«Πόθεν έσχες» για να αξιολογήσουν αμισθί τις προτάσεις Ελλήνων ερευνητών, ζητεί η ελληνική πολιτεία από επιφανείς επιστήμονες της Ελλάδας και του εξωτερικού. Αποτέλεσμα είναι να καθυστερούν οι διαδικασίες χρηματοδότησης των ελληνικών ερευνητών προτάσεων, ερευνητές να κινδυνεύουν να χάσουν προθεσμίες, ενώ το θέμα έχει προκαλέσει την αντίδραση μελών του επιστημονικού συμβουλίου του νεοσύστατου Ελληνικού Ιδρύματος Ερευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ).
Ειδικότερα, σημαντικό θέμα έχει προκύψει με τους αξιολογητές των ερευνητικών προτάσεων για τους μεταδιδακτορικούς ερευνητές, που θα χρηματοδοτηθούν από το νεοσύστατο ΕΛΙΔΕΚ με ήδη εξασφαλισμένους πόρους από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Οι αξιολογητές είναι επιφανείς επιστήμονες του εσωτερικού και του εξωτερικού, Ελληνες και αλλοδαποί, οι οποίοι εθελοντικά και αμισθί δέχθηκαν να συμμετάσχουν στην αξιολόγηση των προτάσεων των μεταδιδακτορικών ερευνητών. Εκτιμάται ότι στη διαδικασία αξιολόγησης θα συμμετάσχουν περίπου 1.000 αξιολογητές από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο. Σε αυτούς περιλαμβάνονται καθηγητές και ερευνητές από κορυφαία ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα, όπως τα MIT, Harvard, Oxford, Stanford, Berkeley, Sorbonne, Cambridge κ.ά. Θα αξιολογήσουν την επιστημονική ποιότητα των ερευνητικών προτάσεων, την επιστημονική πρωτοτυπία τους, την αρτιότητά τους και τη σημασία για την επιστήμη και το κοινωνικό σύνολο.
Ωστόσο, η ελληνική νομοθεσία, όπως διαμορφώνεται από τον νόμο 3213/2003 με τις προσθήκες των νόμων 4389/2016 και 4396/2016, υποχρεώνει όλους τους αξιολογητές να υποβάλουν «πόθεν έσχες». Η αμιγώς όμως επιστημονική αξιολογική διαδικασία των αξιολογητών του ΕΛΙΔΕΚ δεν εμπλέκεται με οικονομικές διαδικασίες παρακολούθησης των χρηματοδοτούμενων ερευνητικών έργων, ενώ ευρύτερα αντιλαμβάνεται κάποιος την έκπληξη των επιστημόνων αυτών όταν τους ζητείται να δηλώσουν τα ακίνητα και κινητά περιουσιακά τους στοιχεία στην ελληνική εφορία.
Η εξαιρετικά γραφειοκρατική διαδικασία αποκλείει a priori σημαντικούς αξιολογητές και τραυματίζει την ποιότητα της αξιολόγησης στην οποία έχουν επενδύσει το υπουργείο Ερευνας και το ΕΛΙΔΕΚ. Η εφαρμογή του «πόθεν έσχες» αναμένεται να προκαλέσει σημαντικές καθυστερήσεις στη διαδικασία αξιολόγησης,την οποία με τόση προσμονή περιμένουν οι νέοι ερευνητές που έχουν αποφασίσει να συνεχίσουν τις επιστημονικές μελέτες τους στην Ελλάδα. Προέρχονται είτε από ελληνικά ερευνητικά κέντρα και ΑΕΙ, είτε από αντίστοιχα του εξωτερικού και επίσης έχουν αποφασίσει να επιστρέψουν στην Ελλάδα και να συνεχίσουν την έρευνά τους σε ελληνικά ιδρύματα. Ιδιαίτερα για τους τελευταίους που έχουν και άλλες εναλλακτικές λύσεις στο εξωτερικό, η καθυστέρηση μπορεί να αποβεί καθοριστική για την επάνοδό τους.
Το πρόβλημα που έχει ανακύψει προκαλεί κλυδωνισμούς στο ΕΛΙΔΕΚ και υπογραμμίζει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο τις καταστροφικές αντιφάσεις της ελληνικής πολιτείας: την ίδια στιγμή που οργανώνει το ΕΛΙΔΕΚ με ξένη χρηματοδότηση και στα πρότυπα αντίστοιχων διεθνών οργανισμών, η γραφειοκρατία βάζει τροχοπέδη στη λειτουργία του και κατ’ επέκταση στην παραμονή Ελλήνων επιστημόνων στην Ελλάδα, στον εκσυγχρονισμό και στην πρόοδο της χώρας.