Πίσω από το φαινόμενο των ψευδών ειδήσεων (fake news) δεν κρύβονται μόνον έφηβοι σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ ή κακόπιστοι χρήστες του Ιντερνετ. Ευρύ δίκτυο ψευδεπίγραφων δεξαμενών σκέψης (think tanks) έχουν αναγάγει την παραπληροφόρηση σε επίπεδο επιστήμης, με τις εξίσου ψευδεπίγραφες μελέτες τους να τροφοδοτούν θέματα στον Τύπο, αλλά και τα μηνύματα στο Twitter του προέδρου Τραμπ.
«Τα ψευδο-think tanks συνδυάζουν επιλεκτικά ψήγματα αλήθειας με κραυγαλέα ψεύδη, στην προσπάθειά τους να χειραγωγήσουν», λέει ο καθηγητής Φιλοσοφικής στο City College of New York Μάσιμο Πιλιούτσι, μιλώντας στο περιοδικό Wired.
Πολλά τέτοια ψευδο-think tanks υπηρετούν ρατσιστικά και ακροδεξιά ιδεολογήματα, όπως το National Policy Institute και το New Century Foundation, ενώ άλλα –όπως το NumbersUSA– έχουν ιδρυθεί από τον γνωστό υποστηρικτή των «δικαιωμάτων των λευκών» Τζον Τάντον.
Οι περισσότερες από τις οργανώσεις αυτές δεν πραγματοποιούν δικές τους μελέτες, αλλά αναπαράγουν το έργο άλλων. «Το κίνημα κατά του εμβολιασμού στηρίζει τις θεωρίες του πάνω σε μία, απορριφθείσα, μελέτη και αγνοεί επιδεικτικά δεκάδες άλλες που δεν ταιριάζουν στο αφήγημά του», λέει ο Πιλιούτσι.
Πολλά από τα ψευδο-think tanks εκμεταλλεύονται την αμερικανική νομοθεσία που διέπει τα μορφωτικά ιδρύματα, εξασφαλίζοντας πλήρη φορολογική ασυλία και απασχολούν συνήθως κάτω από δέκα εργαζομένους.
«Η παραπληροφόρηση που παράγουν ακμάζει χάρη στη χρήση αλγορίθμων. Ακροδεξιές οργανώσεις που παρουσιάζονται ως think tanks παράγουν τόσο υλικό για θέματα όπως τα περιβόητα “εγκλήματα μαύρων με θύματα λευκούς”, που έχουν κυριαρχήσει στο παιχνίδι της προπαγάνδας. Αυτό συνέβη με τον Ντίλαν Ρουφ, ο οποίος εισέβαλε το 2015 σε εκκλησία Αφροαμερικανών στο Τσάρλστον της Νότιας Καρολίνας και σκότωσε εννέα πιστούς. Η προσωπική του ιστοσελίδα ήταν γεμάτη στατιστικά στοιχεία και θεωρίες από τέτοια think tanks.
Τέτοια “ιδρύματα” τροφοδότησαν επίσης τα ψευδή στατιστικά στοιχεία, που χρησιμοποίησε κατά κόρον ο Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας», λέει η Χάιντι Μπάρικ, επικεφαλής του Southern Poverty Law Center, που ειδικεύεται στην καταγραφή και την παρακολούθηση ακροδεξιών οργανώσεων και τάσεων στις ΗΠΑ.