Σε υψηλούς τόνους ήταν η απάντηση του Εσθονού υπουργού Δικαιοσύνης, Ούρμας Ρεϊνσάλου, στην επιστολή του Ελληνα ομολόγου του Σταύρου Κοντονή, με την οποία τον ενημέρωνε για τους λόγους μη συμμετοχής της Ελλάδας στο πρόσφατο συνέδριο για τα πεπραγμένα των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη.
Στην απαντητική του επιστολή, ο κ. Ρεϊνσάλου ισχυρίζεται ότι δεν θέλει να μπει «σε μία συζήτηση για την ευρωπαϊκή ιστορία του 20ού αιώνα». Παρ’ όλα αυτά, στις παραγράφους που ακολουθούν ανατρέχει στην ταραχώδη πρόσφατη ιστορία της χώρας του για να αντικρούσει την επιχειρηματολογία Κοντονή (τον οποίο προσφωνεί «αγαπητέ Σταύρο»). «Βάσει των εμπειριών της χώρας μου και του λαού μου, διαφωνώ σθεναρά με τον ισχυρισμό σου ότι ο κομμουνισμός είχε και θετικές πτυχές», γράφει.
Σημειώνεται ότι ο κ. Ρεϊνσάλου το 2013, ως υπουργός Αμυνας, απηύθυνε χαιρετισμό στη συνάντηση της Ενωσης Εσθονών Μαχητών για την Ελευθερία, που αποτελείται από βετεράνους που πολέμησαν κατά της ΕΣΣΔ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (πολλοί στο πλευρό των ναζί). Η Εσθονία μνημονεύει όλους τους πεσόντες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ανεξαρτήτως με ποιο στρατόπεδο πολέμησαν. Στον χαιρετισμό του τότε, ο Εσθονός υπουργός σημείωνε ότι η χώρα τους έχει «επανειλημμένως και απερίφραστα καταδικάσει τις καταπιεστικές πολιτικές της Σοβιετικής Ενωσης και της Εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας».
Η επιστολή αναφέρει ότι «η μοίρα των δύο κρατών μας στον 20ό αιώνα υπήρξε διαφορετική», και περιέχει τον ισχυρισμό ότι ο μέσος Εσθονός γνωρίζει τι υπέστη η Ελλάδα από τους ναζί επειδή έχει μεταφραστεί στα εσθονικά «Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι» και πολλοί έχουν παρακολουθήσει την κινηματογραφική μεταφορά του (το μυθιστόρημα εστιάζει στην ιταλική κατοχή της Κεφαλονιάς). Γίνεται επίσης εκτενής αναφορά στον Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, που έγραψε το αριστούργημά του, «Το Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ», στην Εσθονία, ως φιλοξενούμενος του Αρνολντ Σούσι, υπουργού της ελεύθερης Εσθονίας στον μεσοπόλεμο – «κάτι που ήταν έγκλημα στα μάτια της κομμουνιστικής μυστικής αστυνομίας».
Ο κ. Ρεϊνσάλου γράφει ότι παρότι η Σοβιετική Eνωση έπαιξε σημαντικό ρόλο στη νίκη επί της ναζιστικής Γερμανίας, «ο Κόκκινος Στρατός δεν απελευθέρωσε την Ανατολική Ευρώπη ώστε οι χώρες και οι λαοί της που είχαν βρεθεί υπό ναζιστική κατοχή να μπορέσουν να καθορίσουν το πεπρωμένο τους». Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Κοντονής, στη δική του επιστολή, είχε γράψει ότι τα ιστορικά στοιχεία και γεγονότα «κατέγραψαν τον στρατό της ΕΣΔΔ ως τον απελευθερωτή της Ευρώπης και των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης και ως λυτρωτή από τη φρίκη του Ολοκαυτώματος».
Το ύφος στη συνέχεια γίνεται ακόμα πιο έντονο. Μιλώντας για τις μαζικές εκτοπίσεις Εσθονών επί Στάλιν και άλλα δεινά, ο κ. Ρεϊνσάλου επαναλαμβάνει τη φράση «γνωρίζω περί τίνος ομιλώ», σχετικά με την κάθετη απόρριψη του κομμουνισμού. «Eχει επιχειρηθεί σε διάφορες αποχρώσεις του κόκκινου και με κάθε είδους εθνικιστικά συνθήματα», τονίζει. «Eχει πάντα καταλήξει σε οικονομική καταστροφή και τη σταδιακή συντριβή του κράτους δικαίου. Αλλά υπάρχουν χώρες και λαοί για τους οποίους το τίμημα του διδάγματος περί κομμουνισμού ήταν εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να ξανασυμβεί αυτό».
«Καμία διαφορά»
«Οι δικές μας αξίες είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα, η δημοκρατία και το κράτος δικαίου, στα οποία δεν βλέπω να υπάρχει καμία εναλλακτική», σημειώνει ο Εσθονός αξιωματούχος. «Γι’ αυτό και εναντιώνομαι σε οποιαδήποτε ιδεολογία ή πολιτικό κίνημα που ακυρώνει αυτές τις αξίες ή που τις καταπατά όταν βρεθεί στην εξουσία. Από αυτήν την άποψη δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ ναζισμού, φασισμού και κομμουνισμού. Oλες αυτές οι ιδεολογίες διεκδίκησαν το δικαίωμα, στο όνομα του διεστραμμένου τους οράματος για το μέλλον, να διαλύσουν ολόκληρα έθνη και κοινωνικές ομάδες, και να κηρύξουν άλλες ομάδες ως ανάξιες ή ακατάλληλες για το ουτοπικό μέλλον, με αποτέλεσμα αυτοί οι λαοί και οι ομάδες να υποστούν επανεκπαίδευση και να υποφέρουν μέσα στη δυστυχία χωρίς ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, ή να εξοριστούν σε μη κατοικήσιμες ερημιές».
Ο κ. Ρεϊνσάλου κάνει ειδική αναφορά στον ρόλο των υπουργών Δικαιοσύνης. «Η καταδίκη των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας πρέπει να είναι ιδιαίτερης σημασίας για εμάς», παρατηρεί, «αφού η αποστολή μας είναι η υπεράσπιση του νόμου και της δικαιοσύνης». Η στάση αυτή, σημειώνει, δεν πρέπει να εξαρτάται από τους λόγους για τους οποίους έγιναν αυτά τα εγκλήματα ή από την ταυτότητα των θυμάτων.
Στο τέλος της επιστολής, ο κ. Ρεϊνσάλου επισυνάπτει το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περί «ευρωπαϊκής συνείδησης και ολοκληρωτισμού» (Απρίλιος 2009), στο οποίο απευθύνεται κάλεσμα για την ανάδειξη της 23ης Αυγούστου (επετείου της συμφωνίας Ρίμπεντροπ-Μολότοφ) σε «πανευρωπαϊκή ημέρα μνήμης» για τα θύματα των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων. Η «Κ» επικοινώνησε με το ελληνικό υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο δεν προέβη σε σχόλιο, καθώς ανέμενε έως αργά χθες την επίσημη μετάφραση της επιστολής.