στείλει τους Οκτώ στον θάνατο, αλλά θα σημειώσει μια πολλαπλή εθνική νίκη: μια νίκη του ελληνικού πολιτισμού που θέτει πάνω από όλα τον άνθρωπο, μια νίκη ενός ευρωπαϊκού κράτους δικαίου, που λειτουργεί με άρχοντα τον νόμο, μια νίκη της δημοκρατίας, που ξέρει να διακρίνει τις εξουσίες, και μια νίκη της ελευθερίας, μιας χώρας που αρνείται να υποκύψει στους εκβιασμούς ενός απειλητικού αυταρχικού γείτονα.
Σώζοντας τους Οκτώ, ο Αρειος Πάγος θα προσφέρει ύψιστη υπηρεσία όχι μόνο στο Δίκαιο, αλλά και στην Πολιτεία. Γιατί αν οι δικαστές μας, ο μη γένοιτο, αποφασίσουν να εκδώσουν τους Οκτώ, την τελική ευθύνη της έκδοσης θα την πάρει η κυβέρνηση. Και το δίλημμά της θα είναι τερατώδες: είτε, αν υποκύψει στον τουρκικό εκβιασμό, θα υποστεί τεράστιο πλήγμα στο εσωτερικό και ρεζιλίκι στο εξωτερικό, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα και την ευθύνη του αίματος των Οκτώ, είτε, αν αρνηθεί, να προκαλέσει την οργή του Ερντογάν.
Αντίθετα, αν αρνηθεί ο Αρειος Πάγος την έκδοση, θα λύσει το πρόβλημα για όλους. Μια απόφαση της κυβέρνησής μας, ο Ερντογάν μπορεί να τη βρει πάτημα να κάνει ό,τι θέλει. Ομως για το ότι είμαστε ένα κράτος δικαίου, όπου αποφασίζουν τα δικαστήρια σύμφωνα με τον νόμο, κάθε κατηγόρια του θα είναι για μας τίτλος τιμής.
* Ο κ. Απόστολος Δοξιάδης είναι συγγραφέας.