Ο αριθμός 6.612 αντιστοιχεί στην υποτροφία της Νίνας, η οποία πρωταγωνιστεί στο σποτ του Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Ξεκινώντας από το δημόσιο σχολείο του Χαϊδαρίου, ολοκληρώνει τις σπουδές της στην Ελλάδα και σήμερα εκπονεί τη διδακτορική της διατριβή στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, με αντικείμενο τη νόσο του Πάρκινσον. «Το πρώτο συναίσθημα μόλις εξασφάλισα την υποτροφία, ήταν ανακούφιση», αναφέρει η ίδια χαρακτηριστικά.
Εξι χιλιάδες επτακόσιες υποτροφίες έχουν δοθεί από το Iδρυμα Ωνάση στο διάστημα 1978-2017, έχοντας ωφελήσει χιλιάδες νέους και αξιοποιώντας τη γνώση, το ταλέντο και το ήθος τους προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας.
«“Να διαβάζεις, γιατί δεν έχω κάτι να σου δώσω”, θυμάμαι τον πατέρα μου να λέει όταν ήμουν παιδί. Προερχόμενος από τη μεσαία αστική τάξη, ολοκληρώνω τις σπουδές μου ως πολιτικός μηχανικός στο ΕΜΠ και με δέχονται με υποτροφία στο ΜΙΤ για τους 9 πρώτους μήνες.
Ξεκινώ να εργάζομαι ως ερευνητής, όμως τα χρήματα για τη διαβίωση είναι λίγα. Η υποτροφία από το Iδρυμα Ωνάση ήρθε να καλύψει ακριβώς αυτή την ανάγκη», θα πει ο δρ Ανδρέας Λαγγούσης, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών πλέον, με πολλαπλές ακαδημαϊκές διακρίσεις, δύο συναπτές υποτροφίες από το κοινωφελές Iδρυμα Ωνάση, μία μεταδιδακτορική υποτροφία από τη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας και μία ερευνητική υποτροφία, επίσης από το Iδρ. Ωνάση. Oσο για τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα; Εστιάζονται στην ανάπτυξη στοχαστικών (πιθανοτικών) μοντέλων για την ανάλυση υδρολογικής και περιβαλλοντικής διακινδύνευσης, σχεδιασμό και πρόγνωση.
Πώς συνδυάζονταν απαιτητικές σπουδές και εργασία στην Αμερική; «Καθημερινά, 8 το πρωί με 2 το βράδυ. Aδεια μία εβδομάδα ετησίως, συμπεριλαμβανομένων των ημερών ασθένειας. Δεν ήταν απλό – πρέπει να το λέει η καρδιά σου», σχολιάζει ο ίδιος. Πώς καταγράφει την εμπειρία του ως υποτρόφου; «Η υποτροφία αποτελεί αναγνώριση των προσπαθειών σου και πριμοδότηση για να συνεχίσεις. Εξυπακούεται πως ελέγχεσαι. Eστελνα δύο εξαμηνιαίες εκθέσεις προόδου –μία δική μου και μία του καθηγητή μου– συν την τελική έκθεση.
Επιπλέον, ό,τι παραδοτέα έχεις δημοσιεύονται σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά με αναφορά στην υποτροφία και ειδικό κωδικό αριθμό, αφού προηγηθεί η κρίση τους. Oλα με απόλυτη διαφάνεια».
Τελειώνοντας και το μεταδιδακτορικό του, ο δρ Λαγγούσης επιστρέφει στην Ελλάδα. «Στον χώρο των ακαδημαϊκών μετράει το να διδάσκεις ανθρώπους, να τους βλέπεις να προοδεύουν, να έχεις ελευθερία σκέψης… όλα αυτά μπορεί να ισοσταθμίζουν τις υψηλές απολαβές».
Δεν υπήρξαν επαγγελματικές προτάσεις στην Αμερική ύστερα από μια τέτοια διαδρομή; «Ναι, όμως το συναισθηματικό μου δέσιμο με την Ελλάδα στάθηκε ισχυρότερο από το όποιο επαγγελματικό δέλεαρ. Θεωρούσα ότι όφειλα να προσφέρω στη χώρα μου».
«Σαν οικογένεια»
Από το 1951 έως σήμερα, το Iδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ), ως Εθνικός Φορέας Υποτροφιών, συμβάλλει στην ενδυνάμωση της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας, στηρίζει και προωθεί τη δημιουργικότητα και το καινοτόμο πνεύμα. Δεν πρόκειται, ωστόσο, για έναν απρόσωπο φορέα. Αντίθετα, γίνεται λόγος για «αληθινά στοργικούς ανθρώπους». «Το ΙΚΥ στάθηκε σαν οικογένειά μου. Hταν όχι μόνο αρωγός, αλλά υποστηρικτής και σε προσωπικό επίπεδο», επισημαίνει η κ. Αθανασία Καραγιαννοπούλου, απόφοιτος Νομικής αλλά και της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης, η οποία εξασφαλίζοντας την υποτροφία, κυνήγησε το όνειρό της στο εξωτερικό. «Με βοήθησαν να κάνω το θέατρο επιστήμη. Πήγα στην Αγγλία για το πρώτο μεταπτυχιακό επάνω στη σκηνοθεσία και τη θεατρολογία. Κι ήταν υπέροχο να ξέρω ότι κάθε μήνα υπάρχει αυτή η χορηγία, ώστε εγώ, απερίσπαστη, να αφοσιώνομαι στις σπουδές μου. Ακολούθησε το δεύτερο μεταπτυχιακό στην Ιταλία, πάλι με την υποστήριξη του ΙΚΥ. Εκτός από το εξαιρετικό επίπεδο σπουδών, μπόρεσα να ταξιδέψω, να γνωρίσω κόσμο, να ανοίξω τους ορίζοντές μου. Σκέφτομαι πάντα με ευγνωμοσύνη την περίοδο των σπουδών μου στο εξωτερικό. Μέχρι σήμερα, έχω μια αδιάκοπη καριέρα ως σκηνοθέτης, ως καθηγήτρια σε δραματικές σχολές, ως μεταφράστρια».
Πέρα από το προφανές, ποιο το βασικό όφελος της υποτροφίας; «Το να ξυπνάς το πρωί, να λες “είδα αυτό το όνειρο” και να σου λέει κάποιος που πιστεύει στην αξία σου “ωραία, πάρε αυτά τα χρήματα και κάν’ το”. Υπάρχει κάτι ωραιότερο;».
«Να περάσουμε την αριστεία στη ζωή μας»
Πώς τοποθετούνται οι πρώην υπότροφοι απέναντι στη μαζική διαρροή επιστημόνων στο εξωτερικό, το λεγόμενο «brain drain»; Σύμφωνα με τον δρα Λαγγούση: «Είναι τραγικό, πώς όμως θα πεις σε κάποιον “δεν θα φύγεις!” όταν του δίνεται μία καλύτερη ευκαιρία; Από την άλλη, προσπάθειες όπως αυτές του Ιδρύματος Ωνάση να δημιουργήσει ανθρώπους που αγαπούν την Ελλάδα συνδυάζοντας την αριστεία – είναι ό,τι καλύτερο για τη χώρα. Το δυναμικό υπάρχει. Ιδανικά όλοι, στοv μικρόκοσμό μας, θα έπρεπε να περάσουμε την αριστεία στη ζωή μας, όπως αυτή αναδεικνύεται από την αρχαία ελληνική γραμματεία: οφείλει κανείς να είναι άξιος, αγαθός και δίκαιος στη ζωή του συνολικά. Αλλάζοντας νοοτροπία, θα έπρεπε να προσπαθούμε να δημιουργούμε άριστους γύρω μας, να ζητάμε ο διπλανός μας να είναι καλύτερος από εμάς. Είναι πολλά αυτά που μπορούμε να κερδίσουμε φτιάχνοντας τη βάση της χώρας μας». Η κ. Καραγιαννοπούλου, ωστόσο, διαφοροποιείται: «Αν και στο εξωτερικό γνώρισα την αξιοκρατία, στην Ελλάδα δεν απαξιώνεται απλώς η αριστεία, σε εκδικούνται. Συμπεριλαμβανομένου του εαυτού μου, δεν ξέρω πόσοι άνθρωποι από εμάς που μείναμε εδώ –έστω εξαιτίας προσωπικών λόγων– αν είχαμε την ευκαιρία να φύγουμε, δεν θα το κάναμε. Βέβαια, όταν εγώ γύρισα, υπήρχε μία άλλη Ελλάδα. Αντήλλασσες την αξιοκρατία, τις ευκαιρίες της Ευρώπης με τον ήλιο της Ελλάδας, τους ωραίους ανθρώπους, πράγμα που δεν υπάρχει πια. Η καχυποψία στα μάτια των Ελλήνων σήμερα είναι αυτή που με ξαναδιώχνει μακριά».