ΜΑΡΙΑ ΦΑΚΙΝΟΥ
Ανατομία Κόρης
εκδ. Αντίποδες, σελ. 76
Μια κόρη μικρή, παιδί μιας τετραμελούς οικογένειας, κλείνει τα μάτια και κάνοντας την κόρη της κλείστρο φαντάζεται την παιδική της ηλικία. Για την επιστροφή της στον Κήπο της Εδέμ, ευφημισμός του οικογενειακού σφαγείου, η ηρωίδα καταφεύγει στα φαντασιοκοπήματα της μνήμης. Ετσι, τα στιγμιότυπα που αναβιώνουν στις σελίδες προβάλλουν μέσα σε μια αχλύ, στο νεφελώδες σύνορο όπου το παρόν εξαχνώνεται μες στο παρελθόν. Η φωνή της ηρωίδας μιμείται την ηχητική απόχρωση της ανηλικότητας, κάποιες φορές ακούγεται σχεδόν νηπιακή, αλλά σε αυτό το ψεύτικο ηχόχρωμα αντηχεί ο σπαραγμός της ενηλικιότητας, η βαθύφωνη μελαγχολία της μνήμης.
Με τα «μάτια φωτογραφική μηχανή», η Μαρία Φακίνου απαθανατίζει αποσπασματικές όψεις ενός παραδείσιου λειμώνα, όπου καραδοκούν λύκοι. Η κόρη που ανατέμνει τη χαμένη της παιδικότητα, θυμάται ότι από πολύ νωρίς ένιωσε μέσα της να βαθαίνει «ένας εσωτερικός μικρόκοσμος δαιδαλώδης». Ενας χώρος σκοτεινός, φασματικός και ανεξερεύνητος, που κυοφορούσε το ενδόμυχο πρόσωπό της. «Θα κατέφευγα σε αυτόν κάθε φορά που το έξω απειλούσε το μέσα». Μόνον όταν άρχισε να επινοεί διαφορετικές εκδοχές της ύπαρξής της και να δραπετεύει, έστω και νοερά, από τα ασφαλή όρια του Κήπου της Εδέμ, ο σκοτεινός τόπος μέσα της έγινε ακόμη πιο βαθύς, ικανός να χωρέσει το «κιβώτιο ενταφιασμού της παιδικής ηλικίας».
Η Φακίνου αποτυπώνει με υπαινικτικά στιγμιότυπα την υπόκωφη βία που αναπάλλει τα χρόνια της αθωότητας. Στα επιμέρους κάδρα της κόρης διακρίνονται γωνίες που σβήνουν σε ένα απειλητικό ημίφως, σε ένα λυκόφως. Δηλωτική των σαρκοβόρων δεσμών αίματος είναι η εξιστόρηση του πατέρα, ο οποίος ηχογραφώντας την προγονική του ιστορία ξεδιπλώνει ένα αιμάσσον χρονικό, με σφαγεία, χασάπικα και λιανισμένα κρέατα. Η αυτοβιογραφούμενη, αυτοφωτογραφιζόμενη κόρη του ομολογεί πως ό,τι θυμάται είναι, τρόπον τινά, ένα παλίμψηστο από ατελείς σφαγές, ματαιωμένα μακελειά. «Μισοτελειωμένα γεύματα, λεκιασμένα τραπεζομάντιλα, ακρωτηριασμοί μικρής κλίμακας».
Αλλού εξεικονίζει μια σκηνή ακινησίας, απόλυτης νωθρότητας. Πρόκειται για ένα από τα αναρίθμητα στιγμιότυπα, που αργόσυρτα και βαρετά καταλήγουν στην ενηλικίωση. Ωστόσο, πριν από το τέλος της παραγράφου η κόρη παρατηρεί μια σταγόνα αίμα στο μωσαϊκό. «Η σταγόνα αίμα που κύλησε ανάμεσα απ’ τα πόδια μου». «Η αυλόπορτα του Κήπου της Εδέμ τρίζει σκουριασμένα». Σύντομα θα την κλείσει πίσω της. Μια γεύση από σίδερο στο στόμα της τής επιβεβαιώνει την επικείμενη εξορία.
Για την ανατομία του τετελεσμένου χρόνου, η κόρη χρησιμοποιεί αντί νυστεριού λέξεις. Παλιά, για να μάθει ανάγνωση και ορθογραφία έπρεπε να θραύει τις λέξεις σε συλλαβές και έπειτα να τις αθροίζει σε φράσεις. Εμαθε τη γλώσσα σαν αριθμητική. Αργότερα, επέστρεφε «σε εκείνο το στάδιο πριν από τη γραφή» και επιστράτευε την παλιά τεχνική για να δαμάζει τη δριμύτητα του «τώρα»· ενός λυκόμορφου «τώρα» που μπορούσε να σπαράξει ακαριαία την αλαζονεία της ευτυχίας. Γι’ αυτό εκείνη σφίγγοντας στα δάχτυλά της τα σημεία και τα τέρατα της πραγματικότητας κομμάτιαζε τον χρόνο σε λέξεις και απαριθμούσε τα γράμματά τους, εξημερώνοντας, χάρη σε αυτή την παιδιάστικη μαγγανεία, τον αρπακτικό ενεστώτα και τον φαντασιόπληκτο μέλλοντα.
Η Φακίνου υποδηλώνει με σπαρακτική τρυφερότητα την καταπραϋντική επενέργεια των λέξεων στην πιο συγκινητική στιγμή του βιβλίου. Η κόρη είναι μαζί με τη μητέρα της στην κουζίνα, την αρχετυπική αρένα των δεσμών αίματος, απ’ όπου απουσιάζει ο εφέστιος άρχων, ο πατέρας. Μητέρα και κόρη αναλαμβάνουν τα νήματα της ιστορίας. Η πρώτη απλώνει τα χέρια ώστε η κόρη να τυλίξει γύρω τους το νήμα ενός κουβαριού. Ακρωτηριασμοί μικρής κλίμακας, ξεθωριασμένοι λεκέδες, προδοσίες και μεταμέλειες, πλέκονται στο κουβάρι που κρατούν μαζί με τις λέξεις τους. «Στα χέρια μου μια ομοιόμορφη μπάλα μαζί με τις λέξεις σου. Για πρώτη φορά καταλαβαίνω ποια είσαι και κάτι μέσα μου μπαίνει αθόρυβα στη θέση του». Η καθηλωτική ιεροτελεστική εκεχειρία έρχεται να στεγνώσει το αίμα από τα ενσταντανέ της μνήμης και να επιδώσει την κόρη αναίμακτη στον φωτογραφικό φακό του βλέμματός της.