Το «καναδικό παράδειγμα» είναι κάτι σαν εφιάλτης για τους κύκλους των εκδοτών και των συγγραφέων, κυρίως του επιστημονικού βιβλίου και όχι μόνο. Πριν από μερικά χρόνια επετράπη στα σχολεία και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να αναπαράγουν το 10% από τα κεφάλαια βιβλίων, εφημερίδων, περιοδικών χωρίς την άδεια των δημιουργών και χωρίς αμοιβή, με αποτέλεσμα να μειώνονται σταδιακά οι προσφερόμενοι τίτλοι και οι νέες εκδόσεις. «Φοβόμαστε ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί και εδώ», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Εργων Λόγου Αντώνης Καρατζάς, με αφορμή το νομοσχέδιο περί πνευματικών δικαιωμάτων που οδεύει προς ψήφιση την Πέμπτη.
Με επιστολή τους, επτά σωματεία από τον χώρο του βιβλίου (ΕΝΕΛΒΙ, Εταιρεία Συγγραφέων, ΣΕΚΒ, κ.ά.) ζητούν την παρέμβαση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, καταγγέλλοντας σε αυστηρό τόνο ότι το υπουργείο Πολιτισμού σκοπεύει να καταργήσει αιφνιδιαστικά πνευματικά δικαιώματα συγγραφέων, δημοσιογράφων και εκδοτών με δύο διατάξεις χωρίς προηγουμένως να διαβουλευθεί μαζί τους. Στην επιστολή τους αναφέρουν ότι με τον νέο νόμο (άρθρο 55, παρ. 3) τα εκπαιδευτικά ιδρύματα επιτρέπεται «να αναπαράγουν και διανέμουν ψηφιακά μέσω του Διαδικτύου αποσπάσματα έργων και άρθρα εφημερίδων και περιοδικών χωρίς την άδεια των δημιουργών και χωρίς αμοιβή», κάτι που –όπως επισημαίνουν– αντιβαίνει στη διεθνή πρακτική και στην κοινοτική οδηγία 2001/29 που επιτρέπει την εξαίρεση μόνο χάριν παραδείγματος.
Με τη συγκεκριμένη εξαίρεση καταργούνται αυτομάτως οι συμβάσεις που έχει συνάψει ο ΟΣΔΕΛ με εκπαιδευτικά ιδρύματα χάνοντας την αμοιβή των δημιουργών που στην περίπτωση π.χ. του Ανοικτού Πανεπιστημίου και του Πανεπιστημίου Κύπρου ανερχόταν σε περίπου 200.000 ευρώ τον χρόνο. «Με αυτόν τον τρόπο σε λίγα χρόνια δεν θα υπάρχουν ούτε συγγραφείς ούτε εκδότες που θα θέλουν να ασχοληθούν με το επιστημονικό βιβλίο», τονίζει ο κ. Καρατζάς.
Στο ακανθώδες ζήτημα του δημόσιου δανεισμού οι διατάξεις του σχετικού νόμου (2121/1993) δεν εφαρμόστηκαν ποτέ στην πράξη και η εφαρμογή του ήταν πάγιο αίτημα των επαγγελματιών του χώρου. Στο νομοσχέδιο (άρθρο 55, παρ. 4) προβλέπεται ότι η αμοιβή των δημιουργών θα καθοριστεί με προεδρικό διάταγμα μέσα σε έναν χρόνο μετά την ψήφιση του νέου νόμου, ενώ μέχρι την έκδοσή του οι βιβλιοθήκες που εμπίπτουν στον νόμο «δεν καταβάλλουν αμοιβή για τον δημόσιο δανεισμό». Στην επιστολή τους τα σωματεία του βιβλίου επισημαίνουν ότι με αυτή τη διάταξη καταργούνται αναδρομικά τα «χρέη» των βιβλιοθηκών προς τους δημιουργούς από το 1993 και το πρόβλημα μετατίθεται για το μέλλον. «Ο ΟΣΔΕΛ προσπαθεί πολλά χρόνια να έρθει σε συνεννόηση με τις δημόσιες βιβλιοθήκες και να πετύχει την αναγνώριση μιας συμβολικής αμοιβής σε συνάρτηση με τα οικονομικά δεδομένα του τόπου. Με μια μονοκονδυλιά καταργείται κάθε προσπάθεια και η εφαρμογή του νόμου για τις δημόσιες βιβλιοθήκες παραπέμπεται στο μέλλον», τονίζει ο κ. Καρατζάς. Πηγές της «Κ» από τον χώρο των δημόσιων και ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών υποστηρίζουν ότι «ο χρόνος που προβλέπεται στο νομοσχέδιο είναι αρκετός για έναν καλόπιστο διάλογο μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, καθώς από τον ισχύοντα νόμο έλειπε το κανονιστικό πλαίσιο για τον δημόσιο δανεισμό». Το νομοσχέδιο επιτρέπει επίσης τον δανεισμό χωρίς άδεια δημιουργού και αμοιβή έργων από βιβλιοθήκες σχολείων και πανεπιστημίων.