Κοκτέιλ αρνητικών προβλέψεων σηματοδοτεί το «πισωγύρισμα» του ΑΕΠ σε αρνητικό πρόσημο (-0,4% σε όρους όγκου) έπειτα από δύο συνεχόμενα θετικά τρίμηνα, σε συνδυασμό με τη μείωση των πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ, που υποχώρησαν το 2016 κατά 6,5%, σε σύγκριση με το 2015. Ο τζίρος στα σούπερ μάρκετ αποτελεί κατά πολλούς έναν από τους πιο ασφαλείς δείκτες της οικονομίας και η μείωση της αγοραστικής ικανότητας των νοικοκυριών, ακόμη και για βασικά αγαθά, επιβεβαιώνει ότι η οικονομία παραμένει εύθραυστη και η επιστροφή στην ανάκαμψη ευάλωτη.
Ο κίνδυνος αναστροφής της τάσης για μείωση του ρυθμού αύξησης των «κόκκινων» δανείων είναι ήδη ορατός, υπονομεύοντας την προσπάθεια των τραπεζών να επιτύχουν τους στόχους που έχουν τεθεί από τις εποπτικές αρχές για το 2017. Επιχειρήσεις και νοικοκυριά αναγκάζονται να αναστέλλουν την αποπληρωμή των οφειλών τους προς τις τράπεζες, καθώς το Δημόσιο απομυζά κάθε ικμάδα ρευστότητας, ενώ η καθυστέρηση στην αξιολόγηση που συμπαρασύρει σε αναβολή μια σειρά από κρίσιμες ρυθμίσεις για την ανακούφιση των επιχειρήσεων, επηρεάζει την κουλτούρα πληρωμών, δημιουργώντας ψυχολογία αθέτησης των δανειακών υποχρεώσεων.
Τα μηνύματα για τη νέα χρονιά είναι ανησυχητικά, καθώς οι πρώτες ενδείξεις παραπέμπουν σε αύξηση των «κόκκινων» δανείων, κόντρα στους στόχους που έχουν θέσει οι τράπεζες. Να σημειωθεί ότι οι τράπεζες είχαν θέσει συντηρητικούς στόχους για τη μείωση των NPL’s το 2016, δίνοντας το βάρος από το 2017 και μετά με επιθετικές πολιτικές και στόχευση έως τα τέλη του χρόνου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να έχουν μειωθεί κάτω από τα 100 δισ. ευρώ – από τα 106 δισ. ευρώ στα τέλη του 2016. Αρχής γενομένης από το πρώτο τρίμηνο του έτους, οι τράπεζες υποχρεούνται να έχουν μειώσει τα «κόκκινα» δάνεια στα 98 δισ. ευρώ έως τον Δεκέμβριο, στόχος που με τα σημερινά δεδομένα είναι δύσκολα επιτεύξιμος, ενώ την ίδια στιγμή η Τράπεζα της Ελλάδος και ο SSM έχουν απειλήσει για διοικητικά πρόστιμα και ποινές εάν η μείωση δεν επιτευχθεί. Τα πρώτα στοιχεία κάνουν λόγο για δημιουργία νέων «κόκκινων» δανείων ύψους περίπου 1 δισ. ευρώ, τη στιγμή που το τέταρτο τρίμηνο του 2016 είχε καταγραφεί μείωση 400 εκατ. ευρώ.
Εισροές τέλος
Αρνητικά είναι και τα μηνύματα από τον τομέα των καταθέσεων, καθώς οι εκροές από τον Δεκέμβριο μέχρι και τα μέσα Φεβρουαρίου ανήλθαν σε 2,8 δισ. ευρώ, αντιστρέφοντας πλήρως την ανοδική τάση που είχε καταγραφεί το δεύτερο εξάμηνο. Οι καταθέσεις μειώθηκαν στα 129,09 δισ. ευρώ από 131,8 δισ. ευρώ που ήταν στα τέλη Δεκεμβρίου και σύμφωνα με την τάση που καταγράφεται, ο Φεβρουάριος θα κλείσει κοντά στα 128 δισ. ευρώ, διευρύνοντας τις απώλειες που παρατηρούνται από την αρχή του χρόνου.
Αιτία δεν είναι μόνο η εποχικότητα, δηλαδή το γεγονός ότι πάντα ο Ιανουάριος «διορθώνει» σε σχέση με τα τέλη Δεκεμβρίου. Σημαντικό μέρος των εκροών αποδίδεται στην κορύφωση της αβεβαιότητας που εξωθεί σε εκροές κυρίως το νέο χρήμα που είχε σταδιακά αρχίσει να εισρέει στις τράπεζες και είχε κατοχυρώσει επενδυτικό δικαίωμα. Πρόκειται για τα κεφάλαια που είχαν φύγει στο εξωτερικό κυρίως το πρώτο εξάμηνο του 2015 και τα οποία μετά τη χαλάρωση των capital controls το περασμένο καλοκαίρι, είχαν κατοχυρώσει το δικαίωμα να μπαινοβγαίνουν στις ελληνικές τράπεζες, χωρίς περιορισμούς.
Τα κεφάλαια αυτά είχαν τοποθετηθεί σε αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων και σύμφωνα με στοιχεία από τις τράπεζες διαμορφώθηκαν στα τέλη του 2016 στα 4,9 δισ. ευρώ από 7,2 δισ. ευρώ στα τέλη του 2015. Η διαφορά μεταξύ 2015 και 2016, δηλαδή περί τα 2,3 δισ. ευρώ, είναι αυτά που εκτιμάται ότι σταδιακά είχαν μπει στη χώρα τους τελευταίους μήνες.