Η αμερικανική παρουσία και το ενδιαφέρον για τα Βαλκάνια παραμένουν ισχυρά και οι ΗΠΑ δεν έχουν αλλάξει πολιτική, δηλώνει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο βοηθός αναπληρωτής υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για θέματα Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Χόιτ Μπράιαν Γι, και τονίζει πως τα υφιστάμενα σύνορα στην ευαίσθητη αυτή περιοχή είναι καθορισμένα και δεν αποτελούν αντικείμενο συζήτησης. Με αφορμή ερώτηση για διακηρύξεις περί «Μεγάλης Αλβανίας», ο Αμερικανός αξιωματούχος ξεκαθαρίζει ότι η Ουάσιγκτον απορρίπτει κάθε εθνικιστική ρητορική απ’ όπου και αν προέρχεται και καλεί τους ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων να αποφεύγουν τον εμπρηστικό και διχαστικό λόγο και να επικεντρωθούν στις μεταρρυθμίσεις. Αναφερόμενος στη FYROM δηλώνει πως «η πόρτα εισόδου στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. είναι ανοιχτή», αρκεί να υλοποιηθούν οι προβλεπόμενες μεταρρυθμίσεις και τονίζει πως Αθήνα και Σκόπια πρέπει να συμφωνήσουν σε μια αμοιβαία αποδεκτή λύση γύρω από το όνομα «προς το συμφέρον της ευρωατλαντικής ενσωμάτωσης».
– Ποια εικόνα αποκομίσατε, κύριε Γι, από το πρόσφατο ταξίδι σας στα Δυτικά Βαλκάνια;
– Με τη δική μας και την ευρωπαϊκή δραστήρια δέσμευση, είδαμε κάποιες θετικές εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια τελευταία. Το Μαυροβούνιο προσχώρησε στο ΝΑΤΟ, οι ηγέτες της Μακεδονίας* συνεννοήθηκαν για να κάνουν νέα κυβέρνηση, η αλβανική αντιπολίτευση συμφώνησε να σταματήσει το μποϊκοτάζ και να συμμετάσχει στις εκλογές της 25ης Ιουνίου, και η Σερβία άνοιξε δύο νέα κεφάλαια για την ένταξή της στην Ε.Ε. αυτόν τον μήνα. Αυτά τα βήματα προόδου σηματοδοτούν ότι η σκληρή δουλειά και η επιμονή ανταμείβονται και ότι οι βαλκανικές χώρες μπορούν να επιτύχουν τους στόχους τους όταν υπάρχει πολιτική βούληση. Φυσικά, η περιοχή ακόμη αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις. Αυτές περιλαμβάνουν, εσωτερικά, εύθραυστους θεσμούς, αδυναμίες στους κανόνες δικαίου, ανελεύθερα μέσα ενημέρωσης και ενδημική διαφθορά. Οι εξωτερικές προκλήσεις συμπεριλαμβάνουν την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, τη διαχείριση των προσφυγικών ροών και την αντίσταση σε εξωτερικές προσπάθειες εκτροχιασμού της δημοκρατικοποίησης. Για να επιλύσουν αυτές τις προκλήσεις, οι ηγέτες των κρατών θα πρέπει να επιδείξουν πολιτικό θάρρος, να συνεργαστούν μεταξύ τους και να πάρουν αποφάσεις, αλλά και να κάνουν τα απαιτούμενα βήματα για μεγαλύτερη σταθερότητα και ευημερία.
Βαθιές μεταρρυθμίσεις
– Ωστόσο αρκετοί υποστηρίζουν ότι οι εστίες έντασης, όπως αυτές στη FYROM και την Αλβανία, αναζωπυρώνονται λόγω απουσίας αυξημένου αμερικανικού ενδιαφέροντος για την περιοχή. Εχει αλλάξει κάτι στην πολιτική των ΗΠΑ για τα Δυτικά Βαλκάνια, μετά την αλλαγή ηγεσίας στον Λευκό Οίκο;
– Η αμερικανική παρουσία και το ενδιαφέρον για τα Δυτικά Βαλκάνια παραμένουν ισχυρά. Η πολιτική μας δεν έχει αλλάξει. Τα Δυτικά Βαλκάνια, που θα έχουν σταθερότητα και ευημερία, θα έχουν ενταχθεί στην Ευρώπη και θα αποτελούν έναν ισχυρό εταίρο στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και σε άλλα κοινά συμφέροντα, θα βοηθήσουν στο να κάνουν την Αμερική πιο ασφαλή, θα ενισχύσουν την αμερικανική οικονομία και θα εγγυηθούν την ειρήνη στην περιοχή. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων πρέπει να δεσμευτούν για βαθιές μεταρρυθμίσεις, που χρειάζονται για να δώσουν στους πολίτες τους καλή διακυβέρνηση, ασφάλεια και περισσότερες δουλειές.
– Είναι για τις ΗΠΑ δεδομένα τα σημερινά σύνορα στα Δυτικά Βαλκάνια; Το ρωτώ διότι έχει ανοίξει μια συζήτηση, χαμηλόφωνα για την ώρα, περί «ειρηνικής μεταβολής», ώστε να διευθετηθούν κάποιες εκκρεμότητες, π.χ. μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας.
– Τα σύνορα των χωρών στα Βαλκάνια είναι ξεκάθαρα καθορισμένα, διεθνώς αναγνωρισμένα και δεν αποτελούν θέμα σοβαρής διαφωνίας. Η αλλαγή των συνόρων στα Βαλκάνια δεν θα συνεισέφερε στην ασφάλεια και σταθερότητα στην περιοχή. Το αντίθετο, όπως γνωρίζουμε από εμπειρία, οι προσπάθειες αλλαγής συνόρων στην περιοχή μπορεί να είναι πολύ αποσταθεροποιητικές. Παροτρύνουμε τους πολιτικούς της περιοχής να απέχουν από εμπρηστική και διαχωριστική ρητορική, και αντίθετα να επικεντρωθούν στην αναφορά των θεμελιωδών πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων που είναι απαραίτητες για την πρόοδο της ένταξής τους στους ευρωατλαντικούς θεσμούς.
– Ωστόσο, σε πρωτεύουσες όπως το Βελιγράδι, τα Σκόπια, ακόμα και τη Μόσχα, εκφράζονται ανησυχίες για πιθανή αποσταθεροποίηση της Βαλκανικής, από μια εθνικιστική ρητορική των Αλβανών ηγετών, η οποία εκλαμβάνεται ως προσπάθεια δημιουργίας ατζέντας «Μεγάλης Αλβανίας». Ποια είναι η θέση σας απέναντι σε μια τέτοια προοπτική;
– Οπως είπα και προηγουμένως, δεν υποστηρίζουμε την αναδιαμόρφωση του χάρτη στα Δυτικά Βαλκάνια και απορρίπτουμε την εθνικιστική ρητορική από οποιαδήποτε πηγή. Δεν είμαι γνώστης καμίας σοβαρής προσπάθειας αλλαγής συνόρων στην περιοχή. Ελπίζουμε και περιμένουμε ότι οι ηγέτες της περιοχής θα συνεχίσουν να αναζητούν ευκαιρίες να αντιμετωπίσουν τα θέματα για τα οποία νοιάζονται οι πολίτες τους, όπως για παράδειγμα η οικονομική ανάπτυξη. Οι ηγέτες θα πρέπει να συνεργαστούν, ώστε να μειωθεί οποιαδήποτε εθνική ή πολιτική ένταση, και να επιλύσουν τις διαφορές με τρόπο που δείχνει σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και τους κανόνες του.
Βρείτε αμοιβαία δεκτή συμφωνία για το όνομα
– Εκτιμάτε ότι μετά και τις τελευταίες εξελίξεις στη FYROM διαμορφώνονται συνθήκες επίσπευσης της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. και ακόμα επίλυσης της εκκρεμότητας για το όνομα με την Ελλάδα;
– Το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. πολύ συχνά έχουν επαναβεβαιώσει ότι η πόρτα εισόδου είναι ανοικτή για τη Μακεδονία. Και το ΝΑΤΟ τιμά τις δεσμεύσεις του. Παρ’ όλα αυτά, για να γίνει μέλος, η Μακεδονία θα πρέπει να πείσει τις κυβερνήσεις του ΝΑΤΟ και τα Κοινοβούλια ότι ανταποκρίνεται στα πρότυπα που έχουν τεθεί. Αυτό σημαίνει την εφαρμογή απαραίτητων δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων, ειδικά στο κράτος δικαίου, και πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας Przino. Ελπίζουμε ότι οι ηγέτες στη Μακεδονία και στην Ελλάδα θα βρουν μια αμοιβαίως αποδεκτή συμφωνία στη διαφορά της ονομασίας προς το συμφέρον της ευρωατλαντικής ενσωμάτωσης, της οικονομικής ευημερίας, της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή.
– Κύριε Γι, στην Ελλάδα υπάρχει ανησυχία για ενδεχόμενο «θερμό» επεισόδιο στο Αιγαίο λόγω της κλιμακούμενης, όπως επισημαίνει η Αθήνα, επιθετικότητας της Τουρκίας.
– Η πολιτική μας δεν έχει αλλάξει. Οπως είπαμε, η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν από καιρό εγκατεστημένα κανάλια επικοινωνίας για την αντιμετώπιση των θεμάτων στο Αιγαίο. Ως θέμα αρχής, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την εθνική κυριαρχία των χωρών της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδας και της Τουρκίας.
* Ο Αμερικανός αξιωματούχος χρησιμοποιεί το όνομα με το οποίο οι ΗΠΑ έχουν αναγνωρίσει τη γειτονική χώρα.